Geri Dön

Kadıköy çarşı bölgesinin kentsel analizi ve sıhhileştirme önerileri

Urban analysis of Kadıköy Çarşı region and advises for hygiene

  1. Tez No: 100925
  2. Yazar: FULYA ALTINKESER
  3. Danışmanlar: PROF.DR. NUR AKIN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2000
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 245

Özet

KADIKÖY ÇARŞI BÖLGESİ'NİN KENTSEL ANALİZİ VE SIHHİLEŞTİRME ÖNERİLERİ ÖZET istanbul'un Anadolu yakasında, Boğaz'm Marmara Denizi'ne açıldığı güney kesiminde yer alan Kadıköy, ilkçağlardan itibaren kesintisiz bir biçimde iskan görmüş ve çeşitli uygarlıklara sahne olmuş bir liman bölgesidir. 1453 tarihinde İstanbul'un alınması, çoğunluğu Rum balıkçılardan oluşan küçük bir köy niteliğindeki bölgenin gelişimi üzerinde etkili olmuştur. Ancak Kadıköy'ün merkezi niteliğindeki bugünkü Çarşı kesiminin fiziksel yapısının oluşumuna zemin hazırlayan esas gelişme, 17.yy. başlarında Osman Ağa Camisi'nin inşa edilmesiyle başlamış ve bölgedeki ilk Türk mahalleleri, bu caminin etrafında gelişmiştir. 18.yy. başlarında Fenerbahçe ile birlikte seçkin bir sayfiye yeri olan Kadıköy'de, başta Moda yerleşimi olmak üzere bahçe içinde konaklar ve sahil kesiminde yalılar inşa edilmeye başlanmıştır. Kadıköy'ün merkezi konumundaki Çarşı bölgesi de bu değişimin bir parçası olarak, konut kullanımlarının yanı sıra ticari faaliyetlerin de ön plana çıktığı bir alan haline dönüşmüştür. 19.yy. ortalarına dek mütevazi bir yerleşim olmayı sürdüren Kadıköy, bu dönemlerde pek çok gezgin tarafından ziyaret edilmiş, ancak gezginlerin bölge ile ilgili anlatımlarında önemli ölçüde yer verdikleri cumbalı, kafesli ahşap evlerin hemen hepsi çeşitli tarihlerde çıkan yangınlarla ortadan kalkmışlardır. Kadıköy Çarşısı'nın geniş caddeleri, sokakları ve meydanları ile gerek bitişik nizam tek ve sıraev karakterindeki kagir yapılan, gerekse de bahçe içinde büyük ahşap konaklarıyla 20.yy. başlarına kadar süregelen ve bugün de belli bir ölçüde varlığını koruyan fiziksel yapısı, bu dönemlerden itibaren oluşmaya başlamıştır. Sözkonusu bölgeye, Levanten ve gayrimüslimlerin yoğun olarak yerleşmesi, beraberinde farklı bir beğeni ve yaşam kültürünün etkisiyle biçimlenen bir fiziksel yapının oluşumuna neden olmuştur. Zaman içinde artan nüfus ve gelişen endüstrinin sonucu açılan yeni ticaret alanları, Kadıköy'ü giderek bir sayfiye yeri olmaktan çıkarmıştır. Ticaret ve hizmet sektörlerinin özellikle Kadıköy merkezinin çevresine doğru yayılma eğilimi göstermesi ve bunun yanı sıra Levanten ve gayrimüslimlerin bölgeyi terk etmeye başlaması, Kadıköy Çarşı Bölgesi'ni çevresindeki diğer yerleşim alanlarıyla beraber oldukça olumsuz yönde etkilemiştir.1940'Iara kadar gerek sokak ve cadde oluşumları, gerekse de 19.yy'ın ikinci yansına tarihlenen nitelikli kagir yapılarıyla