Türk anlatı geleneğindeki kahraman tiplerinin 1980 sonrası Türk sinemasındaki yolculuğu
Journey of the Turkish narrative tradition heroes in Turkish cinema after 1980
- Tez No: 462155
- Danışmanlar: DOÇ. DR. PERVİN ERGUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Sahne ve Görüntü Sanatları, Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Performing and Visual Arts, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 330
Özet
Bu çalışmada, Türk sinemasında geleneksel kahraman tiplerinin neler olduğu, kahraman ve yolculuğuyla dönüşümlerinin nasıl gerçekleştiği ve sonuçları değerlendirilmiştir. Mitten beslenen kahramanlar önce anlatı geleneğine sonra yazılı kültüre, günümüzde ise görsel ve dijital platforma taşınmıştır. Anlatılara ve kahramanlarına yüklenen anlamlar nesilden nesile aktarılmaktadır. Aynı kültür evrenine gönderme yapan bu metinler ve görseller, tarihsel süreklilik içerisinde kahraman algısındaki dönüşümleri de açığa çıkarmaktadır. Bu dönüşümlerin nasıl olduğu metinlerarasılık ve medyalararasılık yöntemleriyle çözümlenmeye çalışılmıştır. Anlatı geleneğinin edebiyat ve sinemadaki yansımaları, metinlerarasılık ve medyalararasılık yöntemleriyle bakıldığında açıkça görülmektedir. İnsanın anlam arayışını ortaya koyan kahramanın algılanması, imge ve simge açısından farklı özellikler taşımaktadır. Kahramanı imge boyutundan simge boyutuna da taşıyan sinema kendi kahraman tiplerini oluşturmaktadır. Kahraman tipleri bu çalışmada Türk sinemasında türsel olarak kendi özelliklerinden dolayı aşk kahramanları, yiğitlik kahramanları, fantastik kahramanlar - korku, bilim kurgu, doğaüstü- , dram kahramanları ve komedi kahramanları olarak sınıflandırılmıştır. Türk filmlerinde 1980 sonrası dönemin tercih edilmesinde kültürel değişimler, dünyadaki ekonomik ve teknolojik gelişmeler, Türkiye'de sinemayla ilgili devlet politikaları etkili olmuştur. Kültürün kahraman üretme ve tüketme biçimlerinin Türk sinemasındaki yansımanlarını çözümlemek için Joseph Campbell'in Kahramanın Sonsuz Yolculuğu çalışması başta olmak üzere Vogler, Indick, Miller, Voytilla gibi isimlerin eserlerinden yararlanılmıştır.“Ayrılma-erginleme-dönüş”aşamaları doğrultusunda sinema metinlerinde kahramanın yolculuğunun sonuçları değerlendirilmiştir. Öykü yapılarında, kahraman tiplerinde ve kahraman yolculuğunda ortak özellikler görülür, ancak değişimler de yaşanmıştır. Film örneklerinden öne çıktığı kadarıyla kahraman tipolojisindeki ve yolculuğundaki değişimlerin/dönüşümlerin, kırılmaların, medyanın kendi biçiminden ve içeriğinden kaynaklandığı belirlenmiştir. Çünkü sinemanın hareket alanı görsellikle birlikte artar ve kahramanlarını değiştirir. Geleneksel kahraman, antikahraman, süperkahraman gibi kahramanlar farklı kültür ortamlarında oluşup farklı özellikler taşısa da bazen geleneksel bir öykü yapısında ortaklık taşırken bazen de kahraman tipleri birbirinden izler taşır. Kahramanın kabul görebilmesi için öncelikle insanlara farklı açılardan model olabilmesi gerekmektedir. Bu nedenle kahraman, görünüm açısından değerlendirilerek estetik, düşünsel, ideolojik, psikolojik, sosyolojik ve folklorik kahraman görünümleri çizilmeye çalışılarak kültürel dönüşümlerdeki önemi vurgulanmıştır. Bu görünümler ve dönüşümler medyada bir kahramanın fenomen olmasını/ öne çıkmasını sağlayan özelliklerdir. Kahramanın fenomen olmasını sağlayan koşullardan biri de kahramanın yolculuğudur. Popüler kültürün kahraman tiplerinin ve yolculuklarının bazı özellikleri değişse de kahramanlar kendi kültürel özelliklerini muhafaza eden tiplerdir. Bu açıdan kahramanın özelliklerinin ve yolculuğunun değişiminin gözlemlenmesi önemlidir. Kültür aktarım aracı olan sinemada oluşan değişimler/dönüşümler ve buna bağlı sonuçlar, Türk sinemasının gelişiminin hangi yöne doğru ve nasıl olduğunu göstermesi açısından önemlidir. Kahramanlar ve onların yolculukları benzerlikleri ve farklılıklarıyla sonuçta kültürel çeşitlilik ve zenginlik olarak ortaya çıkmakta ve geçmişten geleceğe kültürel değerleri yenileyerek taşımaktadır. Anahtar Kelimeler : Kahraman tipleri, kahraman yolculuğu, Türk sineması, geleneksel ve popüler kahramanlar, kahraman dönüşümleri
Özet (Çeviri)
