Basında ekonomik bağımlılık ve tekelleşme (1970'lerden 1990'lara)
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 9779
- Danışmanlar: PROF. DR. ERSAN İLAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gazetecilik, Journalism
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1990
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gazetecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
TEZ ÖZETÎ Bu çalışmada, 1970 'li yıllardan 1990 'lara kadar Türk basınında tekelleşme sürecini hazırlayan ekonomik koşulları incelemeye çalıştık. Bunun için de basın alanındaki tekelleşmenin anlamı, ortaya çıkış nedenleri ve şekilleri üze rinde durduk. Daha sonra 1990' lı yıllara girildiğinde basının içinde bulunduğu durumu genel hatlarıyla ortaya koymaya çalıştık. Türk basınının genel görünümünü ana hatlarıyla ortaya koyduktan sonra da bu durumun göze çarpan nedenleri ve göstergelerini incelemeye çalıştık. Bunun için de Devlet basın ilişkilerinin seyrini, maliyetlerdeki artışı, reklam ve promosyon yarışı ile tiraj tıkanıklığını bazı somut veriler yardımıyla araştırdık. Basın alanındaki tekelleşmenin nedenlerini bir kaç ana başlık altında toplamak mümkün olmaktadır. Bunlar: 1) Maliyetlerdeki artış 2) Teknolojinin hızla ilerlemesi ve pahallılaşması 3) Reklam gelirinin azalması 4) Satışlardaki durgunluk 5) Büyük yatırım zorunluluğu 6) Uluslararası rekabet 7) Dağıtımdaki tekelleşme biçiminde özetlenebilmektedir. İletişimdeki tekelleşmenin üç yönde geliştiği söylene bilir; Yatay ve dikey tekelleşme yanında, iletişimle ilgili alanlara el atılması ve araçlararası (çapraz) tekelleşme büyük iletişim gruplarının gelişme yönleridir. Gelişme yöne ne olursa olsun sonuçta, iletişim sektöründeki firmaların belirli şartlar altında büyüyüp güçlenmesi, daha küçük yayın organlarının ortadan kalkmasına, basın-yayın organlarının çeşitliliğinin azalmasına yol açmaktadır. Bu duruma da UNESCO yanında, Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), Uluslar arası Gazeteciler Federasyonu (FIJ) gibi kuruluşlar tepki göstermekte, tekelleşmenin önlenmesi amacıyla çeşitli tedbirler önermektedirler.124 Türkiye'de basın sektöründe devletin ekonomik yönden ağırlığı azalmış, buna karşılık basın-sermaye ilişkileri ön plana çıkmıştır. Basın kuruluşları bir yandan değişen ekonomik şartlar doğrultusunda sermaye gruplarının parasal desteğine bağımlı hale gelmiş, bir yandan da basın-yayın faaliyeti büyük grupların denetimine girmiştir. 1990 'lı yıllarda Türk basınının göze çarpan bazı özellikleri şunlar dır: 1) Ekonomik yönden devlete bağımlılık azalmış, sermaye gruplarına bağımlılık fazlalaşmıştır. 2) Çıkartılan yayınlar çok güçlü sermaye gruplarının denetimindedir. Bağımsız yayınların yaşama şansı yok denecek kadar zayıf Hamiştir. 3) Devletin basın üzerindeki yasal ve ekonomik baskısı sürmektedir. 4) Hem ekonomik şartlar hem de iktidarların uygulamaları sonucunda basın büyük bir ekonomik kriz içindedir. 5) Gazetelerin büyük çoğunluğu fazla satışa yönelik boş içeriklerle yayınlanmaktadır. 6) Yaşanan tekelleşme sürecine bir de basına giren yabancı sermaye olgusu eklenmiştir. Türkiye'de devlet basın ilişkileri, bağımlılık ve tekelleşme sürecinin hızlanması konusunda önemli bir neden olmuştur ve hala da olmaktadır. Devlet basın ilişkilerinin ana hatları şöyledir: 1) Devlet, basına karşı her tür önlemi alabilecek hukuki silahlara sahiptir ve bunları kullanmaktadır. 