Harputlu Rahmi divanındaki din, cemiyet ve tabiatla ilgili unsurların tahlili
The analyse of regional, social and natural elements of 'Harputlu Rahmi Divanı'
- Tez No: 98967
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NACİ ONUR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Harputlu Rahmî Dîvânı, din, cemiyet, tabiat, tahlîl, Harputlu Rahmî Dîvânı, religion, society, nature, analyse
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 357
Özet
Harputlu Rahmî, cemiyetin her müessesinde olduğu gibi edebiyatta da yeniliklerin görülmeye başladığı, dîvân edebiyatının, yavaş yavaş yerini batı tesirinde bir edebiyata bırakmaya başladığı 19. Yüzyılda yaşamıştır. Yaşadığı dönemde bu yeni lik hareketlerinden etkilenmeden geleneğe bağlı şiirler yazmaya devam etmiştir. Bu çalışmamızda, Rahmî'nin divanında geçen din, cemiyet ve tabiatla ilgili unsurların tahlilini yapmaya çalıştık. Ayrıca dîvânda geçen kültür, tefekkür ve estetik değer taşıdığına inandığımız kelimelerin kapsamlı bir indeksini çıkardık. Dîvân daki bu unsurların tahlîl edilmesi neticesinde şair ve şiiri ile ilgili bazı sonuçlara vardık. Şiirlerinde oldukça sâde, samîmi, günlük konuşma diline uygun ifadele re yer vermiştir. Şiirlerinin ekserisinde kafiye ve redifleri kullanmada zorlanmadığı; aruzu Türkçe'ye başarıyla tatbîk ettiği görülür. Dinle ilgili unsurlar, şairin aldığı eğitimden kaynaklanan sağlam bilgi siyle kullanılmıştır. Şiirlerinde, İslâm dininin esaslarına ters bir ifâdeye rastlanmaz. Şi irlerinde Peygamberimizden,dört halifeden ve sahabelerden hürmetle söz edilir. Dinî unsurlar kaside, terci-i bend gibi türlerde didaktik tarzda kullanılmışlar, gazellerinde ise çeşitli unsurlarla benzerlik içinde zikredilmişlerdir. Cemiyet, çeşitli şahıslar, bazı meslek erbabı ve içtimaî hayat olarak ağır lık kazanmıştır. Bazı devlet adamları, efsânevî şahıslar ve maşla kahramanları zikredil miş; efsânevî şahsiyetlerin tamamına yakım İran mitolojisinden alınmıştır. Dîvânda zikredilen diğer kişilerin birçoğu o devirde Harput'un ileri gelen âlim ve şairleridir. Dî vânda ayrıca cemiyetle ilgili olarak giyim-kuşam, mimarî, tababet, alış-veriş gibi birçok unsur zikredilmiştir. Bu unsurlar da, diğerleri gibi âşık, sevgili ve rakip etrafında teşek kül eden aşk hadisesinin işlenişinde bir araç olarak kullanılmışlardır. Tabiatla ilgili unsurlar, kozmik unsurlar, zaman unsurları, anâsır-ı erba'a, hayvanlar ve bitkiler başlıkları altında incelenmiş. Bu unsurlar da sevgili, âşık, rakip ve bunlarla ilgili bazı unsurlarla benzerlik içinde zikredilmişlerdir. Şiirleri, şiirlerindeki çeşitli unsurların incelenişi, devri ve yetiştiği muhiti göz önüne aldığımızda, İstanbul'daki muasırlarının bir kısmı kadar olmasa da onun dev rine ve muhitine göre iyi yetişmiş bir şair olduğunu söyleyebiliriz.
Özet (Çeviri)
“Harputlu Rahmî”is a poet who lived in 19th century which some new ness are seen in literature as all association of society. In this century, classical Turkish literature started to leave its place to a new literature. At the period of the time which Rahmî lived, he didn't affected from new literature and wrote the poems which are de pendent on classical literature. In this document, we made an analyse of the religious, social and natural elements. In addition we made an index of some words which have cultural, reflectional and aesthetical value. After analysing these kind of elements we found some results about poet and his poetry. He fairly uses simply, sincere expressions which are favourable with daily speaking. In most of his poems, he doesn't forced to use rhymes and apply aruz to Turkish successfully. The religious elements are used by the knowledge which comes from his good education. The expressions that contrary to Islamic principles are not seen in his poems. He mentions about our prophet, his four caliph and his friends re spectfully. Religious elements are used instructively in“kaside”s,“terci-i bend”s and kinds like these; mentioned by resemblance with some elements in "gazeF's. Most of social elements are connected with some persons, the jobs that they working at and social life. Some government men and legendary persons are men tioned too. Most of these legendary persons are taken from Iran mythology. Most of other persons that mentioned in dîvân are important scientists and poets of Harput who lived at that period of time. In addition, also some social elements like clothing, archi tectural, science of medicine, shopping are mentioned in dîvân. These elements are used for telling the love story, which is lived surroundings of lover, his darling and rival just like all other elements. The natural elements are examined like the elements about cosmos, time, four elements of life, animals and vegetation. These elements are used for telling the love story that we mentioned, too. And they mentioned by resemblance with some other elements. Also he wasn't a good poet from some poets who lived in Istanbul at that period of time; by looking his poems, examining some elements of his poems, the pe riod of time and city that he lived, we can say that he was a good for that period of time.
Benzer Tezler
- Harputlu Rahmî Efendi'nin Tuhfe-i Dostân Şerh-i Bostân adlı eseri
Harputlu Rahmi Efendi's Tuhfe-i Dostan Sharh-i Bostan
SERAP DENİZMEN
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KARATAŞ
- Harputlu Rahmî Dîvânı'nda din ve tasavvuf unsurlarının incelenmesi
Examination of religion and sufi feelings in the Harputlu Rahmi Divan
FATMA GÖLCÜKLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YILDIRIM
- Edebiyyât-ı Umûmiyye mecmûasındaki dil ve edebiyat yazıları
Language and literature articles in Edebiyyât-i Umûmiyye magazine
AYŞE ANIL
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ESAT CAN
- Harputlu Beyzade Ali Rıza Efendi'nin felsefi görüşleri
İn the transkript examination of the work called ' mebde and mead' by Harputlu Beyzade Ali Rıza Efendi
İSMAİL BAYKARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
DinFırat Üniversitesiİslam Felsefesi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ENVER DEMİRPOLAT
- Harputlu İshak Hoca'nın mantık anlayışı ve Sualli İsaguci adlı eseri
Başlık çevirisi yok
GÜLŞEN ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FERRUH ÖZPİLAVCI