Geri Dön

Tek serbestlik dereceli lineer olmayan salınıcıların yaklaşık simetrileri ve ilk integralleri

Approximate symmetries and the firt integrals of the nonlinear oscillators with one degree of freedom

  1. Tez No: 100645
  2. Yazar: AHMET KIRIŞ
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. GAZANFER ÜNAL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mühendislik Bilimleri, Engineering Sciences
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1999
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 52

Özet

.. TEK SERBESTLİK DERECELİ LİNEER OLMAYAN SALINICILARIN YAKLAŞIK SİMETRİLERİ VE İLK İNTEGRALLERİ ÖZET Bu çalışmada, tek serbestlik dereceli, zorlamalı-sönümlü, aşağıdaki yapıdaki dinamik sistemle modellenebilen salınıcılarm yaklaşık ilk integralleri hesaplanmıştır. dx\ -- = xX=X2 dx2 (1) - - = £2 = -x\ - ex“ + e2(7coso;i - 6x2), 0 < e £ (3) m=0 olarak seçilsin. Bu durumda seçilen vektör alanı X, yaklaşık yüzey kriterini; ?A'Ui=0 = OV) (4) sağlamalıdır. Burada, X' in birinci uzatması; 2 ' emtk (* t) 8xk X = X+X;^d(x,0^?7 (5) m=0 İVolarak tanınılannııştır. Buradan itibaren toplama kuralı tekrarlanan indislere uygulanacak ve parantez içindeki indislere ise uygulanmayacaktır. (2) ile verilen AJ' ye, X' in 1. uzatması uygulanarak ve AJ' nin bu vektör alam altında invaryant kalması koşulları gözönüne alınarak, l (m = 0,1,2). (7) Burada Vtf = 0, V> = VkfU - /,*t). (14) Bu çözüm (13)2' de yazılarak m = 1 için (12) denklemi çözülürse, --Al\*2e-A2t) + Kx{t, Zl,z2)), i}\ = eA>< (F3(zıe Vı eX2t (F4(2rıe-Alt,2r2e-A2t) + K2(t,zuz2)) (15)bulunur. Burada, Ki = /0 e~Xir Hi(r)dr, H\{t) ve H2(t), (12) denkleminin m = 1 için sağ taraflarıdır. Buradan çözümün keyfi fonksiyonlarla ifade edilebildiği dolayısıyla, ilk integrallerin de keyfi fonksiyonlarla ifade edilebileceği görülmektedir. Bu nedenle Ceatz{zl (16) şeklinde bir çözüm önerildiğinde bu tip çözümlerin lineer kombinasyonu; (17) İ=1.2 + E ct1...SneAıt(z1r(Z2r. \t = Xı - (S1A1+S2A2) «l+«2>2, «l,S2>0 elde edilir. (17)' ye ters dönüşümün uygulanmasıyla da (3) yardımıyla lineer kısmın genelleştirilmiş simetrileri bulunur. (12)' nin m = 0 için çözümünden, fjl belirlenir ve bu çözüm (13)2' de kullanılarak U[ bulunur. Fakat burada rezonans durumu ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle X vektör alanına karşı gelen simetrilerden bazıları kırılır. (1 ) dinamik sisteminin 1. ve 2. mertebe simetri analizi için hesaplanan rezonans koşulları ve simetri kırılmasının tanımı 2. Bölüm' de verilmiştir, [/*' e rezonans koşullarının uygulanmasından sonra, Cq1, Cq1, Cq1 ve C0lıS2 grup parametrelerine karşı gelen simetrilerin, n' nin tek tamsayı değerlerinde kırıldıkları, çift değerlerinde ise kırılmadıkları gözlenir. Cq1 grup