Süruri ve Hezliyyat'ı
Süruri and his Hezliyyat
- Tez No: 100414
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OSMAN HORATA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 388
Özet
Yüksek lisans tezimizin konusu, 18. asrın ikinci yansı ile 19. asrın başında yaşamış olan Sürurî'nin hayatı, eserleri, edebi kişiliği, divanının transkripsiyonlu metni oluşturmaktadır. Sürurî,“değişim”ve“yenilenme”çabalarının arttığı, Osmanlı'nın batıya yönelme eğiliminde olduğu dönemde yaşamış bir şairdir. Bu dönem, mahallîleşme akımıyla birlikte divan şiirinin de biçim olarak aynı kaldığı ama içerik olarak değişmeye başladığı bir dönemdir. Sürurî, bu dönemde tarih düşürme başarısıyla çağdaşlarının, hatta gelmiş geçmiş bütün şairlerin önüne geçmiş, hezlleriyle dost meclislerinin aranan ismi olmuş bir şairdir. Bütün kaynaklar Sürurî'nin tarih düşürme alanındaki başarısını takdir ederken mizahî şiirlerinin müstehcenlikten öteye gidemediği konusunda hemfikirdirler. Hayatı hakkında bilgiler şöyledir: 1165/1752 yılında Adana' da doğmuş, asıl adı Seyyid Osman'dır. Eğitimini Adana'da yapmıştır. Tarih düşürmeye 20-21 yaşlarında başlayan şair, Adana kadı yardımcılığından Mekke payesi ile İstanbul'a dönerken Adana'ya uğrayan ve sonra Şeyhülislamlık makamına gelecek olan Yahya Tevfik Efendi 'nin teşvikiyle 1193/1779'te memleketini terk ederek İstanbul'a gelmiştir. Tevfik Efendi'nin aracılığıyla Es'ad-zâde Mehmet Şerif Efendi'den mülazım olmuştur. Tevfik Efendi'den bundan başka yardım görmemiştir. Sürurî, İstanbul'a geldikten sonra çok sıkıntılı günler geçirir. 1195/1781 'de Hayatî-zâde Mehmed Said Efendi'den imtihan verip Anadolu sadareti kaleminden kadılığa geçer. Anadolu sadareti hizmetinde 16 yıl kalan Sürurî, 4 ayrı yerde kadılık yapar. Sünbül-zâde Vehbî'nin kethüdası olarak Eski Zağara'da bulunduğu sırada Sünbül-zâde Vehbî'yle birlikte hapse atılmış, suçsuz olduğu anlaşılınca hapisten çıkarılmıştır. İki kere evlenen Sürurî'nin çocukları hakkında fazla bilgi yoktur. Trabzon kadılığı yapan Ahmed Sıdkî Efendi adında bir oğlu, Safiye adlı bir kızının olduğunu bilinmektedir. 1229/1814 yılında İstanbul'da ölmüştür. Sürurî'nin Dîvân'ı, Hezliyyât'ı ve tarihlerini içeren Mecmûa'sıyla üç eseri bulunmaktadır.11 Sürurî, 1217/1803 yılında otuz yılın birikimi ile bir divan tertip etmiş ve Divan'ına“Neşât-engîz”adını vermiştir. Şair, divanını 1 220/1 807'de yeniden tanzim etmiştir. Divanı, 1255/1 840'ta Bulak'ta basılmıştır. Divan iki kısma ayrılmaktadır. Birinci kısım şairin kaside, gazel, kıt'a vs. nazım şekilleriyle yazmış olduğu tarihlerini kapsamaktadır. Bu kısım toplam 322 sayfadır. Kasideler hariç 1804 manzum tarih vardır. İkinci bölüm olan 76 sayfalık kısımda ise; 27 kaside, 24 methiye, 2 muhammes, 7 tahmis, 164 gazel, 17 kıt'a ve 1 1 matla' vardır. Sürurî'nin, devrinin hükümdarları içinde yalnız III. Selim'e kaside yazdığı görülür. Sürurî Mecmu ası'mn tek yazma nüshası vardır. Eserde kaleme aldığı ve muhtelif şairlerden seçtiği tarih mısraları bulunur. Sürurî bu tarih mısralarını konularına göre ayırmıştır. Keçeci-zâde İzzet Molla ve Es'ad Mehmed Efendi bazı ilaveler yapmıştır. Vak'a-nüvisliği sırasında Ahmed Cevdet Paşa tarafından“Sürurî Mecmu 'ası ”adıyla İstanbul'da 1299/1882'de bastırılmıştır. Eserde 247 şairin toplam 2473 tarih mısraı mevcuttur. Çalışmamızın konusunu teşkil eden Sürurî'nin“Hezliyyât ”inin biri taş basma, diğeri hurufatla İstanbul'da yapılmış tarihsiz iki tab'ı vardır. Sürurî'nin“Hezliyyât ”inin sekiz ayrı el yazması ve iki ayrı matbu nüshasına ulaşılmıştır. Matbuları yazım hatalarının çok olmasından dolayı karşılaştırmaya almadık. Yazma nüshalardan ise altı nüshanın tenkitli metinde kullanılması uygun görülmüştür. Hezliyyât' ında 1 muhammes, 1 müseddes, 69 gazel, 120 tarih, 263 kıt'a, 1 müstezad ve 38 müfredat vardır. Sürurî, Kânî, Küfrî-i Bahâyî ve Nef*Tye nazireler, döneminde yaşamış olan şair arkadaşlarına da hicivler yazmıştır. Şairliğinden çok, tarihleriyle tanınmış bir şairdir. Sürurî, mizahî söyleyişi, mahallî öğeler ve deyişlere kaynak olması ve dönemin tarihine ışık tutacak olan tarihleriyle üzerinde daha çok durulması gereken bir şairdir.
