Esnek ve adapte olabilir konutlar için değerlendirme rehberi
An Evaluation guide for flexible and adaptable dwellings
- Tez No: 101319
- Danışmanlar: PROF.DR. ORHAN HACIHASANOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 82
Özet
Geçmişten günümüze kadar gelen süreçte insanoğlunun temel yapı yapma nedeni olan barınma ihtiyacı sonucu ortaya çıkan konut tasarım ve yapım süreçleri, günümüz koşulları içerisinde yeniden irdelenmelidir. Çünkü, sosyal, kültürel, ekonomik vb. değerlerde yaşanan hızlı gelişim konut kullanıcısının profilini ve konuttan beklentilerini değiştirmeye başlamıştır. Ancak yapılan uygulamalarda da görülmektedir ki konutlar bu değişime ayak uyduramamakta, sabit kalmakta ve kullanıcı memnuniyeti sağlanamamaktadır. Değişik yaşam kalıplarına sahip farklı kullanıcı profilleri göz önüne alınmadan, standart bir kullanıcı tipine göre hızlı bir şekilde üretilen konutlar niteliksel açıdan kullanıcıların beklentilerini çoğu zaman karşılayamamaktadır. Bu noktada, konut tasarımlarında esneklik ve adapte olabilme ihtiyacı ortaya çıkar. Bu nedenle tez kapsamı içerisinde, esnek ve adapte olabilir konut tasarımlarında, farklı mimari süreçler içerisinde dikkat edilmesi gereken ana noktalan ortaya koyan, tasarımcıya yardımcı olabilecek bir rehber geliştirilmesi hedeflenmiştir. Tez kapsamı içerisinde, birinci bölümde problem genel olarak ortaya konulduktan sonra tezin ikinci bölümünde esneklik kavramı açıklanmış ve konutta esneklik ihtiyacının nedenleri üzerinde durulmuştur. Esneklik kavramı tanımlamalarının üzerinde durulmasının ana nedeni mimari ortamda bu konu ile ilgili farklı tanımlamaların yapılmış olmasıdır. Yapılan tanımlamalarda esneklik kavramı, hem uzman işgücüne ihtiyaç duyularak yapının fiziksel olarak değişmesi hem de yalnız kullanıcı tarafından varolan mekan düzenlemesinin değiştirilmesi olarak ele alınmıştır. Ancak yapılan tüm tanımlamalardaki ortak nokta konutun yeni bir duruma uyum sağlayabilmesidir. Bu nedenle esneklik ve adapte olabilme kavramları yapının uyabilirlik yeteneğini belirleyen kavramlar olarak ele alınmıştır. Genel olarak esneklik tanımlan incelendikten sonra esneklik kavramı sınıflandırılmıştır. Esneklik kavramı tez içerisinde mimari süreçler hiyerarşisi içerisinde ele alındığından sınıflandırma da bu doğrultuda yapılmıştır. Buna göre esneklik üç ana başlık altında toplanabilir; 1. Tasarım Esnekliği 2. Yapım Esnekliği 3. Kullanım Esnekliği İkinci bölümde ele alınan diğer konu, konutta esneklik ihtiyacının temel nedenleridir. Ailelerin eylemlerini gerçekleştirebilmek için ihtiyaç duydukları en temel yapma çevre biçimi konuttur. Konut fiziksel bir yapı olmasının yanında sosyal ve kültürel değerlerin de bir "ifadesidir ve kullanıcıların sosyal ve kültürel yapılarına uygun iç mekan düzenlerine sahip olmalıdır. Tasarımda esneklik ihtiyacının temel nedeni kullanıcılara yaşadıkları çevreyi kendi gereksinmeleri doğrultusunda kontrol edebilme ve yaşamları boyunca aynı konutu kullanabilme imkanı sağlamaktır. ıxKullanıcı gereksinmeleri farklı kültürel, sosyal, ekonomik, eğitimsel yapıya sahip kullanıcılarda değişiklik gösterir. Konutta yer alan eylemlere ait kullanıcı gereksinmeleri şu şekilde sınıflandırılabilir, 1. Fiziksel Gereksinmeler a. Mekansal Gereksinmeler b. Fiziksel Çevre Şartlarına İlişkin Gereksinmeler c. Sağlık Gereksinmeleri d. Emniyet Gereksinmeleri 2. Psiko - Sosyal Gereksinmeler a. Mahremiyet b. Davranışsal Gereksinmeler e. Estetik Gereksinmeler Günümüz şartlarında kullanıcı gereksinmelerinin değişim hızı yapının değişim hızından daha yüksektir. Yeni ihtiyaçlar doğrultusunda yeni mekan düzenlemelerini gerektiren yeni fonksiyonlar ortaya çıkar. Konutlarda kullanıcı gereksinmelerini etkileyen temel değişimler üç ana başlık altında toplanabilir; 1. Toplumsal Değişim 2. Hanehalkı Yapısındaki Değişim 3. Teknolojik Değişim Bu değişimler sonucu ortaya çıkan konutta değişiklik yapma talebi kullanıcılar tarafında üç farklı yolla karşılanabilir. Kullanıcılar konutu değişiklik yapmadan kullanırlar, konutta