In this study; traditional hero types in Turkish cinema, how these heroes transformed, their journeys and the results of this transformation are evaluated. The heroes nourished from the myths were first transferred to the narrative tradition, then to the written culture, as for today, to the visual and digital platforms. The meanings attributed to the narratives and the heroes are being transmitted from generation to generation. These texts and images, referring to the same cultural universe, also reveal the transformations in the perception of hero in the historical continuity. The way these transformations have been realized are analyzed by the methods of intertextuality and intermediality. The repercussions of the narrative tradition in literature and cinema are evident when they are elaborated through intertextuality and intermediality. The perception of the hero, which reveals human's search for meaning, has different characteristics in terms of image and symbol. The cinema, which also carries the hero from the image dimension to the symbol dimension, forms its own hero types. In this study, hero types are classified as love heroes, heroic heroes, fantasy heroes - horror, science fiction, supernatural, drama heroes and comic heroes because of their own characteristics in Turkish cinema. On the choice of focusing on the period after 1980 in Turkish movies; cultural changes, the economic and technological developments in the world, and the state policies on cinema in Turkey have been influential. In order to analyze the reflections of the forms of culturally produced and consumed heroes in Turkish cinema, Joseph Campbell's work“Endless Journey of the Hero”in particular, and the works of Vogler, Indick, Miller, Voytilla have been utilized. The results of hero's journey in the texts of the cinema have been evaluated in the direction of“separation- initiation- return”phases. Common features are seen in narrative structures, hero types and the journey of the hero, but changes have also been experienced. From the film samples, it has been determined that the changes / transformations, the breakdowns in the hero typology and the journey of the hero are caused by the media's own form and content. Because the elbow room of the cinema increases with visuals and changes heroes. Although heroes like traditional heroes, anti-heroes and superheroes are formed in different cultural environments and have different characteristics, sometimes they share a commonality in a traditional story structure, and sometimes the hero types carry traces of each other. In order for the hero to be accepted, firstly s/he should be a model for people from different angles. For this reason, the importance of the hero in cultural transformations are emphasized by evaluating them in terms of appearance and drawing the appearances of aesthetic, intellectual, ideological, psychological, sociological and folkloric heroes. These appearances and transformations are the features that enable a hero to become a phenomenon in the media. One of the conditions that makes the hero a phenomenon is the journey of the hero. Although some features of hero types and journeys of the popular culture are changing, heroes are the ones that maintain their cultural characteristics. In this respect, it is important to observe the hero's characteristics and the change of his or her journey. The changes / transformations in the cinema, which is a mean for cultural transmission, and the consequent consequences are important for showing the direction of Turkish cinema's development. The heroes and their journeys emerge as cultural diversity and richness with their similarities and differences, and carry cultural values from the past to the future by renewing them. Key Words : Hero types, hero's journey, Turkish cinema, traditional and popular culture heroes, heroic transformations
Benzer Tezler
- 'Atâyî'nin Leylâ ve Mecnûn'u (Transkripsiyonlu metin-karşılaştırmalı inceleme)
'Atayi's Laila and Majnun (Transcription text – omparative analysis)
BÜNYAMİN TETİK
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET İÇLİ
- Türk anlatı geleneğinde kahraman, mitoloji, iktidar ilişkisi
The relationship between mythology, power and the hero in Turkish narrative tradition
EVRİM ÖLÇER ÖZÜNEL
- Aşk mesnevileri ile şövalye romanslarının yapısal ve içeriksel bağlamda karşılaştırılması: Hüsrev ü Şîrîn – Tristan ile Isolde
A comparison of love masnavies and chevalier romances in terms of form and content: Khosrow and Shirin – Tristan and Isolde
HALİL İLTERİŞ KUTLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Karşılaştırmalı EdebiyatGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NESLİHAN KOÇ KESKİN
- Kuvayi milliye ve Şeyh Bedreddin Destanı'nda halk edebiyatının dönüşümü
The transformation of folk literature in Nâzim Hikmet's kuvâyi milliye and Şeyh Bedreddin Destanı
HAZEL MELEK AKDİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. TALAT HALMAN
- Yeşilçam sineması'nda tarihî/kostüme ve destansı filmlerde kahramanlık mitosunun incelenmesi
An analysis of the hero mythos in historical and epic movies of Yeşilçam
SİLVAN ALPOĞUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Radyo-TelevizyonMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİME NEŞE KAPLAN İLHAN