Elektrik sektöründe yeniden yapılanma ve rekabet
Restructuring and competition in electricity industry
- Tez No: 117626
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZDEMİR AKMUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
ÖZET ELEKTRİK SEKTÖRÜNDE YENİDEN YAPILANMA VE REKABET Tarihsel olarak dikey bütünleşik bir yapıya sahip olan elektrik kuruluşlarının ve tekelci bir yapıya sahip elektrik sektörlerinin yeniden yapılanması dünya çapında bir olgudur. Geleneksel olarak, elektrik sektörü tüm dünyada ister kamu isterse özel sektör mülkiyetinde olsun tekelci ve dikey bütünleşik (üretim, iletim ve dağıtım bir arada) bir yapıya sahiptir. Ancak, son yıllarda birçok ülkede elektrik sektöründe yeniden yapılanma süreci yaşanmakta ve tekelci yapılardan rekabetçi yapılara geçiş devam etmektedir. Bu süreç, tüm ülkelerin elektrik sektörlerinde çeşitli ölçülerde değişime yol açmaktadır. Farklı ülkelerin elektrik sektörlerindeki yeniden yapılanma uygulamaları benzerlikler taşıdığı kadar, elektrik sektörlerinin tarihsel, teknik ve diğer özelliklerinden dolayı farklı uygulamalar da görülmektedir. Farklı elektrik sistemlerindeki yeniden yapılanma süreçlerinin sonuçlan da birbirinden farklı olabilmektedir. Birçok elektrik sisteminde, başarı ile işleyen rekabetçi piyasa ve bunun sonucu olarak sanayi ve meskenler için elektrik fiyatlarında önemli oranlarda düşüşler görülürken, Kaliforniya örneğindeki sonuç tam bir başarısızlıktır. Türkiye'de dikey-bütünleşik tekelci bir yapı söz konusudur. 2000 yılı sonunda toplam santral kurulu gücü 27 bin MW'ı aşmış ve yıllık elektrik üretimi 125 milyar kWh'e yaklaşmıştır. Bugün, sosyal hayatın ayrılmaz bir parçası olan elektrik, ulusal endüstrinin de çok önemli bir girdisidir. Kamu sektörü, elektrik 157endüstrisindeki ağırlıklı konumunu sürdürmektedir. Son yıllarda, Yap İşlet Devret (YÎD), Yap İşlet (YÎ) ve İşletme Hakkı Devri (İHD) yöntemleriyle özel sektörün katılımı artmaktadır. Rekabetçi bir piyasa oluşturulması amacıyla Türkiye Elektrik Endüstrisinin yeniden yapılandırılması çalışmalarına başlanmıştır. Bu sürecin bir adımı olarak, dikey bütünleşik elektrik üretim - iletim şirketi olan TEAŞ üçe bölünerek, Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş., Türkiye Elektrik İletim A.Ş. ve Elektrik Üretim A.Ş. kurulmuştur. 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, elektrik piyasası katılımcıları arasında yapılan ikili sözleşmelere ve enerji dengeleme mekanizmasına dayalı bir model öngörmektedir. Elektrik Piyasası Kurumu, gerekli kodlan çıkaracak ve piyasa modelini düzenleyecektir. Elektrik Piyasası Kanununda, kanunun yürürlük tarihinden itibaren, bir defaya mahsus olarak altı ay uzatılabilecek 18 aylık bir geçiş dönemi öngörülmektedir. Bu durumda, elektrik piyasasının işlemeye başlayacağı tarih en erken 21 Ağustos 2002 olurken, en geç 21 Şubat 2003 olacaktır. Bu yasa kapsamında tanımlanan rekabetçi bir elektrik piyasası oluşturulmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. Rekabetçi piyasaların uygulanması sürecinde, mevcut fiziksel, teknik, kurumsal ve sözleşmelere bağlı faktörlerin kaçınılmaz olarak dikkate alınması gerekmektedir. Rekabetçi yeni yapıya yumuşak bir geçişin sağlanabilmesi için, mevcut koşulların ve uygulama kısıtlarının yanı sıra diğer ülkelerde edinilen deneyimlerin de, yeni oluşturulacak rekabetçi piyasa yapısının başarısı açısından dikkate alınması gerekmektedir. 158
Özet (Çeviri)
