Sağlık hizmetlerinin önemi ve Türkiye'de sağlık sektörü
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 11595
- Danışmanlar: PROF. DR. ARİF NEMLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1990
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
ÖZET Sağlık hizmetleri, toplumsal refaha, ekonomik verimliliğe kişinin mutluluğuna katkıda bulunan ve kamusal yönü ağırlıkta olan hizmetlerdir. Sağlık hizmetlerinin bu denli önemli niteliklerine rağmen, ya kın zamana dek ileri sanayi ülkelerinde ulusal refahı ve büyüme hızını artırmak için tarım ve sanayideki fizik yatırımlar yanında doğrudan insana yapılacak yatırımların önemi gözden kaçırılmıştır. Her türlü üretimle insanın dolayısıyla toplumun refahı amaçlanıyorsa, öncelikle insanların sağlıklı olmaları gerektiği son yıllarda açıklığa kavuşmuş tur. SA?LI?IN İÇERİ?İ Sağlık kavramı Dünya Sağlık Örgütünün anayasasında“sağlık, yalnız hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, aynı zamanda bedensel, ruhsal ve toplumsal yönden tam bir iyilik durumudur”diye tanımlanmış tır. Herkes sağlığına gerekli önemi göstermek zorundadır. Çünkü herkesin hayatı hiçbir şeyle ölçülemeyecek kadar değerlidir. Ancak geliri daha fazla olanlar, devlet olanaklarını yeterli bulmadıkları zaman, özel sektörün sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler. Oysa düşük gelir grubunun böyle bir imkanının olmaması, bunların hayatlarına daha az değer verdikleri anlamına gelmez. Sağlığın maliyeti kavramına gelince: Sağlık için bir toplumun ayırdığı insan gücü ve kaynakların, başka gereksinmelerin karşılanmasında kullanılamaması sağlığın maliyeti kavramını oluşturur. Sağlık harcamalarının ekonomik açıdan amacı, iş gücünü korumak, geliştirmek ve iş verimini artırmaktır. Bu nedenle harcamadan çok bir yatırım niteliğindedir. SA?LIK HİZMETLERİNİN KAPSAMI İnsanlar yeryüzünde var olduğundan beri, bugünkü anlamda olmasa da, sağlık hizmetleri var olmuştur. Sağlık hizmetleri, tarihin çeşitli evrelerinde, gerek teknolojik düzey ve gerekse hizmet sunma biçim ve anlayışı yönünden farklılıklar göstermiştir. Bu farklılık ve gelişmede iki temel faktör rol oynamıştır. Bunlar genelde bilimdeki, özelde ise sağlık bilimindeki birikim ve gelişim ile toplumların için de bulunduğu tarihi evre ve üretim biçiminin sağlık hizmetlerine yan sımasıdır. Sağlık hizmetleri piyasası yapı ve işleyiş yönünden diğer mal ve hizmet piyasalarından büyük çapta farklıdır. Onun için sağlık hizmetlerinin üretim ve yönetiminin kamulaştırılması zorunlu görülmektedir. Sağlık hizmetleri, koruyucu ve tedavi edici olmak üzere iki çeşittir. Koruyucu sağlık hizmetlerime, çevreye yönelik ve kişiyeyönelik almak üzere ikiye ayrılır. Koruyucu sağlık hizmetleri, çevre sağlığı, bulaşıcı hastalıklarla savaş, halkın sağlık eğitimi, beslenme bozukluklarının düzeltilmesi, bağışıklama, ilaçla koruma, hastalıkların erken teşhis ve tedavisi ve aşırı doğurganlığın kontrolü olarak tanımlanır. Tedavi hizmetleri ise, hastalık veya sakatlığın teşhis ve tedavisi ile kişinin sağlık durumunun mümkün olan en üst düzeye getirilmesidir. Koruyucu sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık hizmetlerin den ekonomik açıdan daha verimli ve ucuzdur. Bunun için koruyucu sağlık