Kahraman yolculuğu öykü yapısı: Türk sözlü anlatı geleneği ve Yavuz Turgul Senaryoları üzerine bir inceleme
Hero's jouney story structure: A research on Turkish oral narrative and Yavuz Turgul Scripts
- Tez No: 117217
- Danışmanlar: PROF. DR. YALÇIN DEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Sinema, Türk sineması, Yavuz Turgul, senaryo, öykü, öyküleme, masal, mitoloji, kahraman, yolculuk
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sinema Televizyon Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
11 DOKTORA TEZ OZU KAHRAMANIN YOLCULUĞU ÖYKÜ YAPISI Türk Sözlü Anlatı Geleneği ve Yavuz Turgul Senaryoları Üzerine Bir İnceleme GÖKHAN ÖZAYSIN Sinema ve Televizyon Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mayıs 2002 Danışman: Prof. Yalçın DEMİR İnsanoğlunun uygarlık tarihi boyunca anlattığı farklı öyküleri inceleyen araştırmacılar“kahramanın yolculuğu”olarak adlandırılan ortak bir öykü yapısının bulunduğu sonucuna ulaşmışlardır. İnsanoğlunun yaşadığı ortak deneyimlerden ve bilinçdışında biriktirdiği sayısız simgeden beslenen bu öykü yapısının temel ilkelerini özellikle masal, efsane, destan ve halk öyküleri gibi sözlü anlatı türlerini çözümleyerek belirleyen araştırmacılar, uygulamalarını günümüzde öykü anlatmanın yaygın bir biçimi olan sinema alanına da taşımışlar ve bu yapıdan yaralanan filmlerin izleyici ile etkili bir iletişim kurup, başarılı olduklarını ortaya koymuşlardır. Türk halk edebiyatının son derece zengin olmasına ve sözlü anlat geleneğine ait öğelerin sinemada öykü anlatımına rehberlik edebileceğine ilişkin“kahramanın yolculuğu”gibi kuramsal çalışmaların bulunmasına karşın, Türk sinemasında uzun yıllar boyunca tartışılmış, fakat çözümlenmemiş bir senaryo sorununun bulunması bu araştırmanın yapılmasına neden olan temel problem olarak belirmektedir. Dolayısıyla,“kahramanın yolculuğu”öykü yapısı önce Türk sözlü anlatı geleneğinin örneklerinde, sonra da başarılı olduğu kabul edilen Türk filmlerinde sorgulanmış ve edinilen bulgulara göre“kahramanın yolculuğu”öykü yapısının Türk sinemasında varolduğu ileri sürülen senaryo sorununun yapısal olarak çözümlenmesinde rehber görevi üstlenebilecek bir araç olup olamayacağına yönelik verilere ulaşılmıştır.Ill Çalışmanın ilk aşamasında,“kahramanın yolculuğu”örnekçesi kullanılarak dünyadaki en kapsamlı Türk sözlü anlatı arşivi olarak kabul edilen Texas Tech Universitesi'ndeki ATON (Archive of Turkish Oral Narrative) arşivinden seçilen öyküler çözümlenmiştir. Böylece, çok değişik kültürlere ya da tarihin uzak dönemlerine ait olsalar da, bütün öykülerde ortak bir yolculuk motifinin bulunduğu savı Türk sözlü anlatı geleneğine ait örnekler üzerinde sulanmıştır. İkinci aşamada ise senaryo yazarlığını Yavuz Turgul'un yaptığı, sinema alanında uzman kişiler tarafından festivallerde ödüllendirilmiş, edindiği gişe geliri ile rekorlar kırmış ve ulaştığı izleyici sayısından beğeni kazandığı belli olan filmler aynı yöntemle çözümlenmiştir. Böylece, Türk sinemasında başarılı olduğu kabul edilen ve senaryo sorunlarını büyük ölçüde aştığı düşünülen sinema yapıtlarında genelde sözlü anlatı geleneğine, özelde ise“kahramanın yolculuğu”öykü yapısına ait öğelere rastlanıldığı görülmüştür. Sonuç olarak, incelenen bu öykü yapısının Türk sinemasındaki senaryo sorununun çözümlenmesinde rehber görevi üstlenebilecek bir araç olabileceğine yönelik bulgulara ulaşılmıştır. Türk sinemasına ait senaryo sorunun, Türk sözlü anlatı geleneğinin rehberliğinde çözülebileceğinin bulgularını içeren bu araştırma, aslında sinemada öykü yapısına ilişkin evrensel bir sorunun yerel değerlerden hareketle çözülebileceğini önermektedir. Araştırmanın hem sinema ve televizyon alanında çalışan senaryo yazarlarına, hem de bu alana yönelik eğitim