değişiklik yaparlar veya yeni bir konuta taşınırlar. Ancak çoğu zaman teknik ve ekonomik nedenlerden dolayı varolan plan elverdiği ölçüde, değişiklik yapmadan konutlarının kullanmaya devam ederler. Tez kapsamı içerisinde esneklik kavramı mimari süreçler içerisinde ele alınacağından dolayı üçüncü bölüm bu süreçlerin ilki olan planlama ve programlamaya ayrılmıştır. Bu bölüm içerisinde genel olarak planlama ve programlama kavramları ele alındıktan sonra esneklik amaçlı bir tasarımda planlama ve programlama ile ilgili temel noktalar üzerinde durulmuştur. Planlama süreci hedeflere doğru bir biçimde varmak amacıyla farklı ölçeklerde kararların alındığı ve değerlendirildiği bir evredir. Planlamada alınan kararlar programlamaya da yansır. Yapıda yer alan eylemlerin ve bu eylemlere ait mekansal ihtiyaçların ortaya konduğu programlar bina ihtiyaç programlandır. Ancak bu programlar kesin amaç değildir ve tasarım sırasındaki bir geri besleme ile değişikliğe uğrayabilir. Günümüze kadar esneklik amaçlı konut tasarımı ile ilgili birçok uygulama yapılmasına rağmen konut ile kullanıcı arasında tam bir uyum sağlanabilmiş değildir. Bu nedenle esneklik amaçlı konut tasarım olgusu tasarımın temellerini oluşturan planlama ve programlama süreçleri içinde irdelenmelidir. Bina ihtiyaç programlarının gelişme ve esneklikle ilgili verileri de kapsaması gerekmektedir. Çünkü bina ihtiyaç programı hazırlamak aynı zamanda binanın geleceği için de karar vermektir. Bütün ihtiyaç türleri kısa veya uzun vadede değişiklik gösterebilir ki bu durumda kullanıcının esneklik talebi ortaya çıkar. Esneklik amaçlı konut tasarım yaklaşımları açısından, programlamanın bu özelliği önem kazanmaktadır. Bu karar verme sürecinde en önemli nokta bilgiyi doğru bir şekilde toplayabilmek vedüzenleyebilmektir. Bu bilgi toplama sürecinde en önemli kaynak kullanıcıdır. Kullanıcıların belirli olmadığı durumda, bilgi elde etmek için varolan örnekler değerlendirilir veya standart bilgiler kullanılır. Günümüzde programlama sürecinin karmaşıklaşması kullanıcıyı giderek bu sürecin dışında bırakmaktadır. Çoğu durumda gerçek kullanıcı ile karşılaşmak ve onun isteklerini doğrudan doğruya programa aktarmak mümkün olmamaktadır. Kullanıcı katılımı, istekleri dikkate alan minimum bir katkıdan SAR örneğinde olduğu gibi strüktürü belirli bir konutun tüm mekan kullanma kararlarının kullanıcıya bırakılmasına kadar değişebilir. Kullanıcı istek ve ihtiyaçlarının belirlenmesi için kullanılabilecek temel yaklaşımlar dört ana başlık altında toplanabilir, 1. Kayıt ve Doküman İnceleme 2. Sörvey 3. Saha Çalışması 4. Gözlem Kullanıcıların, yapısal çevredeki eskimenin giderilebilmesi için bu sürece katılmaları bir zorunluluktur. Ancak etkili bir katılımın sağlanabilmesi için kullanıcıların bu bilince sahip olması gerekir. Ancak bu şekilde kullanıcısını tatmin eden yapma çevreler oluşturulabilir. Dördüncü bölümde esneklik, planlama programlamadan sonra tasarım ve yapım süreçlerinde ele alınmıştır. Bir yapı sistemine esneklik özelliği kazandırabilmek için fiziksel elemanların hiyerarşik bir düzen içerisinde, sabit ve değişebilir elemanlar olarak organize gerekmektedir. Tez kapsamı içerisinde kabul edilen yaklaşım; esneklik ihtiyacını karşılaması düşünülen elemanların konutlar için belirlenmiş farklı tasarım ve yapım düzeyleri hiyerarşisi içerisinde önceden tasarlanması ve uygulanmasıdır. Konutlar için bu hiyerarşi şu şekilde sıralanabilir: 1. Konut Bloğu Düzeyi 2. Destek Yapı ( Taşıyıcı Yapı ) Düzeyi 3. Tamamlayıcı Yapı ( Dış Kabuk ) Düzeyi 4. Konut Birimi Düzeyi 5. Oda Düzeyi Kabul edilen esneklik yaklaşımı içerisinde konut bloğu, taşıyıcı yapı ve tamamlayıcı yapı düzeyleri sabit olarak kabul edilirken, esnekliği sağlayacak düzeyler konut birimi ve oda düzeyi olarak kabul edilmiştir. Ancak buradaki önemli nokta, sabit kabul edilen düzeylerdeki tasarım kararlarının konut birimi ve oda düzeyinde sağlanmak istenen esnekliği direkt olarak etkilemesidir. Bu nedenle sabit ve değişken bölümler bir bütün içerisinde ele alınmıştır. Hiyerarşik