hizmetlerine daha çok önem verilmelidir. TÜRKİYE'DE SA?LIK HİZMETLERİNİN TARİHÎ GELİŞİMİ Selçuklular' da ve Osmanlı İmparatorluğu' nda geleneksel halk he kimliği yanında o çağa göre iyi sayılabilecek düzeyde sağlık hizmetine rastlanmaktadır. Bu dönemlerde İbni Sina gibi bir çok ünlü hekim yetişmiştir. Cumhuriyetin kurulmasıyla birlikte sağlık hizmetleri devletin denetiminde daha organize bir şekilde sunulmaya başlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar sağlık alanında bir çok yasa ve yön tem uygulamaya konulmuştur. Bunların başlıcaları şunlardır: 1. Sağlık hizmetlerinin ülke içinde yaygınlaştırılmasını ve herkesin sağlık hizmetlerinden faydalanmasını amaçlayan sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi adlı 224 sayılı yasa, 2. Kamu görevinde çalışan hekimlerin muayenehane açma haklarını kaldıran 197B yılı sonlarına doğru çıkarı lan Tam Süre Çalışma Yasası, 3. Hekimlerin, pratisyenlikte iki yıl ve uzmanlıkta da iki yıl olmak üzere toplam dört yıl süreyle devlet hizmetinde çalışmaları zorunluluğunu getiren mecburi hizmet kanunu, k. 30.6.1989 gün ve 375 sayılı yasaya eklenen bir fıkraya dayanılarak hastane döner sermayesinden, hastane çalışanlarına prim verilmesini öngören Döner Sermayeden Prim Uygulaması 5. Bazı maddeleri Anayasa Mahkemesince iptal edilen, daha sonra T.B.M.M. Sağlık Komisyonunun da Sağlık Bakanlığı 'nın kabul edilen 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu. TÜRKİYE'DE SA?LIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ Türkiye'de halka sağlık hizmeti vermek üzere örgütlenmiş 40' a yakın kuruluş vardır. Bir çok bakanlık, kamu kuruluşu, kamu iktisadi teşebbüsü kendi hastanesini işletmektedir. Bunlardan başka dini grupların, azınlıkların ve bazı yabancı toplulukların bir çok vakıf ve hastaneleri vardır. Onun için ülkemizde sağlık örgütlenmesi açısından bir başıboşluğun ve karmaşıklığın mevcut olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte sağlık hizmetlerinin büyük bir bölümünün sunulduğu üç geniş özerk sistem mevcuttur. Bunlar, 1. Sağlık Bakanlığı, 2. Üniversiteler (Tıp Fakülteleri) 3. Sosyal Sigortalar Kurumu Ülkemizde koruyucu sağlık hizmetlerinin tamamı, tedavi edici sağlık hizmetlerinin de büyük bir kısmı devlet tarafından karşılanmak tadır. Bu da Sağlık Bakanlığı' nın gördüğü işlevin önemini ortayacı karmaktadır. Sağlık Bakanlığı 'nın halka yeterli ve kaliteli hizmet verebilmesi için, genel bütçeden bu Bakanlığa ayrılan payın yeterlidüzeye çıkarılması gerekir. Ülkemizde san yıllarda tıp fakültelerinin sayısında hızlı bir artış oldu, bu da akademik standartlarda gerilemeye neden oldu. Tıp Fakülteleri hastaneleri, özellikle büyük kentlerde, tedavi edici sağlık hizmetlerinin önemli bir bölümünü yüklenmişlerdir. Bu tip hastaneler çak iyi kalitede sağlık hizmeti sunmaktadır. S.5.K. üyelerine kendi hastanelerinde yeterli sağlık hizmeti sunamamaktadır. Alınan primler, sağlık hizmetlerinin maliyetini karşılamamaktadır. Ülkemizde özel sektör' ün sağlık hizmetleri alanındaki payı çok azdır. Özel hastaneler ülkedeki yatakların sadece %4'üne sahiptir. Hekimlerinde %40'ı özel muayenehanelerinde sağlık hizmeti sunmaktadırlar. DÜNYA'DA VE TÜRKİYE'DE SA?LIK HİZMETLERİNİN FİNANSMANI Dünya' da