2) Basın grupları, ekonomik çıkarları doğrultusunda hükümetlerle olan sürtüşmelerini en aza indirmek için her tür kısıtlamaya rıza göstermektedirler. 3) Anayasa ve yasalarda basın tekelleşmesinin önüne geçecek maddeler hemen hiç yoktur. Hükümetler tarafından da tekelleşme süreci özendirilmektedir. Türkiye'de basın sektörünün maliyetleri son 20 yılda olağanüstü boyutlarda artış göstermektedir.125 Pahalı ve savurgan teknoloji, faktör fiyatlarındaki artış ile aşırı ölçülere varan reklam ve promosyon yarışı bu maliyet artışının en önemli nedenleri arasındadır. Basının en önemli girdisi durumunda olan kağıt fiyatları enflasyonun çok çok üzerinde artış göstermiştir. Reklam ve promosyon masrafı da aşırı boyutlardadır. Buna karşılık basının reklam geliri beklendiği ölçüde artmamış, gazete satış fiyatı da artan maliyetler oranında yükseltilememiştir. Bunun sonucunda basında çalışan firmaların kârlılıkları yok denecek kadar azalmıştır. 1960'larda okuyucu kazanma yöntemi olarak ortaya çıkan ve yaygınlaşan lotaryacılık 1980' li yıllarda basının en önemli faaliyeti durumuna gelmiştir. Lotaryalar ve TV reklamları çok aşırı ölçülere varmasına karşılık yeni okuyucu yaratamamakta, ancak var olan okuyucuları elde tutmak için dozu sürekli artırılarak devam ettirilmektedir. Basının, özellikle günlük gazetelerin içerik sorunu çok geri plana düşmüştür. Basın sektöründeki ekonomik krizin önemli bir başka nedeni de satışlardaki tıkanıklıktır. Gazete satışları bir türlü artırılamamakta buna karşılık maliyetler sürekli olarak yükselmektedir. Satışlardaki tıkanıklığın nedenleri şu biçimde özetlenebilir: 1) Türkiye'de gazete okuma alışkanlığının halâ yerleşmemiş olması, kentler dahil olmak üzere kırsal kültürün çeşitli öğelerinin ağırlığını koruması. 2) Gazetelerin içeriği boş, lotarya ve reklama dayalı olarak satılması. Tüm gazetelerin birbirine benzemesi, okuyucu soğutması. 3) Gazete fiyatlarının satın alma gücüne göre çok faz la artmış olması. Sonuç olarak, Tüm dünya'daki gelişmeleri paralel olarak Türkiye'de de iletişim konusunda belirli tekeller oluş makta, bunlar da özgür düşünce açıklama ve yayama faaliyetinin önünde önemli bir engel haline gelmektedirler.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türk Cumhuriyetleri'nin ekonomik dönüşüm süreci ve bu süreçte uygulanan iktisat politikaları
The Process of economic transformation in Turkish republics and the economic policies
MEHMET DİKKAYA
- 1990 sonrası basın işletmelerinde değişim ve genel yayın yönetmenliğinin konumu (örnek olay olarak: Cumhuriyet ve Milliyet gazetelerinin karşılaştırılması)
Changing in press companies after 1990 and situation of chief editors (a case study: Comparing of Cumhuriyet and Milliyet newspapers)
AHMET TAYLAN
- Medyada tekelleşme: Kazakistan örneği
Monopolization in the media: The Example of Kazakhstan
NAZERKE AKHMETOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Radyo-TelevizyonAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZAKİR AVŞAR
- Basın özgürlüğünü tehdit eden unsurların ekonomik, hukuki ve uluslararası boyutunun incelenmesi ve çözüm önerileri
Başlık çevirisi yok
RIZA KADILAR
- Effects of macroeconomic variables on sustainable food security in Turkey
Türkiye'de makroekonomik değişkenlerin sürdürülebilir gıda güvenliği üzerine etkileri
AHMADULLAH BARIMEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
EkonomiKütahya Dumlupınar Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHAMMET YUNUS ŞİŞMAN