Özet (Çeviri)
The subject of our master's degree thesis is Sürurî who lived during the second half of the 18 century and the begining of 19th century. Our thesis not only contains Sürurî's life but also his works as a man of letters with transcriptional collection of his classical poems. Sürurî has lived in the ages when the Ottoman's turn to west, that appears innovation and variation efforts. At that time Ottoman poems begin to variation as a content with the localization trend. Sürurî has succeded to be a wellknown poet with is“tarihi”ability. All literature sources agree that his humeorus poems are erotic and approtiate his ability in“tarih”. The information about his life is as follows; he was born in Adana in 1165/1752. His real name was Seyyid Osman. He was educated in Adana. He began to“tarih”when he was 20-21 years old. He has left Adana in 1 193/1779 with encouragement of Yahya Tevfik Efendi with the mediation of Tevfik Efendi, her has served Es'ad-zade Mehmed Şerif Efendi's intership Tevfik Efendi didn't help so far after arriving Istanbul. He had a poor life. He was succesfull in examination of moslem judge in 1 195/1781. Sürurî past 16 years in that position and lived 4 different judgement. He has jailed to prizon with Sünbül-zâde Vehbî in Eski Zağara during his stewardship but soon set free because of his unguiltiness. We don't know much about Sürurî's children Even he has married twice. He has son Ahmed Sıdkı Efendi who was Trabzon moslem judge and a daughter named Safiye. He died 1229/1814 in Istanbul. He has Dîvân 'ı, Hezliyyât, Mecmû'a. Sürurî has prepared at Dîvân named“Neşât-engt”with the experience of 30 years. Poet re-prepared his work in 1220/1807. His Dîvân published in Bulak. His Dîvân consist of two part. In part one there are some poems“tarih”poems in kaside, gazel, kıt'a kinds verse. That part is totaly 322 pages. There are 76 pages; 27 kaside, 24 methiye, 2 muhammes, 7 tahmis, 164 gazel, 17 kıt'a and 1 1 matla'. We can see Sürurî has only dedicate kasides to HI. Selim. Mecmu 'a of Sürurî is an unigue handwriten book. In his work there are on his poems and poems of various pets. Sürurî has categorized these poems by theme Keçeci- zade İzzet Molla and Es'ad Mehmed Efendi has added some paems. Ahmed Cevded Paşa has published with the name of“Sürurî Mecmû'ası”in Istanbul in 1299/1882. In his work there are 2473 poems which belong to 247 poets.IV There are two copies of Hezliyyk. There are eight different hand-writing of this books. We haven't considered the published copies and two hand-writing books. There are 1 muhammes, 1 müseddes, 69 gazel, 120 tarih, 263 kıt'a, 1 müstezad ve 38 müfredat. Sürurî has writen imitative poems to Kânî, Küfrî-i Bahâyî and Ne^î. He has ar popüler poet with his“tarih”. Sürurî is an important poet with his humeours poems local characteristic and very clever“tarih”.
Benzer Tezler
- Süruri Divanı'ndaki manzum tarihler (sayfa 250-322)
Poem of histories at Sururi Divan
ÖZLEM GÜZELLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Gelibolulu Sürûrî ve Divanı
Sürûri of Gallipoli and His Divan
NİYAZİ ÜNVER
Doktora
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET MERMER
- Acem Süruri ve Divançesi
Acem Süruri and his Divançe
SAULE ŞARİPBEKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMAL KURNAZ
- Muslihuddin Mustafa b. Şabân es-Surûrî ve Şerhu'l-Kâfiye adlı eserinin edisyon kritiği
Muslihuddin Mustafa b. Shaban al-Sururi and critical edition of his work named Sharh al-Kafiyah
MEHMET BEŞİR BULUT
Doktora
Arapça
2022
DilbilimSelçuk ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL CAN