Geri Dön

Ebul Kasım çini defteri'nin teknolojik analizi

Tile-book of Ebul Kasım

  1. Tez No: 110865
  2. Yazar: TURGUT TUNA
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ATEŞ ARCASOY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2002
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Marmara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Seramik ve Cam Ana Sanat Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 206

Özet

ÖZET Ebul Kasım' in Çini Defteri olarak anılan yazıtın Farsça adı“Arais el- cevahir ve nefais el-atayip ('Mücevherlerin Gelinleri ve Zarif Şeylerin Özleri') dir. İçerik olarak değerli taşlar ve parfüm yapımı hakkında bilgi veren imalât ansiklopedisi niteliğinde bir yazıttır. Son bölümü ise çini üretimi hakkında bilgiler içermektedir. Defterin girişindeki tanıtım yazısından anlaşıldığına göre yazarı Ebul Kasım, Kâşân' da çini üretimi ile ünlü bir sülalenin üyesidir. Eser İlhanlı hükümdarı Gazan Han döneminde yazılmış, 1301 yılında Tebriz'de tamamlanmıştır. 16. yy.' in sonlarına doğru Ayasofya Kütüphanesi'nde fark edilen yazmanın bazı kısımları nem, güve, yıpranma vb. nedenlerle okunamaz durumda bulunmuştur. Eserin, adını belirtmeyen; fakat konu hakkında bilgisi olduğu anlaşılan bir yazar tarafından 1583 yılında tekrar yazıldığı anlaşılmaktadır. 20. yy' in başlarında ikinci yazmanın da durumu ne yazık ki ilkinden pek farklı değildir. Eser H. Ritter, J. Ruska, R. Winderlich ve F. Sarre tarafından, Farsça'dan Almanca'ya çevrilmiş ve İstanbuler Mitteilungen dergisinin 3. sayısında ”Orientalische Steinbucher Persische Fayencetechnik " başlığıyla 1935 yılında yayınlanmıştır. Defter Selçuklu Devleti ardılı İlhanlı endüstrisine ait bilimsel ve teknolojik bilgi-sistem ilişkilerinin kanıtı olarak ele alınabilecek niteliktedir. Ancak eserde sorun, bilimsel bilgilerin yanı sıra tarifler ve göndermelerle gizlenmiş verilerin iç içeliğidir. Verilen bilgilerin çoğu, bugün pratiği olan fakat farklı teknoloji dallarına ait uygulamalara dayanan kavramların kaynağı olarak görünmektedir. Bazı terimler yeteri kadar anlaşılamamaktadır. Defterde hammadde, malzeme, işlem ve güç hakkında yeterli açık bilgi bulunmamaktadır. Çizimlere, resimlere, çizelgelere IIXrastlanmamaktadır. Son olarak defterin gün ışığına çıktığı yaklaşık 70 yıllık zaman sürecinde hâlâ çözümlenemeyen alanların bulunması, eserin çini üretim kültürüne yabancı araştırmacılar tarafından incelenmiş olması olasılığındandır. Amaç, konuyla ilgilenenlere bugünün bilim dili ve kavramları ile dönemin teknolojisinin anlaşılır kılınmasıdır. Bu çalışmanın önemi, çağına ait seramik üretim normlarının bulunup çıkartılması, yeniden yapımı için yeterli teknolojik bilgiye ulaşılma yöntemi ve defterin çini bölümünün seramik teknoloji tarihi açısından kilometre taşı olma niteliğindendir. Açık olarak anlaşılamayan bilgileri çözümlemek için en doğru ve geçerli yöntem; geçmişin bilim ortamı - bilim adamı - bilim ilişkilerini kavrayarak teknolojiyi içine alan ürün - üretici - üretim ortamını bugünün bilgileri ile karşılaştırarak üretimin doğru değerlendirilebileceğinin olasılığı olarak savunulmuştur. Daha doğru bir çalışma için Kaşan' a gitme olanaklarına ve orijinal madde örnekleri üzerinde çalışmak için benzeri üretim parkına sahip olunamadığından, araştırmacıların bulduğu sonuçlar ile sınırlı kalınmıştır. Yöntem seçerken teknolojik alan normlarının bilimsel (niteliksel ve sayısal) sonuçlarına ulaşabilmek için konu ile ilgili farklı alanların yazılı kaynakları da taranmıştır. Elde edilen bilgilerin doğruluğu defterde anlatılan iş akışları içinde denenerek sınanmıştır. Sonuç olarak, yapılan çalışmaların seramik, arkeoloji, arkeometri, sanat tarihi, sınai kimya vb. gibi Türkiye' de yeni oluşmaya başlayan seramik arkeometrisi dallarında uzmanlar, öğretim elemanları, araştırmacılar ve öğrenciler için yararlanabilecekleri doğru bir model kaynak olabileceği düşünülmüştür. IX

