Tanzimat'tan Cumhuriyet'e başkent İstanbul'da ekonomi, siyaset ve mimarlık ilişkileri (1839-1923)
Economy, politics and architecture relationships in İstanbul, the capital city, from the Tanzimat to the Republic (1839-1923)
- Tez No: 435103
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKİ SÖNMEZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Ekonomi, siyaset, mimarlık, mimarlar, şehircilik, XIX. Yüzyıl, Batılılaşma, Tanzimat Dönemi, Economy, politics, architecture, architects, city planning, the nineteenth century, Westernisation, the Tanzimat Period
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 734
Özet
Osmanlı İmparatorluğu'nda 1699 Karlofça Antlaşması, imparatorluğun toprak kaybetmeye başladığı, siyasi, ekonomik ve diplomatik alanlarda Gerileme Dönemi'ne girilen bir sürecin başlangıcı olmuştur. Bu tarihten sonra Osmanlı devlet adamları, yönlerini Batı'ya dönmüş ve buradaki gelişmeleri izleyerek, çağdaş uygarlıkları yakalama arayışı içerisine girmişlerdir.“Batılılaşma Dönemi”olarak adlandırılan bu sürecin başlangıcı, III. Ahmed Dönemi'nde yaşanan ve Lale Devri olarak anılan dönemdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılılaşma hareketleri, III. Selim ve II. Mahmud Dönemlerinde ivme kazanmış ve esas olaraksa Sultan Abdülmecid Dönemi'nde 1839'da ilan edilen Tanzimat'la önemli bir atılım gerçekleştirmiştir. Yönetimin sivilleşmeye başladığı bir süreç olan Tanzimat hareketiyle birlikte bürokrasi, eğitim, hukuk, maliye, askeriye, sağlık, bayındırlık, sanayi vd. birçok alanda Batılılaşma ve modernleşme çabaları hız kazanmış; bununla birlikte Osmanlı devlet adamları birçok nedenden dolayı, hedeflenen başarıya ulaşamamışlardır. Tanzimat'la birlikte farklı alanlarda yaşanan değişim ve dönüşüm süreci, dönem mimarisini de birçok farklı yönden etkilemiştir. Batılılaşan Osmanlı kurumları ve toplum yapısı, yeni kurumların, yeni arz-talep ilişkilerinin ve yeni beğenilerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bunun bir sonucu olarak garlar, pasajlar, apartmanlar, oteller, sosyal yapılar vb. gibi, daha önce olmayan yeni birçok farklı yapı türüyle birlikte, yeni mimari üsluplar da Osmanlı mimarlığına bu dönemde dâhil olmuştur. Söz konusu yapıların birçoğu, bu dönemde başkent İstanbul'a gelmiş olan Batılı mimarlar eliyle gerçekleştirilmiştir. XVIII ve XIX. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğunun tüm Batılılaşma çabalarına rağmen, Tanzimat'ı hazırlayan bir süreç olan II. Mahmud Dönemi'nde imzalanan 1838 Osmanlı-İngiliz (Baltalimanı) Ticaret Antlaşması, Osmanlı mali yapısını bozmuş ve imparatorluğu, ileri Avrupa ekonomisinin açık pazarı haline getirmiştir. Bu durum, imparatorluğun 1875'te yaşayacağı mali iflasa giden yolda önemli bir aşama olmuş, 1881 yılında kurulmuş olan Düyun-u Umumiye İdaresi'nin de facto anlamda Osmanlı maliyesine el koymasıyla da, imparatorluk siyasi anlamda varlığını sürdürebilmiş olsa da ekonomik açıdan bütünüyle Batı emperyalizminin güdümü altına girmiştir. Siyasetense, 1839-1923 tarihleri arasında imparatorluğun yaşamış olduğu ve geniş çaplı siyasi ve diplomatik sonuçlar doğuran Kırım, Osmanlı-Rus, Balkan, Trablusgarp ve I. Dünya Savaşları, Osmanlı İmparatorluğunu birçok açıdan yıpratmış ve yıkıma götürmüştür. Söz konusu dönemin tüm olumsuz siyasi ve ekonomik koşullarına rağmen, bu dönem içerisinde tahta geçmiş olan sultanlar, Batılılaşmayı önemli bir devlet politikası olarak benimsemişlerdir. Bunun bir sonucu olarak başta saraylar olmak üzere, askeri yapılar, eğitim yapıları, dini yapılar, kamu yapıları gibi büyük çaplı ve maliyetli binalar inşa ettirmek konusunda girişimci bir tavır sergilemişlerdir. Özellikle Tanzimat Döneminde, yaşanılan tüm olumsuzluklara rağmen, mimari faaliyetlere büyük bütçeler ayrılarak büyük inşa faaliyetlerine girişilmiş olması, Osmanlıların mimariyi, Batılılaşma ve modernleşmenin somut bir ifadesi olarak algıladıklarını göstermektedir. Söz konusu yapılar salt maliyetleriyle değil, tanıklık ettikleri ya da meydana gelmesine yol açtıkları siyasi olaylarla da Osmanlı tarihi açısından önem kazanmakta ve siyaset-mimarlık ilişkileri bakımından güçlü bağlar kurulmasını sağlamaktadırlar.