ABSTRACT RESTRUCTURING AND COMPETITION IN ELECTRICITY INDUSTRY Restructuring of the electricity utilities which have historically vertically- integrated structure and electricity industry which has monopoly structure is a world-wide phenomenon. Conventionally, electricity sector in all the World, whether owned by public sector or private sector, a monopolistic and vertically integrated (generation, transmission and distribution together) structure. However, in the recent years, the electricity sector in many countries are experiencing a restructuring and transition from monopolistic structures to competitive structures is continuing. This process causes changes in electricity sectors of almost all countries in various extends. In the application of restructuring in electricity sectors of the different countries, differences are also seen due to historical, technical and other reasons as well as similarities. In different countries, the results of the restructuring processes can also be different from each other. While a successfully operating competitive electricity market and considerably amount of decreases in the electricity prices for domestic and industrial users have been seen in many countries, the result in the example of California is a complete failure. At the and of 2000, total installed capacity of the power plants in Turkey exceeded 27 thousand MW and annual electricity generation has come closer to 125 Billion kWh. Today, electricity is a very important input of the industry and 159vital part of the social life. Public sector still has a dominant position in the electricity sector. In the recent years, the participation of private sector increases with Build Operate Transfer (BOT), Build Operate (BO) and Transfer of Operational Right (TOOR) models. The restructuring of the Turkish Electricity Industry with the aim of establishing a competitive market has started. As a step of this process, the vertically integrated electricity generation - transmission company TEAS has been divided into three and the Turkish Electricity Energy Trading and Contracting Company, Electricity Generation Company, Turkish Electricity Transmission Contracting Company have been established. The Electricity Market Law (Law No.4628) defines an competitive market model which is based on bilateral contracts between the market participants and an energy balancing mechanism. The Electricity Market Regulatory Agency will establish the necessary codes and regulate the market model. The Law specifies a transition period of 1 8 months from the day of enactment - with an allowable extension of 6 months. This would imply that Market Day 1 would at earliest be 21 August 2002, at the latest it will be 21 February 2003. Works for establishment of the competitive electricity market defined in this law is continuing. The implementation of the competitive electricity market must take the existing technical, contractual and institutional factors into account. The experiences obtained in other countries as well as starting conditions and implementation constraints must be considered very carefully for a smooth transition and realisation of a successful competitive electricity market in Turkey. 160
Benzer Tezler
- Kırgızistan elektrik enerjisi sektöründe özelleştirme ve sorunlar
Privatization and problems of electricity sector in Kyrgyzstan
AİNURA TOİGONBAEVA
- Cumhuriyet Dönemi enerji politikaları çerçevesinde Türkiye Elektrik Kurumu
Republican energy policy framework of Turkey Electricity Authority
NAZİYE ÖZDEMİR
- Avrupa Birliği'ne giriş sürecinde ulusal elektrik enerji politikasının belirlenmesi ve Avrupa Birliği ülkeleri ile karşılaştırılması
The determimation of national electrical energy policy in the European Union participation and comparison with the European Union countries
BÜLENT ORAL
Doktora
Türkçe
2004
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiMarmara ÜniversitesiElektrik Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İRFAN GÜNEY
- Doğal tekelin regülasyonu ve bağımsız düzenleyici kurum: Türkiye elektrik piyasası örneği
Regulation of natural monopoly and independent regulatory agencies: Example of Turkish electricity market
DİĞDEM PEKCAN
- Congestion-driven transmission planning considering incentives for generator investments
Jeneratör yatırımı teşviklerini göz önüne alan güvenlik odaklı iletim planlaması
OSMAN BÜLENT TÖR
Doktora
İngilizce
2008
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZİH GÜVEN