sıralamada en üstte yer alan konut bloğu düzeyindeki esneklik konut birimleri ile onları yatayda ve düşeyde bağlayan sirkülasyon elemanlarının farklı biraraya gelişleri ile sağlanabilir. Ancak bu kısmi bir esneklik olarak ele alınmıştır. Çünkü sirkülasyon elemanlarının kullanım sürecinde değiştirilmesi çok külfetli bir iştir. Taşıyıcı sistem yapıyı ayakta tutan sistemdir. Esneklik amaçlı tasarım yaklaşımlarında taşıyıcı sistem sabit olmasına rağmen kullanılan taşıyıcı sistemin tipi ve kapasite kararları yapılabilecek yeni mekan düzenlemelerini etkiler. Tez içerisinde taşıyıcı sistemler, yatay ve düşey sistemler olmak üzere iki bölümde xıincelenmektedir. Kolonlar ve taşıyıcı duvarların yapı içerisindeki konumlan, geçilebilen maksimum açıklık veya yatay sistemlerin özellikleri döşeme alanının optimal kullanımı açısından önemlidir. Bu konuda diğer önemli nokta bu sistemlerin birbirleriyle ve diğer alt sistemlerle ilişkisi ve biraraya gelme prensipleridir. Tasarım ve yapım hiyerarşisinde üçüncü sırada olan tamamlayıcı yapı düzeyinde yapının dış kabuğunu oluşturan dış duvarlar ele alınmıştır. Kabul edilen esneklik yaklaşımında dış kabuk da taşıyıcı sistemler de olduğu gibi yapının sabit ancak iç mekan düzenlemesini etkileyen önemli bir tasarım düzeyi olarak ele alınacaktır. Dış duvarların geometrisi (tek veya çok parçalı olma durumu), pencerelerin konum ve geometrisi, pencere açılımına izin veren cephe sayısı gibi özellikler dış kabuk düzeyinin iç mekan kullanımına etki eden önemli özellikleridir. Tez kapsamı içerisinde sabit ve değişebilir bölümlerden oluşmuş bir bütün olarak ele alınan yapı sistemi hiyerarşisi içerisinde, yapının gerçek anlamda değişiminin başladığı konut birimi düzeyi dördüncü bölümde efe alınmıştır. Konut birimi içerisinde esnekliği sağlayacak olan değişmesi olası elemanların özellikleri, birbirleriyle olan ilişkileri ve birimin diğer fiziksel özellikleri elde edilebilecek değişme oranını ortaya koymaktadır. Konut biriminin geometrisi ve büyüklüğü ve konut girişinin konumu farklı düzenlemeler yapılabilmesini etkileyen önemli faktörlerdir. Konutlarda esnekliği sağlayan değişmesi olası elemanlar bölücü elemanlar yani iç duvarlardır. Konut birimi içerisinde esnek düzenlemelerin yapılabilmesi imkanı kullanılan bölücü elemanların değişebilme oranına bağlıdır. Konut kullanımında hareketli ve değişebilir bölücü elemanların kullanımı, temel olarak bu elemanların kullanıcılar tarafından profesyonel işgücü gerektirmeden uygulanabilmesi ve maliyetler açısından kolay edinilebilir olması doğrultusunda yaygınlık kazanabilir ve kullanıcı memnuniyetini sağlayabilmek amacıyla maksimum düzeyde esneklik sağlanabilir. Konut birimi içerisinde mekan düzenlemelerini etkileyen diğer faktör ıslak hacimlerin yani değişmesi ve hareket etmesi zor olan borulu sistemlerin tasarımıdır. Esneklik açısından engel teşkil eden boru sistemlerinin etkisini azaltmak için ıslak hacimlerin yatayda yan yana.düşeyde ise üst üste getirilmesi ve boruların toplanma noktaların da bu akslarda düzenlenmesi önemlidir. Esneklik amaçlı tasarım yaklaşımlarında elemanların farklı biraraya gelme olasılıklarını düzenlemek için hem yatay hem de düşey düzlemde bir koordinasyon sisteminin kullanılması gerekmektedir. Yapının sabit ve değişken bölümleri belirlendikten sonra belirli bir koordinasyon sistemi içerisinde tasarlanması ve uygulanması gerekmektedir. Tezin beşinci bölümünde mimari süreçler içerisinde en sonda yer alan ve kullanıcının yapı ile birebir ilişkiye girdiği, esneklik ihtiyacının ortaya çıktığı süreç olan kullanım süreci ele alınmıştır. Eğer esneklik bir tasarım kriteri olarak ele alınmamışsa, kullanım sürecinde esnekliği sağlayacak araçlar iç mekan donatılandır. Konutlarda esneklik talebini karşılamak için değişebilir, dinamik bir donatı düzenine ihtiyaç vardır. Kullanıcılar seçtikleri doğru donatılar oranında fiziksel yapıda bir değişiklik yapmadan esneklik ihtiyacını karşılayabilirler. Mekan içerisinde kullanılan mobilyaların kolay taşınabilir, yer