Özet (Çeviri)
Treaty of Karlowitz in 1699 was the beginning of a period in which the Ottoman Empire began to lose ground and entered a Period of Regression in terms of political, economical and diplomatic fields. After this date, the Ottoman statesmen faced the West and they plunged into a quest of catching up on contemporary civilizations by following the developments there. The beginning of this process called as“Westernisation Period”was the period of Ahmet III and is mentioned as Tulip Age. Westernisation movements in the Ottoman Empire gained momentum in the periods of Selim III and Mahmud II and were essentially led with the Tanzimat that was declared in 1839 during Sultan Abdülmecid Period. Westernisation and modernisation attempts in many fields such as bureaucracy, education, law, finance, military, health, public works, industry gained momentum with the Tanzimat movement that was a period in which the administration began to demilitarise. However the Ottoman statesmen couldn't reach the aimed success because of many reasons. Alteration and convertion process in different fields with the Tanzimat affected that period's architecture in many different ways. The Westernised Ottoman institutions and the structure of the society caused to emerge new institutions, new supply demand relations and new likings. As a consequence of this, new architectural styles were involved in the Ottoman architecture during this period besides many new different constructions that were not seen before such as railheads, passages, flats, hotels, social constructions. Most of the aforementioned structures were built by the Western architects who came to Istanbul that was the capital city in this period. In spite of the whole Westernisation attempts of the Ottoman Empire in the eighteenth and nineteenth centuries, The Ottoman-English (Baltalimanı) Commercial Treaty that was signed in 1838 during the period of Mahmud II, a period preparing the Tanzimat, endamaged the Ottoman financial structure and it made the empire the open market of the advanced Europe economy. This situation became an important stage on the way that the empire would experience financial bankrupt in 1875. After the Public Debts Administration that was established in 1881 appropriated the Ottoman finance efficaciously, the empire was totally put under the command of the West imperialism in terms of economy although it continued its existence politically. Crimea, Ottoman-Russia, Balkan, Tripoli and The First World Wars that occured between 1839-1923 and created widescale political and diplomatic consequences wore up the Ottoman Empire politically on several counts and carried it to demolishment. In spite of the whole unfavorable political and economic conditions of the aforementioned period, the sultans who acceded to the throne during this period internalized the Westernisation as an important government policy. As a consequence of this, they had an enterprising attitude about building full-scale and costly buildings such as initially palaces, military of military, structures of education, religious structures, public structures. Attempting to grand construction activities by reserving large budgets on architecture activities despite the whole unfavorablenesses especially in the period of Tanzimat shows that the Ottoman perceived the architecture as a concrete statement of Westernisation and modernisation. The aforementioned structures gain importance in terms of the Ottoman history not only with their costs but also with the political events that they witnessed or caused to happen and they provide to set up strong connections in terms of the relationships of politics-architecture.
Benzer Tezler
- İstanbul Kentiçi kara toplu ulaşım hizmetlerinin başlaması ve gelişimi: 1850 - 1900
Intrıduction and evolution of public trans portation sector in Istanbul: 1850 - 1900
İBRAHİM MURAT BOZKURT
- Tanzimat'tan Cumhuriyet'e İstanbul'da Latin Katolik yapıları
Latin Catholic buildings in Istanbul (From Tanzimat to Republican era)
SEZİM SEZER SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
1997
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMRA GERMANER
- Osmanlı yerel yönetim sisteminin mimari alana yansıması: Tanzimat'tan Cumhuriyet'e belediye binaları
Reflections on the ottoman local government system to the architectural space: Municipal buildings from the Tanzimat to the Republic
EMRE KOLAY
Doktora
Türkçe
2018
Sanat TarihiAnkara ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA KENAN BİLİCİ
- Tanzimattan Cumhuriyete kentsel kamusal mekanın dönüşümü: Bayezid Meydanı örneği
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA GÖNEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGazi ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEVİN GÜLTEKİN
- Cumhuriyet Dönemi'nden günümüze Ankara'da kurulmuş pastane ve şekerleme işletmelerinin gastronomi kültürü açısından incelenmesi
Established in today to Ankara from the Republic Period of bakery and confectionery property investigation of gastronomy culture
BÜŞRA NUR AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıBaşkent ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TULGA ALBUSTANLIOĞLU