XIX. yüzyıl İstanbul sarayları ve dış mekan düzenlemeleri
XIXth centruy Istanbul palaces and their outdoor organizations
- Tez No: 100871
- Danışmanlar: PROF. DR. METİN SÖZEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 157
Özet
Türk bahçelerinin biçimlenmesi, döneminin yaşayış tarzından, sanatsal-kültürel yapısına kadar birçok faktörlerin etkisiyle tarihsel süreç içinde değişmiş ve gelişmiştir. Türk bahçe sanatının bu değişim ve gelişiminin en iyi bir biçimde gözlendiği İstanbul, nasıl önemli bir iş merkezi ve önemli bir kültür merkezi ise, tarihi yapılan ve alanları ile de tarihi bir şehirdir. Ne yazık ki, bu tarihi ortamı oluşturan yapılar ve alanlar hızla kaybolmakta, yeni planlamalar eskisine zarar vermekte, yeterli doküman ve belgeler olmadığı taktirde de yok olmaktadır. İstanbul' daki XIX. yüzyıl saray bahçeleri ile ilgili belgelerin dağınık bir halde durması ve bu az sayıdaki belgelerin korunamayıp yok olması sonucu, kentin tarihi kimliği zarar görmekte, ileride yapılabilecek restorasyon ve bakım çalışmalarına veri bulunması zorlaşmakta, hatta tarihi turizme darbe vurulmaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada, hem bu dağınık bilgilerin bir araya getirilmesine çalışılmış, hem de Türk bahçe sanatının gelişimi, bahçe anlayışının tüm dünyada doğup geliştiği saray bahçeleri kapsamı içinde, özellikle İstanbul boyutunda incelenmiştir. Yaşayan kültür mirası olarak değişmeden gelecek nesillere bırakılması için elde edilen bütün bilgiler ışığında, bahçelerin maruz kaldıkları tehlikelere karşı korunarak sürekliliklerinin sağlanmasının gerektiği saptanmıştır. Giriş bölümünde,“Bahçe”ve“Tarihi Bahçe”tanımlan yapılmış,“Saray”kelimesinin etimolojik yapısı incelenerek, tarihi bahçelerin, özellikle saray bahçelerinin dünyadaki ve ülkemizdeki durumuna kısaca değinilmiştir. İkinci bölümde, ilk örneklerden başlayarak Türklerde saray yapılanna ve tarihsel süreç içindeki gelişimine yer verilmiş, Osmanlı Devleti'ne kadar olan dönem, geçmişle gelecek arasındaki bağın kolaylıkla kurulmasına ve konuyu kavramaya yardımcı olacak bir biçimde, ana çerçevesiyle değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde, Osmanlı sarayları ve dış mekanları, başlangıçtan, yani Bursa, Edirne ve Manisa saraylanndan itibaren, genel anlamda Lale Devri'ni de kapsayan bir dönem içinde Türk bahçe anlayışının esaslarının ortaya konduğu, dış ve iç bahçeler şeklinde düzenlenen Türk bahçelerinin doğu ve batı bahçe sanatlannı kendi kaynak ve özüyle tarttığı, kendine yakın olanlan alarak özümsediği, kendine uydurarak kendi stilini yarattığı İstanbul saraylarına ve devletin ileri gelenlerinin saraylarına değinerek anlatılmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde de tezin ana konusunu oluşturan XTX. yüzyıl İstanbul sarayları işlenmiştir. Bu yapılırken, öncelikle o dönemde batı etkisinde olan İstanbul ortamı, dönemin gezginlerinin anlatımlarına da dayanılarak aktanlmaya çalışılmış ve Lale Devri'nde doruk noktasına ulaşmış olan Türk bahçe sanatının karakteristik özelliklerini kaybettiği, dış ve iç bahçelerin birbirine kanştığı bu dönemde inşa vıııedilmiş olan Beylerbeyi, Çırağan, Dolmabahçe ve Yıldız sarayları tek tek ele alınıp incelenerek saraylar ve bahçeleri hakkında bilgi verilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın beşinci ve son bölümde ise, önceki bölümlerde aktarılan bilgiler ışığında, özellikle XlX.yiizyil saraylarından hareketle, genel anlamda tüm Türk bahçe kültürünü kapsayacak bir biçimde sonuç ve öneriler ortaya konmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The formation of Turkish gardens are effected by many factors through the history. The artistic-cultural structure of the periods and the life styles in the periods influenced the formation process. This process can be best observed in Istanbul which is an important historical city with its historical buildings and squares as well as an important bussiness and culture centre. Unfortunately, the buildings and the squares forming this historic environment are vanishing rapidly since the new plans are not made to complement the existing historical buildings but on the contrary, to damage, even to destroy especially where sufficient documents can not be found. Since the small number of documents pertaining with the XIXth century palace gardens in Istanbul are not maintained in a well organized manner and therefore lost, the historical character of