değiştirebilir, hareketli bir düzende olması ve gerektiğinde çok yer kaplamadan saklanması veya birden fazla işlevi olması kullanım esnekliğini artırıcı önemli faktörlerdir. Mekanların çok amaçlı kullanımının sağlanması doğrultusunda mobilyalar hareket yetenekleri ve işlevlerine göre iki ana grupta toplanabilirler. Hareketli mobilyalar mekanlarda işlevlerin üst üste bindirilmesi durumunda, kullanılmadıkları zamanlarda kaldırılarak, sabit mobilyalar da kendi içinde hareket kabiliyeti olan eklerle kullanım kolaylığı sağlar. Mobilyalarda birkaç işlevin üst üste bindirilmesi, iç içe geçerek toplanabilme, katlanabilme gibi xııözellikler mobilyaların çok işlevliliğini sağlayarak çok amaçlı mekan kullanımı için çözümler üretebilirler. Geleneksel Türk Evi mekan kullanımı mekanların çok amaçlı kullanımına iyi bir örnek teşkil etmektedir. Çadır ve Türk Evi odası oturma, uyuma, yemek pişirme, yemek yeme, çalışma, misafir ağırlama gibi bütün eylemleri tek bir mekanda gerçekleştirebilecek özelliğe sahiptir. Bu çok amaçlı mekan kullanımını sağlayan temel özellik odalardaki donatı düzenidir. Odada belirli amaca hizmet eden sabit donatılar ve kullanıldıktan sonra toplanıp kaldırılan hareketli donatılar çok amaçlı bir mekan kullanımına imkan vermektedir. Aynı mekan kullanım anlayışı geleneksel Japon konutunda da görülür. Ancak Japon konutunda ıslak hacimler oda dışarısında yer alır ve Japon konutunda kullanılan önemli bir özellikte hareketli bölücü elemanlardır. Bu örneklerde görülen mekan kullanım ilkeleri, günümüz çok amaçlı mekan kullanımı için değişen şartlar altında yeniden irdelenmeli ve günümüz konut tasarımlarında önemli bir veri olarak kullanılmalıdır. Tez kapsamı içerisinde genel olarak konutun kullanıcıya uyabilme yeteneği olarak ele alınan esneklik ve adapte olabilme kavramları tasarım ve yapım evrelerinde uzmanlar tarafından ortaya konabileceği gibi kullanım evresinde basit donatı değişiklikleri ile kullanıcı tarafından da sağlanabilir. Konutların uyum yeteneğini ve kullanım performansını artırabilmek için esneklik kavramının bir kullanıcı gereksinmesi olarak ele alınması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Esneklik kavramı mimari süreçler içerisinde incelendikten sonra altıncı bölümde bugüne kadar uygulanmış temel esneklik yaklaşımları örneklerle ortaya konarak, esneklik amaçlı konut tasarımının temel ilkeleri doğrultusunda mimarın değerlendirme yapmasını sağlayabilecek bir rehber geliştirilmiştir. Uygulanan temel esneklik yaklaşımları dört başlık altında toplanabilir, 1. Sabit Strüktür İçinde Bölgeleme Yapma 2. Islak Hacimleri Sabit Bırakma 3. Yatayda ve Düşeyde Bağımsız Mekan Düzenlemeleri Yapma 4. Büyüme Esnekliği Uygulanan esneklik yaklaşımlarında ortaya konan hedefler doğru olmasına rağmen konunun teknik, ekonomik ve yönetimsel boyutlarından dolayı bu yaklaşımlar özellikle ülkemizde çok fazla benimsenmemiş ve uygulama alanı bulamamıştır. Temel esneklik yaklaşımları ortaya konduktan sonra değerlendirme amaçlı bir kontrol listesi oluşturulmuştur, önerilen kontrol listesinde yapıdaki blok, taşıyıcı sistem, dış kabuk, konut birimi, iç duvarlar, tesisat, modüler koordinasyon ve donatılarla ilgili teknik ve mekansal performans kriterlerinin yanı sıra kullanıcılar için çok önemli olan mahremiyet, estetik, yoğunluk gibi psiko-sosyal performans kriterleri de gözönünde bulundurulmuştur. Tez içerisinde ortaya konan kontrol listesi her biri farklı esneklik yaklaşımına art uygulamalarla örneklendirilerek, uygulamalara ait sonuçlar da bölüm içerisinde verilmiştir. Yedinci bölüm olan sonuç bölümünde ise esneklik amaçlı konut tasarımında dikkat edilmesi gereken temel noktalar ite ilgili elde edilen genel sonuçlar yine mimari süreçler hiyerarşisi içerisinde ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