sağlık hizmetlerini finanse etmede başlıca üç yöntem kullanılır: 1. Sigorta Fonları, 2. Hükümetin Genel Bütçesi, 3. Hizmet Karşılığı Kişi Tarafından Yapılan Ödemeler. Bir de ayrıca İngiltere, İsveç ve benzeri 23 ülkede“Genel Sağlık Sigortası”yönteminden“Ulusal Sağlık Hizmeti”yöntemine geçmekte olan ülkelerde gözlenen“ara yöntem”vardır. Gelişmiş ülkelerde -siyasi rejim farkı olmaksızın- temel finansman kaynağı ya genel bütçe veya genel sigorta fonudur. Bunun tek istisnası, A.B.D. 'dir. Az gelişmiş ülkelerde ise sağlık hizmetlerinin finansmanı çoğunlukla ya hükümetin bütçesinden karşılanmakta veya halk kendine yapılan hizmetin bedelini ödemektedir. Türkiye'de, sağlık hizmetlerinin finansmanı oldukça karmaşık tır. Sağlık hizmetleri, Sağlık Bakanlığı' na bağlı bazı kuruluşlarda ücretsiz sunulur, Emekli Sandığı, S.S.K ve Bağ-Kur üyelerine topladıkları primler karşılığı sağlık hizmeti ya sunarlar yada satın alırlar. Sosyal güvencesi almayanlar kendi harcamalarıyla sağlık hizmeti satın alırlar. Sağlık hizmetlerinin, finansman yöntemlerinden olan Genel Sağlık Sigortası yöntemi, gelecekte ortaya çıkacak hastalık riskine karşı, bireylerin sağlık hizmetlerinin finansmanına gelirleri ile orantılı olarak katılımlarını sağlamayı amaçlamaktadır. Ülkemizde de 1B. Haziran 19B9 tarihinde Genel Sağlık Sigortası alanında çalışmalar başlatılmıştır. Ülkemizde Sağ-Kur diye adlandırılan bu kuruluş, sağlık hizmeti üretmeyecek, sadece finansör bir kuruluş olacaktır. Genel Sağlık Sigortası modeli, ancak gelişmiş ülkelerde uygulanma olanağı olan bir modeldir. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde bu modeli uygulama imkanı çok zordur. Çünkü bu modelde daha çok ilaç, daha çok araç-gereç, daha çok iş gücü ve daha çok para harcanır. Hem bu modelin uygulanacağı ülkelerde gelir dağılımı dengeli, eğitim düzeyi yüksek, alt yapı yeterli, sağlık personeli yeterli ve dengeli dağılımlı vs. olmalıdır.Sonuç olarak şunu söyleyebilirizki, gelişmiş ülkelerde sosyal güvenlik harcamaları yıldan yıla artış gösterirken, bu harcamalar içinde sağlık hizmetlerinin payı da artmaktadır. Refah düzeyi artıkça insanlar sağlıklarına bütçelerinden daha fazla pay ayırabilmektedirler. Gelişmiş ülkelerde son yıllarda sağlık harcamalarında görülen bu artışa rağmen, dünya da AİDS, kanser vb. bir çok hastalık hala öl dürücü etkisini sürdürmektedir. Ayrıca geri kalmış bir çok Asya, Afrika ülkesinde insanlar en basit hastalıklardan yaşamlarını yitirmektedirler.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Kar amaçsız hastanelerin yönetimi ve Türkiye'de kar amaçsız hastanelerin desteklenme gerekçeleri
Management of non-profit hospitals and the need of supporting non-profit hospitals in Turkey
BİLAL ALKOÇ
- Sağlık harcamalarında global bütçe uygulaması ve Türkiye örneği
Global budget application in health expenditures and Türkiye example
BURCU USTA
- OECD ülkelerinin sağlık harcama göstergelerinin kümeleme analizi ile sınıflandırılması
Classification of health expenditure indicators of the OECD countries with cluster analysis
İSKENDER ÇETİNTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sağlık Kurumları YönetimiSüleyman Demirel ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET GENÇTÜRK