the city is damaged; the required documents to be used in a future restoration or/and maintenance programs cannot be obtained; also historical tourism activities are effected disadvantageous^ as an other inevitable result. In this paper, the information on the subject is gathered and the development of the Turkish gardening art especially based on Istanbul, with regard to the palace gardens in the world in which the gardening art is developed, is studied. Under the light of the data collected, it is determined that the Turkish gardens should be preserved as a part of living cultural heritage for the future generations by providing protection against the destructive causes. At the introduction,“Garden”and“The Historical Garden”are defined, the word“palace”is studied etymologically; the state of the historical gardens and especially palace gardens both in Turkey and the world are briefly discussed. At the second part, starting from the times before the date, the Turkish palace building and its process of development are discussed up to the Ottoman Empire in order to enable the reader to make the connection between the past and future as to clarify the subject. The part three consists of the Ottoman palaces and their exterior spaces, starting from the early examples from Bursa, Edirne and Manisa and covering the Lale Period in general. The Eastern and Western gardening arts were evaluated by the Empire' s own sources and values and the features and aspects that were found to be convenient to its own characteristics were assimilated in the Turkish garden that arranged in two sections as interior and exterior gardens. Thus, Istanbul palaces reflect these by presenting a different style that is peculiar to this culture. Istanbul palaces realizes the fundamentals of the Turkish garden concept in this respect.At the fourth part, the XIXth century Istanbul palaces, which is the main subject in this paper, are studied. Istanbul in this era was under the western influence and travellers' memoirs of the period are valuable sources drawing the picture of the environment at the time in Istanbul. The Turkish gardenining art, which was reached its peak during the Lale Period, was started to loose its characteristics. Beylerbeyi, Cıragan, Dolmabahce and the Yıldız Palaces built during this period, in which the exterior and the interior gardens were no longer so distinctively arranged, are studied one by one in order to discuss the palaces and the gardens. At the fifth and the final part of the paper, according to the information given in previous sections, the conclusion and suggestions are made on the Turkish gardenining culture in general, taking the XIX century palaces as base.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyılda ve XX. yüzyıl başında doğal, sosyo-ekonomik ve politik olayların İstanbul'un mekansal gelişimine etkileri
The effects of natural, socio-economic and political events on the spatial development of Istanbul in the XIX. century and at the beginning of the XX. century
MERVE ÖZBAY KINACI
Doktora
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURAN ZEREN GÜLERSOY
- Arşiv belgeleri ışığında Teşvikiye Camisi'nin oluşum ve gelişimi
The creati̇on and development of Teşvi̇ki̇ye Mosque i̇n the li̇ght of archi̇ve documents
CANAN AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUR URFALIOĞLU
- XIX. yüzyıl Osmanlı saray bahçelerinde batılılaşmanın tasarıma etkilerinin peyzaj tasarım ilkeleri açısından irdelenmesi
The effects of westernization 19th C. Ottoman palace gardens: An evaluation with reference to the landscape design principles
FAHRİ MUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
MimarlıkBahçeşehir ÜniversitesiÇevre Tasarımı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. ÖZEN EYÜCE
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e başkent İstanbul'da ekonomi, siyaset ve mimarlık ilişkileri (1839-1923)
Economy, politics and architecture relationships in İstanbul, the capital city, from the Tanzimat to the Republic (1839-1923)
MEHMET ÇAĞLAYAN ÖZKURT
Doktora
Türkçe
2016
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Tanzimatın ilanından Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar Boğaziçi'nde yapılmış olan anıt eserlerin incelenmesi
The analysis of the monumental structures in Bosphourus from the declaration of Tanzimat to first years from proclamation of Republic
SAMİ CANDAN ARIK