Dwelling design and production periods these are the result of shelter need that the main reason of human beings building structures in the period from past to today must be examined again in today's conditions. Because, the rapid development in the social, cultural and economic values began to change the profile of the dwelling user and the expectations of the user met by the dwelling. But it can be seen on the practices that the dwellings are not able to fit in with this development, remain fixed and user satisfaction can't be acquired. The dwellings that are produced rapidly for a standart user profile without considering the different user profiles having different life styles usually can not meet the users expactations in the wiev point of quality. At this point, the need of flexibility and adaptability in dwelling design appears. For this reason, within the scope of this thesis, the aim is developing a guide which can help the designer and exposes the main principles has to be considered during different architectural periods in the design of flexible and adaptable dwellings. Within the scope of the thesis, after the problem is exposed generally in the first section, the concept of flexibility is explained and the reasons of flexibility need in dwelling is stilted in the second section. The main reason of stating the flexibility descriptions depends on being many different descriptions of this subject made in the wiev point of architecture. In these different descriptions, concept of flexibility is accepted both the physical change of the structure demanding on expert manpower and the change of the dwelling's arrangement made by the user. But the common point in these descriptions is fitting of the dwelling to a new condition. For this reason, the concept of flexibility and adaptability is accepted as the concepts that determines the fitting ability of dwelling. After the concept of flexibility is rewieved, it is classified in the wiev point of hierarchy of architectural periods. Concept of flexibility can be collected in three different topics; 1. Design Flexibility 2. Construction Flexibility 3. Usage Flexibility The other subject stated in second section is the main reason of flexibility need in a dwelling. The main man made environmental form needed by the family for achieving their activities is a dwelling. Beside the dwelling is a physical form, it also t express the social and cultural values and must possess interior arrangements that fits the users social and cultural configuration. The main reason of flexibility in dwelling design is to give the users the ability of controlling the environment they live according to their own needs and make the possibility of using the same dwelling in whole life. xivUser needs shows some changes according to users which have different social, economical, cultural and educational configurations. The user needs belonging to the functions in a dwelling can be classified as; 1. Physical User Needs a. Dimensional Needs b. Needs Demanding On Physical Environment Conditions c. Sanitary And Health Needs d. Security Needs 2. Psycho-Social User Needs a. Privacy b. Behavioral Needs c. Aesthetic Needs In todays conditions, the speed of the change in user needs is more than the speed of the change in buildings. According to the new needs, new functions demanding on new space arrangements appear. Main type of changes that affect user needs in a dwelling can be collected in three topics; 1. Social Changes 2. Changes in Household Configuration 3. Technological Changes The desire of making changes in the dwelling which is tine result of changes given above can be met by the users in three different ways. They continue to use the dwelling without any change, they make changes in the dwelling or they move to a new one. But frequently, they continue to use the dwelling in the efficieny limits the plan offers them, without any change because of technic and economic reasons. Due to the acception of flexibility concept in architectural periods within the scope of the thesis, the third section is deviated to planing and programing which are the first of these periods. In this section, after the concept of planing and programing is stated generally, the