özgün dokusunu önemli ölçüde koruyan bölge, sözkonusu tarihlerden itibaren belli bir dönemin izlerini taşıyan geleneksel yapılarını hızla kaybetmeye başlamış ve burada, bölgenin mimari dokusuna tümüyle ters bir yapılaşma anlayışı kendini göstermeye başlamıştır. Özellikle tez konusu kapsamında incelenen Kadıköy Çarşı bölgesi, bu anlayış çerçevesinde tarihi dokusu içerisinde yer yer çok katlı yapıların yükseldiği ve bölgenin özgün mimari örneklerinin, işleve uygunluk ya da onarım adı altında yok edildiği bir alan haline dönüşmüştür. Bu gözlemlerin ışığı altında, sözkonusu bölgenin geçmişten günümüze dek getirdiği ticari kimliğiyle biçimlenen fiziksel yapısının incelenip, analiz edilmesi ve sosyal ve ekonomik açıdan günümüzün değişen gereksinimlerine cevap verecek bir yapıya kavuşturulması için geliştirilecek önerilerle korunarak, gelecek nesillere aktarılması temel amacı oluşturmaktadır. Bu tez çalışmasının 1. bölümünde, Kadıköy Tarihi Çarşısı' mn tez konusu olarak seçilmesinin nedenleri ve bölgenin mevcut geleneksel dokusunun korunmasına yönelik amaç ve hedefler ele alınmıştır. 2. bölümde Kadıköy'ün fiziksel tanımı yapılmıştır. 3. bölümde ise Çarşı bölgesinin tarihi süreç içindeki yeri ve önemi ile, ilkçağlardan günümüze kadar çeşitli tarihsel dönemlerde geçirdiği değişimler üzerinde durulmuştur. 4. bölümde, Çarşı bölgesi ayrıntılı olarak ele alınmış ve Çarşı İçi yerleşmesinin tarihsel süreç içindeki sosyal ve fiziksel gelişimi irdelenerek, önemli yapılan tanıtılmıştır. Çarşı bölgesindeki geleneksel ticaret + konut yapılannın cephe özellikleri açısından aynntılı analizlerinin yapıldığı ve cephe sıhhileştirme önerilerine temel oluşturacak tipolojilerin yer aldığı 5. Bölümde, aynca yapılann plan özellikleri ve yapım tekniklerine yönelik gözlem ve araştırmalara da yer verilmiştir. 6. bölümde, Çarşı bölgesinin mevcut durumu ile 20.yy. başına tarihlenen haritalannın, gerek sokak ve cadde nitelikleri, gerekse de yapı adalan açısından karşılaştırmalı analizleri yapılmış, yaklaşık 80 yıl içinde bölgede meydana gelen değişimlerin saptanmasına çalışılmıştır. Bu amaçla, sözkonusu tarihi haritalardan Topoğraf J. Pervititch'in hazırlamış olduğu sigorta haritalan temel alınarak,mevcut durumu gösteren haritalarla çakıştınlmış ve bölgede oluşan değişimler aynntılı olarak incelenmiştir. Kadıköy Tarihi Çarşı bölgesinin mevcut durumunu ortaya koyan analiz çalışmaları, gözlemler ve eski haritalarla yapılan karşılaştırmalı analitik etüdler sonucunda ortaya çıkan bölgesel sorunlan ve nedenleri 7. bölümün konusunu oluşturmuştur. 8. bölümde, Çarşı bölgesinin sıhhileştirilmesine yönelik çözüm önerileri ve bunlann gerçekleştirilebilmesi için geliştirilecek yöntemler açıklanmış ve nihayet sonuç bölümünde de, genel bir değerlendirme yapılarak, tez çalışması tamamlanmıştır. XI