parametresine karşı gelen simetri ise iki durumda da kırılmamaktadır. fj\ kırılmayan terimlerden elde edildikten sonra, benzer işlemlerle U2 ' de hesaplanır ve buradan da resonans koşullarına dikkat edilirse, n parametresinin iki durumunda da sadece Cg1' e karşı gelen 2. mertebe yaklaşık simetrinin kırılmadığı gözlenir. Bu 2. mertebe yaklaşık simetri vektör alanı ise aşağıdaki gibi bulunur; n tek tamsayı için, C£1=^X = X0 + eXı+e2X2 = (*2+e(- ^1^^ + 4)^-2) +e*(2(nax(X*+X*r-^2 + (1 - n)a2x\l(xi + xj)~^x1x2) + -xx - _ wsmwtj.. + e2 ( - 2İax (x\ + xSy^nxi - a2x^{x\ + s|)^((n + \)x\ + 1nx\) 6 7 \\\ d + 4X2 + W^T)C°SU;t)))dx-2 (18) elde edilir. Burada r(l + n)r(2 + n) T(l + n) 02- ^73S r(^)222+”2 Vİolarak tanımlanmıştır ve n çift tamsayı ise yaklaşık simetri, Cf =? X = X0 + eXı + e2X2 7. \\ ^ d x2+e2(2(rı~2(J-i)u;shıu,t) 9*ı (19) '(-(? + 1 - a:! - ex\l + e2 ( - 2(7X2 + n, J iX cosu;^ » ' 2(w2 - 1) /y ; ax2 olarak bulunur. 2. mertebe yaklaşık simetrilerden (18-19) ise yaklaşık ilk integraller aşağıdaki gibi elde edilir. n serbestlik dereceli bir Hamilton sistemi düşünüldüğünde, « = ?5-1 Pi = ~fl- > (t = l,...,n), (20) burada, H = Ho(p, q) +... + e^H^)(Pı i) Hamilton fonksiyonu, p ve q momentum ve konumdur. Eğer bir X yaklaşık simetri vektör alam; X = r,f(p,q)A+^(p,q)^_) (i = l,...,n), (21) Z^fi = 0 (22) denkliğini sağlarsa, yerel olarak Hamilton simetri vektör alanıdır denir. Burada, £ Lie türevi, ve fi = dpi A dqı, A dış çarpım olarak tanımlanmıştır. Eğer (21) ile verilen vektör alam, £x// = 0(efc+1), (23) denklemini sağlarsa, yaklaşık Noether simetri vektör alanıdır denir. Böyle bir vektör alanına karşı gelen ilk integral vardır ve XJfi = rf/ + 0(efc+1) (24) denkleminden bulunabilir. Burada /, A;, dereceden yaklaşık ilk integral, ve J ise iç çarpımdır. Bu yöntem otonom olmayan Hamiltoniyen sistemler içinde geçerlidir. (24) denkleminden, 2. mertebe yaklaşık simetriler kullanılarak yaklaşık ilk integraller; n tek tamsayı için, '-5M + *!> + « - 1 (25) bulunur. Burada r(i + f) "3 2^r(^) olarak tanımlanmıştır, n tek içinse, 1 x1+n 7 / = -(a;? + Xo) + e- - e2- 5 - -(x\ cosujt - X2cosmujt) (26) 2 1 + rı u^ - 1 elde edilir. Bu ilk integrallerin düzey eğrileri Mathematica kullanılarak çizdirilmiştir. Bu düzey eğrilerinin yapısı, n değerinin tek veya çift olmasına göre değişmektedir, n değerinin büyüklüğünün bu değişimde çok fazla bir etkisi yoktur. Eğer n tek ise, (25) denkleminin düzey eğrileri, periyodik çözümlerin eş merkezli çemberlerini kapsayan bir heteroklinik manifoldun varlığını göstermektedir, n 'nin çift tamsayı olma durumunda ise, (26) yaklaşık ilk integralinin düzey eğrilerinde, periyodik çözümlerin eş merkezli çemberlerini kapsayan homoklinik bir manifoldla karşılaşılmaktadır. vii