main points of planing and programing in a design objecting flexibility is given. Planing period is a period in which some decisions are made in different scales for going towards the objectives in a directly manner and are evaluated. The decisions taken in planing period directly affects the program. The programs exposed by the functions of the space and phsycial needs of these functions are the building need programs. But they are not the definite objectives and can be modified as a result of a feed back in designing period. Despite all the dwelling practices aiming flexibility, the perfect fitting of the user and the dwelling could'nt be acquired. For this reason, the fact of flexible dwelling design has to be studied in planing and programing periods which are the fundamentals of design. The building need programs must contain the informations of development and flexibility. Because prepearing a building need program is meanwhile deciding for the buildings future. All types of needs can show changes in short or long terms causing the appearance of flexibility need. This property of programing is important in the view point of flexible dwelling design. In these decision making periods, the main point is to collect and arrange the information in a directly manner. The main source in this data collection period is the user. In the xvconditions of unknown user, previous examples can be evaluated or standart datas can be used for collecting information. Today, the user is getting out of this period gradually as the programing period becomes more complex. In most of the conditions, it is not possible to meet the real user and transfer the needs directly to the program. User participation can vary from minimum addition that takes the needs in consideration to SAR example which gives the user the opportunity of making the space usage decisions in a fixed structure. The main approaches used in determining the user needs can be collected in four main topics; 1. Rewieving The Records And Documents 2. Survey 3. Field Work 4. Observation The participation of the users to this period is a necessity for removing the woming out of the built environment. But according to acquire an effective participation, users must be conscious. The manmade environment satisfying the users can only be created in this way. In the fourth section, flexibility is examined in design and construction periods. According to acquire flexibility to a building system, physical elements must be organized in hierarchical order as fixed and changeable elements. The approach accepted within the scope of the thesis is initially designing and constructing the elements which will meet the flexibility need in different housing design and construction levels hierarchy. This hierarchical order for dwellings can be classified as; 1. Dwelling Block Level 2. Supporting Structure Level 3. Finishing Structure (Exterior Shell) Level 4. Dwelling Unit Level 5. Room Level In the accepted flexibility approach, dwelling block, supporting structure and finishing structure levels are accepted as fixed, the levels that will give flexibility are dwelling unit and room levels. But the important point is that the design decisions made in the fixed levels directly affects the flexibility to be acquired in the dwelling unit and room level. For this reason, the fixed and changeable parts are examined as the parts of the whole. The flexibility in the dwelling block level which is the first in hierarchical order can be acquired by the different ways the dwelling units and circulation elements connecting them horizantaly and vertically comes together. But this is accepted as a partial flexibility. Because changing the circulation elements in the usage period is a troublesome matter. Supporting structure is the system that keeps the building stand. In the flexible design approach, despite the supporting structure is fixed, the type of the supporting structure used and the capasity decisions affects the