Kur'ân'da zan kavramı ve zannın psikolojik arka planı
The concept of suspension in the Quran and the psychological background of suspension
- Tez No: 968733
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAHATTİN SÖNMEZSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tefsir Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 132
Özet
Bu çalışmada, Kur'ân-ı Kerîm'de kullanılan zan kavramının epistemolojik yönü, psikolojik arka planı ele alınmaktadır. Burada zan kavramı, Kur'ân-ı Kerîm'deki kullanım çerçevesiyle sınırlandırılmaktadır. Çalışma, zan kavramının Kur'ân-ı Kerîm ekseninde daha iyi anlaşılmasını amaçlamakta ayrıca düşünme, konuşma, iletişim ve etkileşimlerimizin çoğunun zanna dayalı varsayım, sanı ve kanılarla şekillenmesi açısından önem arz etmektedir. Zan kavramı, epistemolojik değeri açısından sistematik bir çerçevede ele alınıp işlenmektedir. Zan kelimesinin Kur'ân-ı Kerîm'de: sanı, vehim, beklenti, kuruntu, sezme, bilme, kanaat, ihtimal verme, anlama, kesin/yakîn olmayan bilgi ve bazı yerlerde de kesin bilgi gibi kullanıldığı anlamlar ele alınmaktadır. Kur'ân-ı Kerîm'deki çerçevede, hüsnüzan ve suizan kategorileri değerlendirilerek zan kavramıyla yakın anlamlı olarak kullanılan; heva, hars, şekk, rayb, yakîn, mirye, rey, hakk vb. kavramlar incelenmektedir. Zannın oluşmasında etkili olan; uyaran, duyum, dikkat, bellek, hatırlama vb. bilişsel algı süreçleri ele alınarak idrak mekanizması işlenmektedir. Zannın oluşması çerçevesinde; istek ve ihtiyaçlar, zihin şeması, kalıp yargılar, kurgulayıcı hafıza, genelleme, beynin tamamlama özelliği, korku ve kaygılar vb. algı yanılmalarının sebepleri ve türleri açıklanmaktadır. Bununla birlikte zannın giderilmesi bağlamında; ayırt etme, tahkik etme gibi tamamlayıcı, bütüncül ve geniş perspektifli doğru algı oluşturma yolları değerlendirilmektedir. Ayrıca Peygamberlerin, sâlih kulların, cinlerin hatta meleklerin dahi yanılgıya düştükleri durumlar belirtilmektedir. İç yüzü bilinmeyen değişik zannî durumlar karşısında Peygamberler, sâlih kullar ve meleklerin sergiledikleri örnek tutumlara değinilmektedir. Nihaî olarak zanna düşmemek için tüm perspektifleri kapsayan sonsuz bir bilgi gerekir. Ancak her şeyi her yönüyle bilen ve el-Alîm sıfatına sahip olan Yüce Allah'tan başka herkesin, 'eşya'ya vakıf olabildiği kadarıyla zandan müstağni kalarak yanılgıya düşmekten kurtulabileceği vurgulanmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study examines the epistemological dimension and psychological background of the concept of conjecture as used in the Qur'an. Here, the concept of conjecture is limited to its usage within the framework of the Qur'an. The study aims to provide a better understanding of the concept of zan in the context of the Qur'an. It is also significant in terms of how most of our thinking, speech, communication, and interactions are shaped by assumptions, beliefs, and opinions based on zan. The concept of Zan is handled and processed in a systematic framework in terms of its epistemological value. The meanings of the word 'zan' in the Qur'an: delusion, estimation, expectation, delusion, intuition, knowing, conviction, probability, understanding, certain knowledge, and in some places certain knowledge are discussed. In the framework of the Qur'an, the categories of hüsnüzan and suizan are evaluated and the concepts such as hwa, hars, şekk, rayb, yakîn, mirye, rey, hakk, etc., which are used in close meaning with the concept of zan, are examined. Cognitive perception processes such as stimulus, sensation, attention, memory, recollection, etc., which are effective in the formation of belief, are discussed and the perception mechanism is studied. Within the framework of the formation of conjecture; the reasons and types of perception errors such as desires and needs, mind schema, stereotypes, constructive memory, generalisation, completion feature of the brain, fears and anxieties, etc. are explained. In addition, in the context of eliminating the belief, complementary, holistic and wide perspective ways of forming correct perception such as discernment and tahqiqiq are evaluated. Moreover, situations where even the Prophets, righteous servants, jinn, and even angels have erred are mentioned. Reference is made to the exemplary attitudes displayed by the Prophets, righteous servants, and angels in the face of various speculative situations whose inner reality is unknown. Finally, it is emphasised that since an infinite knowledge covering all perspectives is required in order not to fall into misconception, everyone except Yüce Allah, the All-Knowing, the All-Knowing, can avoid falling into misconception by remaining free from misconception only to the extent that they have knowledge of“things”.
Benzer Tezler
- Kur'ân'da zan, tecessüs ve gıybet kavramları arası ilişki ve bu ilişkinin bireysel ve toplumsal yansımaları
The relationship between suspicion prying and gossiping in the koran and individual and social reflections of this relationship
SEDAT KARALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDURRAHMAN ÇETİN
- Kur'an'da zan kavramının semantik tahlili
A semantic analysis of the concept of presumption in the Quran
RECEP ÖZKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinMuş Alparslan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CAHİT KARAALP
- Kur'an'da ilim kavramı
The concept of knowledge in the Quran
ZİYAD ALRAWASHDEH
Doktora
Türkçe
2010
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEVLÜT GÜNGÖR
- الآيات التي ورد فيها مفهوم النبأ -دراسة بلاغية- / el-Âyâtu'l-leti verade fihâ mefhumu'n-nebe' -dirase belagiyye-
Nebe' kavramın geçtiği âyetler -bir belâgat çalışması- / The verses in which the concept of news is mentioned -rhetorical study-
OSAMAH AKRAM AZEEZ ALGADI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULBAKİ GÜNEŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ SALEH SAED
- الحـقـوق المالــية للمرأة في الفقه اإلسالمي
İslâm Hukukunda kadının mali hakları (Women's rights in islam Financial Law)
HEWA QADIR HAMA SUR
Yüksek Lisans
Arapça
2016
DinYüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAHİP BEROJE