Özet (Çeviri)

APPROXIMATE SYMMETRIES AND THE FIRST INTEGRALS OF THE NONLINEAR OSCILLATORS WITH ONE DEGREE OF FREEDOM SUMMARY In this work, the. approximate first integrals of the one degree of freedom, forced and damped oscillators that can be modelled with the dynamical system below, are inves tigated -- = Xl=x2 dx2 (1) - - - = X2 = -x\ - ex? + e2(jcosu;t - 6x2), 0 < e , respectively, are the amplitude of the force (the. force coefficient) and the angular frequency and 6 is the damping parameter. The analysis is done for the cases that n 6 Z*, (Z* = Z+/{0, 1}). Many problems of the nature can be modelled with the dynamical system (1) with different values of n. For instance when n = 2, it models the motion of ear drums and ship capsizing phenomenon and it is called Helmholtz oscillator. It also arises in modelling of the electronic oscillators when n = 3, and it is called Duffing oscillator. Approximate symmetry analysis of the differential equations has been developed by Baikov, Gazizov and Ibragimov. They also introduced a new approach to study the approximate solutions of the differential equations by employing approximate symmetries. The method which will be discussed here is basically a modified version of this approach. Therefore, it deserves to be. mentioned briefly here. We consider the dynamical system in the form below, Ai = & - /i(x, 0 - e//(x, t) - e2fİ(X, t) = 0, (2) where j = 1,...,n, x ? K1 and (' ) stands for the derivative with respect to t and /q(x, t) is a linear function. In order for a vector field, X=f>“^(x,^, (3) to be a second-order approximate symmetry VF admitted by (2). This vector field X must satisfy the surface criteria; XA'-|AJ=0 = CP(e3). (4) Here, X is the first prolongation of X, i.e., X = X+£eTd(x,')^. (5) 171=0 VİİİHere, comma stands for the derivative with respect to the coordinate xi. Summation convention applies to the repeated indices and it drops for the indices in the parentheses here after. After acting the first prolongation of X on the frame defined by AJ given in (2) and using approximate surface criterion given by (4) we obtain t + /0fetF2(C1,C2) = eX2tF2(z1e-Xit,z2e-X2t). (14) IXWe first substitute (14) into (13)2 to determine the RHS of (12) for m = 1, and then we solve it to get f/1 = eAlt (F3(*ie-Alt,z2e-A2t) + K1(t,zuz2)) if1=ex>t{F4(z1e-x>t,z2e-x*t) + K2(t,zuz2)). Here, Ki= l e-XirHi(r)dr Jo in which H\{t) and H2(t) are the RHSs of (12) for m = 1. Notice that the infinitesimals found hitherto involve arbitrary functions. Proceeding in this manner will lead to the infinitesimals of the second-order approximate symmetries involving arbitrary functions, this, in turn, will yield approximate first integrals with arbitrary functions. For this reason when a solution like Ceatz{zl (16) is suggested, the combination of this type of linear independent solutions can be given as, ^ = Cj«C^' + c;«A(l)*(l)+C{(%+CfW £ j>-^/) ^ t j=h2 (17) Sl+S2>2, Sl,S2>0 of the inverse transformation is applied to the solution (17) and by using equation (3) we obtain generalized symmetries of linear part of (1). From (12) for m = 0, ?7o is obtained. And when this is used in (13)2, we determine Uf. Now, the RHS of the (12) for m = 1 is obtained and we can solve it to determine fj[. But the resonance phenomena arises in these operations. For this reason, some approximate symmetries corresponding to the vector field X are broken. The resonance condi tion is obtained for first and second order approximate symmetry analysis for the DS (1) and the symmetry breaking is defined in the Chapter 2. After applying resonance condition to U\, it can be seen that the symmetries of the linear part corresponding to the parameters CT, Cft1, Cq1 ani s2 are broken when n is odd in (1). Symmetry corresponding to the parameter 6q is not broken. When the solution 7/1 1 obtained from the unbroken terms, is placed in (9) for m = 2, considering also the resonance conditions, by the similar procedures, f]\ also can be obtained. After the second-order approximate symmetry analysis, it can be checked that all second- order approximate symmetries are broken except the one corresponding to the group parameter Cq1. The approximate symmetries are obtained by the application of the inverse transformations;Ctf1 =» X = Xo + eXj + e^X2 (^ +e( _ ^rîsÛ) (X* + t®**1**) + ^^(no^x? +a|)n-1x2 + (1 - n)a2z”(af + x2)^ x\x2) + jX\ - - r-ş- -rw sin cot) I I - - + (-«>+n). (20) opi aqi Here, 7/ = #o(p, q) +... + e^H(k)(p> q) is the Hamiltonian function, and p and q are the canonical momenta and position, respectively. If an approximate symmetry VF of (20) of the form X = 7?f(p,q)A+7/?(P)q)^L (Z = l,...,n) (21) satisfies c^n = 0 (22) is said to be a locally Hamiltonian approximate symmetry VF. In (22), C stands for the Lie derivative, and Q = dpi A dqi where A is the wedge product. Furthermore, if the VF in (21) enjoys the property £x// = 0(efe+1), (23) xiit is called the approximate Noether symmetry VF of order k. For such an approximate symmetry VF there corresponds to an approximate first integral (the approximate version of Noether 's theorem), and it can be found from XJfi = d/+0(efe+1) (24) where / is an approximate first integral of order k, and J is the interior product. This can be extended to the nonautonomous Hamiltonian systems. It can be easily shown that the second-order approximate symmetry VFs given in (18-19) are the approximate Noether symmetry VFs provided that 6 = 0. Approximate first integrals corresponding to these symmetries have been obtained by employing (24). The second- order approximate first integrals corresponding to the symmetry VFs given in (18-19) are;,1+n /=I(*?+*l>+^-^(*? + *!>*) + n l+i + e2( (x-i cosut - xzujsmujt) + ai{x\ + x%)n - 2a2x]+n(xf + xf)^) u> - 1 (25) p/ı i n \ for odd values of n where 03 = " /-w&m and 1 a;1+n 7 / = -(#? + Xo) + e- e2- 5 - -(x\ cosojt - X2Uismu)t) (26) 2 1 + n us* - 1 for even values of n. The contour lines for the approximate first integrals given in (25-26) have been plotted by using Mathematica. The pattern in the contour lines depends on the parity of n given in (1), but not on the value of n. When n is even in (1), the contour lines of (26) point out that there exists a homoclinic manifold surrounding the concentric cylinders of periodic solutions. When n is odd, the contour lines of (25) pinpoint the existence of a heteroclinic manifold which surrounds the concentric cylinders of the periodic solutions. xn