new space organizations that is to be made. The supporting structures are examined in two parts as horizontal and vertical systems. The locations of piliars and supporting walls in the dwelling, the maximum clearance and the properties of horizontal XVIsystems are important for the optimum usage of the floor area. The other important point is the relationship between these systems and other sub-systems and their connection principles. In the finishing structure level which is on the third row of the design and construction hierarchy, the exterior walls that forms the exterior shell of the building is examined. In the accepted flexibility approach, the exterior shell is examined as an important design level which is fixed but affects the interior arrangement as seen in supporting structure level. The geometry of exterior walls (one or more surface), the location and the geometry of windows and the number of open facades allowing windows are the important properties of finishing structure level that affects the interior arrangements. in the hierarchy of the building system which is accepted as whole created by fixed and changeable parts within the scope of the thesis, the dwelling unit level in which the real change of the dwelling begins is examined in fourth section. Hie properties of the elements that will provide flexibility in the dwelling unit and that is to be changed, the relationships between them and the other physical properties of the unit exposes the rate of change. The geometry and the size of the dwelling and the location of the entrance are the important factors affecting the different arrangements. The changeable elements that provide flexibility in dwellings are dividing elements, in short the interior walls. The ability of making flexible arrangements in the dwelling unit depends on the change rate of dividing elements. The usage of the changeable and moveable dividers can be widespreaded in the case that they can be applied without professional manpower and owned easily in the wiev point of costs and maximum rate of flexibility can be acquired for users satisfaction. The other factor that affects the interior arrangements in the dwelling unit is the design of wet zones in short the design of piping systems which is difficult to move and change. In order to decrease the effect of tine piping systems that makes difficulty in flexibility, collecting the wet zones at the same axis both horizontally and vertically and collecting the pipings at these axis is important. In flexible design approaches, in order to arrange the probability of the elements coming together, a modular coordination system is both needed in horizontal and vertical planes. After the fixed and changeable parts are decided, they have to be designed and applied in according to a modular coordination system. In the fifth section of the thesis, usage period which is the last architectural period and in which the user directly connects tine dwelling and the need of flexibility appears is examined. If flexibility is not considered as a design criterion, the tools that will provide flexibility in the usage period are interior equipments, in order to meet the need of flexibility in dwellings, a changeable, dynamic equipment arrangement is needed. Users can provide flexibility with the appropriate equipments they choose, without changing the physical structure. The furnitures used in the dwelling have to be easily handled, moveable, easily stored and multi functional are fundamental. In order to provide multi- functional space usage, furnitures can be collected in two parts according to their ability to move and functions. Moveable furnitures provides convenience when they are stored in the conditions they are not used and the fixed furnitures can provide convenience with the extensions that have ability to move in itself. Having more than one function, gathering together, folding properties can provide solutions for multi-functional space use. XVIIThe space use of