Tiyatroda grotesk anlatım ve Türk oyun yazarlığına katkıları
Grotesque discourse in theatre and its contribution to Turkish playwriting
- Tez No: 112934
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. UĞUR AKINCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 234
Özet
Groteskin, 'uncanny' (tekinsizlik) duygusu yaratma, büyüsel olana ilgi, abartma ve karikatürleştirme, oyunsallık, çeşitli derecelerde gülme ve korkunun ayrışmazlığı, normalden sapma/çirkinlik gibi etki ve eğilimlere sahip olduğu belli başlı kuramcıların tanımlarından anlaşılmaktadır. Ancak bedensel düzey yitimi ve kategorik geçişim, grotesk olanı daha kapsamlı niteleyebilecek öğeler olarak değerlendirilmiştir. Kategoriler arasındaki sınırlan ve mübadele ilişkisini bozan ara bedenler (soytarı, cüce, zenne, kambur, budala v.b.) iktidar ilişkilerinin üretim ve yeniden üretim döngüsüne katılmayan grotesk figürler olarak özellikle karnavalesk grotesk yazın örneği olan geleneksel Türk tiyatrosunda yer alır. Arkaik düşünce / inanç biçimlerinde yaşam ve ölüm, gülme ve ağlama, beden ve dil ayrışmazlığı, grotesk yapıta karşı tepkilerimizin anındalığını ve grotesk düşüncenin arka plandaki yapılarını açıklayabilecek önemli birliktelikler olabilir. Bedensel düzey yitimi ve kategorik geçişimin ön plana alınması, insanı özneleşme süreciyle ele alan psikanaliz ve tarihsel maddeciliğin, sırasıyla bilinçdışı/dil ve praksis kavramlarına genel bir bakışı gerektirmiştir. Karnavalesk grotesk yazında Bakhtin'in muzaffer halk gülüşü düşüncesinin yanı sıra, korku bileşeninin baskın olduğu modem groteskin özellikle makineleşme / biyomekanik ve yabancılaşma kavramları ile bağlantısına yer verilmiştir. Türk oyun yazarlarının grotesk teknik / biçemle yazdıkları yapıtlarına karşı tutum ve konumlarına göre ağırlıklı olarak üç ayrı odakta kümelenebileceği düşünülmüştür: karnavalesk coşkuyu taşıyanlar, yapıtları ile aralarına siyasi uzaklık koyanlar ve kendilerini bir çeşit ara beden sayanlar. Sonuç olarak groteskin Türk tiyatro yazar, tasarımcı, oyuncu ve kuramcıları için farklı bakış açılan kazandırma potansiyelinden söz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
As many of the outstanding scholars of theatre have pointed out, the grotesque is a concept with tendency towards the sense of uncanny, the magical, the exaggeration, the anomaiity, and, the integrity of joy and fear on varying degrees. Yet, there is an agreement among them that the concept is defined more extensively through the corporeal degradation and the categorical transgression. In the carnivalesque grotesque literature, including traditional Turkish theatre, take place the freaks (i.e., jokers, idiots, dwarfs, hunchbacks and“curcuna”dancers) as grotesque figures that interfere relations and exchange among the categories and that do not participate production and reproduction cycles of the establishment. The integrity of life and death, joy and sorrow, body and speech in the archaic forms of thought, and/or belief may explain the underlying constructs of the grotesque thought, and spontaneity of our response to grotesque literature. In this dissertation, the emphasis on degradation and categorical transgression underlines the significance of psycho-analysis and historical materialism that deal with the process of individualization of humankind, and suggests the examination of concepts of the unconscious/speech and praxis in the context of grotesque. Beyond the idea of victorious folk laughter by Bakhtin, the relationship of the modem grotesque which uses the component of fear prominently, with the concepts of mechanization / bio-mechanical and alienation is considered. Among the tendencies of Turkish playwrites, I consider three main sub categories according to their rendering toward their own works in grotesque technique/style: those who carry on carnivalesque excitement, those who keep a distance between themselves and their works, and, those who define themselves some sort of freak. In the conclusion, I argue the potential of the grotesque to offer new perspectives for Turkish playwrites, actors and actresses, and, stage designers.
Benzer Tezler
- Türk oyun yazarlığında şiddet olgusu
Concept of violence in the Turkish playwriting
HATİCE ŞAŞMAZ
Doktora
Türkçe
2021
Sahne ve Görüntü SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR AKINCI
- Popüler halk tiyatrosu geleneğimizin çağdaş oyun metinlerine yansımalarının örneklerle incelenmesi
Analysis of reflections of our popular folk theatre tradition on contemporary texts by examples
NURHAN TEKEREK
- Postmodern Türk romanında grotesk
Grotesque in postmodern Turkish novel
GÜLÇİN TUĞBA NURDAN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SIDDIKA DİLEK YALÇIN ÇELİK
- Roland Topor'un oyunlarında grotesk öğeler
Grotesque items of Roland Topor's stage acts
OBEN FIŞKIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Sahne ve Görüntü SanatlarıHaliç ÜniversitesiTiyatro Ana Sanat Dalı
PROF. ALEV MERAL TOKGÖZ
- Sisifos'un Taşı: Samuel Beckett ve Eugène Ionesco'nun absürt tiyatrosunda insanlık durumu
The Rock of Sisyphus: Human condition in Samuel Beckett and Eugène Ionesco's absurd theatre
MANZAR ISMAYILOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Karşılaştırmalı EdebiyatDokuz Eylül ÜniversitesiKarşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UFUK GÜNDOĞAN