Benzer Tezler

  1. Tez No

    886886

    Modelling-control of shimmy oscillations in aircraft landing gear and application design

    Uçak iniş takımlarında shimmy titreşiminin modellenmesi kontrolü ve uygulama tasarımı

    KEMAL OKUYAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Savunma ve Savunma Teknolojileriİstanbul Teknik Üniversitesi

    Savunma Teknolojileri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEHER EKEN

  2. Tez No

    151585

    Deprem yer hareketi etkisi altındaki tek serbestlik dereceli dinamik sistemlerin süneklik talebinin belirlenmesi

    Evaluation of ductility demand of single degree of freedom dynamic systems subjected to earthquake ground motion

    ORHAN UĞUR MÜFTÜOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. NECMETTİN GÜNDÜZ

  3. Tez No

    199173

    Influence of filtering on linear and nonlinear single degree of freedom demands

    Tek serbestlik dereceli sistemlerin lineer ve lineer olmayan deformasyon taleplerinde filtre yönteminin etkileri

    GARİP ÖNDER ÖZEN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2006

    Deprem MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SİNAN AKKAR

  4. Tez No

    138889

    Çok serbestlik dereceli sistemlerin harmonik diferensiyel quadrature (HDQ) metodu ile lineer ve lineer olmayan dinamik analizi

    Linear and non-linear dynamic analysis of multi degree of freedom systems by the method of harmonic differential quadrature (HDQ)

    ÖMER CİVALEK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    İnşaat MühendisliğiDokuz Eylül Üniversitesi

    Yapı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HİKMET HÜSEYİN ÇATAL

  5. Tez No

    305562

    Effect of near-field ground motions on displacement amplification spectra ın ınelastic seismic performance evaluation

    Elastik olmayan deprem performans değerlendilmesinde yakin-alan yer hareketlerinin yerdeğiştirme büyütme spektrumlarina etkisi

    YUNUS EMRE BÜLBÜL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2011

    Deprem MühendisliğiBoğaziçi Üniversitesi

    Deprem Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. GÜLÜM TANIRCAN

Geri Dön