Özet (Çeviri)

URBAN ANALYSIS OF KADIKÖY ÇARŞI REGION AND ADVISES FOR HYGIENE SUMMARY Kadıköy which is placed in the Anatolian side of Istanbul, in the southern part of the Bosphorus where it opens to the sea of Marmara is a port area which has been inhabited continuously since Antiquity and which has seen many civilisations. The conquest of Istanbul in 1453 had important effects on the development of this area carrying the characteristics of a small village inhabited mostly by Greek fishermen. However, the real development establishing the base of the phsical structure of today's Çarşı began with the construction of the Osman Ağa Mosque in the beginning of the 17th century and the frst Turkish parishes in the region were founded around it. In the begining of the 18th century, together with Fenerbahçe, manors in gardens and houses beside the sea were built in Kadıköy which was a choise resting resort, particularly in Moda. As a part of this change, the Çarşı region became a commercial area where houses also remained. Kadıköy which continued to be a modest settlement until the mid 19th century was visited by many expediters in those days, however nearly all of the houses with bow-windows and gratings mentioned a lot in the stories of these expediters concerning the region were destroyed by fires in various dates. The pysical structure of Kadıköy Çarşı which came to the beginning of the 20th century partly preserved until today with its wide streets, alleys and squares, the adjacent stone houses arranged in a row and the big wooden manors in gardens began forming as from these dates. The beginning of the inhabitation of the area by Levantines and non-Moslems caused a different physical structure formed by a different taste and life culture. New trade areas formed as a result of the growing population and developing industry and Kadıköy began becoming less of a holiday resort. The tendency of the trade and services sectors in expanding around the centre of Kadıköy and the fact that the Levantines and non-Moslems began leaving the area, negatively affected the Kadıköy Çarşı region together with its surroundings. The region which preserved its street and alley formations and its origanal texture of stone houses dating back to the second half of the 19th century until the 1940' s began rapidly losing its conventional structures bearing the xutraces of the past after the 1940's and there began a structural understanding completely contrary to the architectural texture of the region. Especially the Kadıköy Çarşı region which has been examined under the scope of this thesis turned into a place were many multi-storied buildings were built and where the original architectural structure of the region were destroyed under the name of functionalism or repairs. Under the light of these observations, the main aim is to analyse the physical structure of the region formed with its commercial identity and to carry this structure to further generations through advises developed to respond socially and economically to the changing conditions of the present day. In the first section of this thesis, the reasons for choosing the Kadıköy Historical Market as a thesis subject and aims and objectives for the preservation of the present conventional texture of the region has been studied. In the second section the physical definition of Kadıköy has been made. In the third section the importance of the Market in history and the changes it has undergone in various historical dates since antiquity have been stressed. In section four the Market area has been explained in detail, the social and physical development of the inhabitation of the Market region has been discussed and its important structures have been introduced. In section five where detailed analyses of the facade characteristics of the conventional commercial+recidence structures have been given and where typologies which will build the basis of the facade hygiene advises take place, observations and researches concerning the plan characteristics and construction techniques have also been given. In section 6, the present condition of the Market region and the condition in maps dating back to the beginning of the 20th century have been comparatively analysed in relation to street and alley characteristics and construction plots, and an observation of the changes occurred within the last 80 years has been attempted. For this end, the insurances maps prepared by Topograph J. Pervititch from the above mentioned historical maps have been compared to the present maps and the changes in the region have been observed in detail. The problems of the region and their reasons found through the analysis works and observations showing the present condition of the Kadiköy Historical Market region and analytical etudes carried out with old maps have consisted the subject of section 7. In section 8, advises for the hygiene of the Market region and methods for their fulfilment have been explained and in the conclusion section a general summary ending the thesis has been made. Xlll

Benzer Tezler

  1. Tez No

    491218

    Tarihi çarşıların yayalaştırılma problemleri- Kadıköy örneği

    Pedestrġanġzatġon problems of hġstorġcal marketplaces-Kadiköy marketplace

    HAZEM ALHAFEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaBahçeşehir Üniversitesi

    Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NAİME HÜLYA BERKMEN

  2. Tez No

    693188

    Mekân, onu dinleyenle konuşur ses algısı çalışmalarından kentsel planlamaya: Kadıköy akustik

    Space speaks to those who listen to it from soundwalks and spatial perception studies to urban planning: The Kadiköy akustik example

    OĞUZ ÖNER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZLEM ÖZÇEVİK

  3. Tez No

    184196

    Yenileşme ve kentsel sit alanlarında uygulamaları: Kadıköy Tarihi Çarşı sit alanı örneği

    Regeneration and applications in protected urban areas: Kadıköy Historical Bazaar protected area

    BANU GÜR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AKIN ERYOLDAŞ

  4. Tez No

    420992

    Socio-economic and outcomes of transformations in city centres: The pedestrianisation of Kadiköy Historic Centre

    Kent merkezleri̇ndeki̇ dönüşümün sosyo-ekonomi̇k ve mekansal sonuçlari: Kadiköy Tarihi Çarşı yayalaştirma örneği̇

    İREM SELÇUK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    MimarlıkYeditepe Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE DİLEK DARBY

  5. Tez No

    559922

    Kentsel mekanda yürünebilirlik olgusu: Moda ve Bahariye aksları

    Walkability in urban space: Moda and Bahariye axes

    GÖRKEM ERTUĞRUL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YASEMİN ALKIŞER BREGGER

Geri Dön