Özet (Çeviri)

SUMMARY The work, which is entitled Ebul Kasım'm Çini Defteri (Tile-Book of Ebul Kasım) was named as Arais el-cevahir ve nefais et-atayip in Persian, which means“The daughter-in-law of the Jewels and the Essence of Elegant Things.”This manuscript is like a manufacturing encyclopedia, which contains information about valuable stones and perfume making. The last chapter contains information about production of tiles. As understood from the introduction to the book, Ebul Kasım was a member of a family who was famous for production of tiles. The book was written during the reign of İlhanlı Emperor Gazan Han, and was completed in Tebriz, in 1301. The hand-written manuscript was discovered in the Hagia Sophia library around the end of the sixteenth century. Some parts of it were in an unreadable state since it was exposed to moist, moth bites and was worn out. It was rewritten in 1583 by an unanimous author who was obviously learned in the subject. In the beginning of the twentieth century, the condition of the second manuscript was unfortunately similar to the first one. The second manuscript had been translated into German from Persian by H. Ritter, J. Ruska, R. Winderlich and F. Sarre, and it was published in the Istanbul Mitteilungen magazine's third issue in 1935, under the title of“Orientalische Steinbucher Persische Fayencetechnik.”The book provides the basis to prove information and systems relationships in terms of scientific and technological aspects belonging to the İlhanlı state, who was the successor of the Seljuk state. The problem with this manuscript is the fact that the data, which is hidden within the recipes and references, and the scientific information are difficult to separate from each other. Most of the information contained in the book is among practical knowledge nowadays, but they are seen as concepts which rely on applications belonging to different branches of technology. Some of the expressions are not sufficiently understood. There is not enough clear information about the raw materials, Xtransactions and the resources (power). The book is not illustrated with drawings, tables or pictures. And within the last 70 years during which the book has been openly discussed or researched, there are still some parts of the book which are not clearly understood. This is probably because of the fact that investigations were conducted by researchers who were not qualified in cultures that produce tiles. The goal of this project is to make the technology of that period familiar to the people who are interested in the subject, and to relate it to today's scientific language and concepts. The importance of the subject lies in finding the ceramic production norms, the methods of gathering enough technological information for reproduction and providing a milestone for the tiling section within the history of ceramic technology. The most correct and acceptable method of analysing the ambiguous information in order to provide possible accurate evaluation of the production process, is to compare the production-producer-production environment of the times to the current technological knowledge by taking into consideration the scientific environment, scientist and science relationship of the past. We have been limited in the research results because of not having the possibility of travelling to Kaşan to conduct a more accurate study and also because of not having a similar production site to study original examples of products. When selecting the method, written records of the different fields in relation to the subject had been researched thoroughly in order to be able to reach the scientifically qualitative and quantitative results of technological field norms. The validity of the knowledge gained had been tested in work flows which are explained in the manuscript. As a result, the research done has been considered to be a correct resource model for the experts, teaching staff, researchers and students in the fields of ceramics archaeology, archeometry, art history and industrial chemistry etc fields which are recently developing related to ceramic archeometry. XI

Benzer Tezler

  1. Tez No

    219407

    Demir oksit içeren killerle kırmızı rengin elde edilmesi

    Obtaining red color by the use of clays including iron oxide

    DUYGU KAHRAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Güzel SanatlarDokuz Eylül Üniversitesi

    Seramik Ana Sanat Dalı

    PROF. SEVİM ÇİZER

  2. Tez No

    459677

    Nebâtî ve dîvânı

    Nebâtî and Nebâtî‟s Turkish poems

    RUKEN KARADUMAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Türk Dili ve EdebiyatıYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ÖMER DEMİRBAĞ

    YRD. DOÇ. DR. RAHMİ TEKİN

  3. Tez No

    217481

    Ebu Bekr İbnu'l-Enbari ve El-Ezdad Fi'l-Luğa adlı eseri

    Ebu Bekr İbnu'l-Enbari and his book El-Ezdad fi'l-Luğa

    MURAT KAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    BiyografiSelçuk Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ORHAN PARLAK

  4. Tez No

    333588

    Hüseyin Baykara ve zamanı

    Husain Baiqara and his time

    CİHAN ORUÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    TarihDumlupınar Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASAN BASRİ KARADENİZ

    YRD. DOÇ. DR. MUHAMMED BİLAL ÇELİK

  5. Tez No

    429469

    Klasik Arapçada fiil- cerr harfi birlikteliği: El-Keşşaf örneği

    The verbal and prepositional collocation in classical Arabic: Al-Keshshaaf as a sample

    ŞAHİN BAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Arapça Öğretmenliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSA YILDIZ

Geri Dön