görenlere kuramsal temelleri ve uygulamaya yönelik sonuçlan olan yapısal bir rehber görevi sağlaması düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT After examining different stories that have been told by mankind for generations, researchers came up with the theory that there is a universal story structure which is called the“hero 's journey”. The basic elements of this common story structure generate from the common experiences of human beings which are transformed into living symbols of the collective unconsciousness. After identifying the basic elements of this structure in fairy tales, myths, legends and folk tales, researchers began to explore contemporary storytelling forms and realized that the hero's journey story structure can also be found in movies. Although there is a very rich oral tradition in the Turkish culture, which can actually supply the elements of the hero's journey story structure and guide filmmakers, Turkish movies have always been suffering from screenwriting problems. Therefore, this dissertation work develops the idea that solutions for the storytelling problems of Turkish movies may be found in the structural nature of Turkish oral stories. In order to achieve this goal, selected tales form the Archive of Turkish Oral Narrative at Texas Tech University are analyzed according to the hero's journey story structure. Then, Turkish films which have box office and festival successes are examined using the same method. As a result of this, it is proved that both Turkish oral stories and successful Turkish movies contain the basic elements of the hero's journey story structure. This leads us to the conclusion that Turkish oral tradition and the hero's journey story model can supply structural guidelines for solving the storytelling problems of Turkish movies. This research suggests that oral tradition can supply screenwriters and educators the universal and timeless principles of storytelling. It is proved that Turkish oral tradition contains storytelling elements that may offer solutions to the screenwriting problems of Turkish movies. This dissertation work aims to serve as a structural guide for professionals and students who are involved in the storytelling aspect of filmmaking.
Benzer Tezler
- Türk yapımı animasyon filmlerinde kahramanın yolculuğu: Anlatısal örnekçeler aracılığıyla anlatıların çözümlenmesi
Hero's journey in Turkish animation films: Analysis of narratives by narrative sampling
MEHMET SEFA DOĞRU
Doktora
Türkçe
2018
Sahne ve Görüntü SanatlarıSelçuk ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULGANİ ARIKAN
- Yaratıcı yazma sürecinde kahramanın yolculuğunu izlemek: Seyyahlar ve Kâşifler kitabı örneği
Tracing the hero's journey in the creative writing process: The example of book of Travelers and Explorers
AYFER ŞEYMA ÜSTÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
GazetecilikMarmara ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEÇİL ÖZAY
- Türk anlatı geleneğindeki kahraman tiplerinin 1980 sonrası Türk sinemasındaki yolculuğu
Journey of the Turkish narrative tradition heroes in Turkish cinema after 1980
NEJLA KAYALI ORTA
Doktora
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PERVİN ERGUN
- Hikmet Erhan Bener'in romanlarında toplumsal konular
The social issues in novels of Hikmet Erhan Bener
BEHİYE ETEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. YUNUS AYATA
- 2000'lerde erkekliğin kamera-politik inşası: Kurgusal suç kahramanlığı sentezi, kimlik ve söylemi
The camera-political construction of masculinity in 2000s: The synthesis, discourse and identity of crime-fictional heroism
B. VOLKAN YÜCEL
Doktora
Türkçe
2012
SosyolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İ. EMRE IŞIK