Makroekonomik değişkenler, COVİD-19 salgını ve 6 şubat depremlerinin enflasyon oranı üzerindeki etkilerinin makine öğrenme teknikleri ile incelenmesi
Examining the effects of macroeconomic variables, COVİD-19 pandemic and february 6 earthquakes on inflation rate with machine learning techniques
- Tez No: 968144
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SERAP YÖRÜBULUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İstatistik, Statistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İstatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 77
Özet
Makroekonomik değişkenlerin doğru tahmin edilmesi, karar vericiler ve politika yapıcıların etkin ve sürdürülebilir stratejiler geliştirebilmeleri açısından oldukça önemlidir. Enflasyon, bu değişkenler arasında kritik bir makroekonomik gösterge olup, etkilerinin ve belirleyicilerinin ayrıntılı bir şekilde analiz edilmesi, gelecekteki dinamiklerin öngörülmesi ve güvenilir tahminlerin yapılması, ekonomik planlama süreçlerinin başarısını doğrudan etkilemektedir. Bu çalışma, 2005-2023 dönemine ait aylık veriler kullanılarak Türkiye'deki enflasyon oranını etkileyen faktörleri analiz etmeyi ve bu faktörlerin önem düzeylerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Reel efektif döviz kuru, mevduat faiz oranı, işsizlik oranı, tüketici güven endeksi, para arzı, faiz oranı gibi makroekonomik değişkenlerin yanı sıra, 6 Şubat 2023 depremleri ve COVID-19 salgını gibi olağanüstü durumların enflasyon oranı üzerindeki etkileri de değerlendirilmiştir. Geleneksel ekonometrik yöntemlerden farklı olarak, tahmin doğruluğunu artırmayı amaçlayan makine öğrenimi algoritmaları uygulanmıştır. Doğrusal, Ridge, Lasso, ElasticNet, Bagging, Destek Vektör Regresyonu, Karar Ağaçları, Rastgele Orman, K-En Yakın Komşu, XGBoost ve LightGBM makine öğrenimi modelleri karşılaştırılmış ve analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, en düşük hata metrikleri ile en iyi tahmin performansını rastgele orman modelinin sağladığını ve Türkiye'de enflasyon oranını belirleyen en önemli faktörlerin para arzı ve tüketici güven endeksi olduğunu göstermektedir. Ayrıca, COVID-19 salgını ve 6 Şubat depremlerinin ekonomik faaliyetler üzerindeki olumsuz etkilerinin enflasyon oranı üzerinde anlamlı bir role sahip olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Accurate forecasting of macroeconomic variables is crucial for decision makers and policy makers to develop effective and sustainable strategies. Inflation is a critical macroeconomic indicator among these variables and analyzing its effects and determinants in detail, predicting future dynamics and making reliable forecasts directly affect the success of economic planning processes. This study aims to analyze the factors affecting the inflation rate in Turkey and to reveal the importance levels of these factors by using monthly data for the period 2005-2023. In addition to macroeconomic variables such as real effective exchange rate, deposit interest rate, unemployment rate, consumer confidence index, money supply, interest rate, the effects of extraordinary events such as the February 6, 2023 earthquakes and COVID-19 pandemic on inflation are also evaluated. Unlike traditional econometric methods, machine learning algorithms were applied to improve forecasting accuracy. Linear, Ridge, Lasso, ElasticNet, Bagging, Support Vector Regression, Decision Trees, Random Forest (RF), K-Nearest Neighbor, XGBoost and LightGBM machine learning models are compared and analyzed. The findings show that the random forest model provides the best forecasting performance with the lowest error metrics and that the most important determinants of inflation in Turkey are money supply and consumer confidence index. Moreover, the negative effects of the COVID-19 pandemic and the February 6 earthquakes on economic activities have a significant role on the inflation rate.
Benzer Tezler
- ЕВРАЗИЯ ЭКОНОМИКАЛЫК БИРЛИГИ: КЫРГЫЗСТАН МИСАЛЫНДА
Avrasya Ekonomik Birliği: Kırgızistan örneği / The Eurasian Economic Union: The Case Of Kyrgyzstan
ŞAMİL BALCI
Doktora
Kırgızca
2024
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CUSUPCAN PİRİMBAYEV
- Covid-19 pandemisinin makroekonomik etkileri: Ülkelerarası mukayeseli analiz
Macroeconomic effects of the Covid-19 pandemic: A cross-country comparative analysis
FATMA YASEMİN KARAKAYA
- Koronavirüs (Covid-19) pandemisinin makro ekonomik değişkenler üzerindeki etkilerinin Türkiye ekonomisi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the effects of Covid-19 on macroeconomic variables in terms of Turkish economy
YUNUS EMRE KOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonomiFırat Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ESMA GÜLTEKİN TARLA
- Macroeconomic effects of Covid-19 on the Turkish real estate market
Covid-19 salgını'nın Türkiye emlak piyasasına makroekonomik etkileri
DİANA ZOGHAYYER
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAYFUN TUNCAY TOSUN
- Bitcoin and macroeconomic determinants: Analyzing individual fx deposits in Türkiye
Bitcoin ve makroekonomik belirleyenler: Türkiye'de bireysel döviz mevduatlarını analiz etmek
İSMAİL TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Ekonometriİstanbul Bilgi ÜniversitesiFinansal Ekonomi Bilim Dalı
PROF. DR. SERDA SELİN ÖZTÜRK