the traditional Turkish House is a good example of the multi functional space use. Both in tent and in a room of Turkish House, all the activities like siting, sleeping, cooking, eating, working, entertaining the guests and etc. are achieved in the same place. The main point that provides multi-functional space use is equipment arrangement. In a room, fixed equipments for special activities and moveable equipments provides multi-functional space use. The same space usage comprehension is seen on the traditional Japanese House. But in Japanese house the wet zones are located outside the room and usage of the moveable partitions are very important The principles of space usage seen on these examples must be examined in changing conditions of today's multifunctional space usage and must be used as an important data in today's dwelling design. The concept of flexibility and adaptability which are generally accepted as the fitting ability of the dwelling to users within the scope of the thesis, can be exposed both in design and construction period by experts and in usage period by simple equipment changes made by the users. In order to increase the fitting ability and usage performance of the dwellings, concept of flexibility must be examined as an important user need. After the concept of flexibility has been examined in architectural periods, a guide which provides evaluation to the architect according to the main principles of flexible dwelling design is developed in the sixth section by examining the main flexibility approaches with examples that have been practiced. The main flexibility approaches can be collected in four topics; 1. Zoning in a Fixed Structure 2. Fixed Wet Zones 3. Making independent Arrangements both Horizontaly and Verticaly 4. Growth Flexibility Despite the objectives of flexibility approaches are right, these approaches were not appropriated and did'nt find a practicing field in our country as a result of technical, economical and governmental dimensions. After the main flexibility approaches have been examined, a control list is developed for evaluation. The proposed control list both includes the technical performance criterion about the block, structural system, exterior shell, dwelling unit, interior walls, installation, modular coordiantion, equipments and psycho-social performance criterion such as privacy, aesthetic and density. The proposed control list is sampled by different examples each belonging to another flexibility approach and the results of the samples are also given at the section. In the seventh and the last section, the general results of the main points that have to be considered in a flexible dwelling design are given in architectural periods hierarchical order. XVIII
Benzer Tezler
- Çok katlı konut tasarımında kullanıcıların esneklik taleplerini karşılayacak yapı elemanlarının seçimine yönelik bir karar verme yaklaşımı
In Multi-storey housing design a decision making approach oriented to the selection of building elements that meet the flexibility demands of users
ÖMER Ş. DENİZ
- Konutta memnuniyet ve tasarım ilişkisi açısından çekirdek konutlarda esneklik araştırması
A Flexibility research on core housing, within the framework of housing design and satisfaction
DUYGU GÜLAYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHSEN ÖZSOY
- İran ve Türkiye geleneksel konut mimarilerinin işlevsellik ve esneklik üzerinden karşılaştırması
Comparison of Iran and Turkey traditional housing architectures on functionality and flexibility
HANIEH GOLIRAD
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
MimarlıkAkdeniz ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM BAKIR
- Deprem etkisindeki yapıların aktif kontrolü
Active control of structures under seismic excitation
BEKİR BORA GÖZÜKIZIL
- Mimarlıkta adapte edilebilir ve güncellenebilirliğe yönelik bir araştırma
A Research about adatability and up-to-dateness in architechture
KÜBRA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT SOYGENİŞ