Geri Dön

Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metni esasında Saha Türkçesinde isim

Noun in the Saha Turkish that based on the text of Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine)

  1. Tez No: 120468
  2. Yazar: NİGAR KALKAN
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2002
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 384

Özet

370 ÖZET Bu çalışmamızda, Türk Lehçelerinden biri olan Saha Türkçesinde“İsim”konusu incelenmiştir. Konunun incelenmesinde Lazar Andreeviç Afanasev'in, Saha Türkçesindeki“Ayıı Üöreğe”adlı eserinin 95.-181. sayfaları esas alınmıştır.“Giriş”,“İnceleme”,“Metin”ve“Sonuç”bölümlerinden oluşan çalışmamızın ilk bölümünde; Sahalar, Saha Sire (Yakutistan) ve Saha Türkçesi hakkında kısa bilgiler verilmiştir. 1922 yılında kurulmuş olan Yakut Avtonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin tarihi, coğrafyası, nüfus yapısı ve dilleri hakkındaki bilgiler özet hâlinde verilmiştir. Ayrıca Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) ve Sahaların inanç ve âdetlerinden bahsedilmiştir.“İnceleme”bölümü“Yapım”,“Çekim”ve“ismin Sınıflandırılması”olmak üzere üç bölümde incelenmiştir.“Yapım”bölümü“İsimlerin Yapılarına Göre Sınıflandırılması”ve“Eklerle İsim Yapımı”alt başlıklarında ele alınmıştır, isimler yapılarına göre; basit, türemiş, birleşik olarak sınıflandırılmıştır. Eklerle isim yapımı bölümünde, isimden isim yapım ekleri ve fiilden isim yapım ekleri incelenmiştir. Çekim bölümü“Çokluk Kategorisi ve Çokluk eki”,“İyelik Kategorisi ve İyelik Ekleri”,“Hâl Kategorisi ve Hâl Ekleri”,“Soru Kategorisi ve ”Soru Eki“ ve ”İsimlerde Bildirme“ bölümlerinden oluşmaktadır. Çekim bölümünde ise, isim çekim eklerinin fonksiyonları ve kullanım özellikleri incelenmiştir. İsimlerin sınıflandırılmasında ”İsim“, ”Sıfatlar“, ”Zamirler“ ve ”Zarflar“ bölümleri yer almaktadır. Burada; isimlerin, sıfatların, zarfların, zamirlerin çeşitleri incelenirken metinden alınan örnek cümleler verilerek konu açıklanmıştır. ”Metin“ bölümünde, transkripsiyonu yapılmış olan metin ve bu metnin Türkiye Türkçesine aktarılmış olan metni karşılıklı sayfalar hâlinde verilerek okuyucunun işi kolaylaştırılmıştır. Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metninde,371 Sahaların inançlarına göre ruhlar, insan, dil, kötülükler ve âdetler anlatılmaktadır. Çalışma hakkında yapılan genel bir değerlendirmenin yapıldığı ”Sonuç" bölümüyle çalışmamız tamamlanmaktadır. Eserin sonunda ise yaptığımız çalışmayla ilgili bir kaynakça verilmektedir.

Özet (Çeviri)

372 ABSTRACT This study is to examine the“Noun”in Saha Turkish that is one of the Turkish dialects. The examination was based on the work“Ayıı Üöreğe”in Saha Turkish by Lazar Andreevich Afanasev. Comprising of the chapters of“Introduction”,“Discussion”,“Text”and“Conclusion”, this study contains gives a short information at the first chapter in regard to the Sahas, Saha Sire (Yakutistan) and Saha Turkish. The summarised information is included about the geography, demographic structure and languages of the Autonomous Yakut Soviet Socialist Republic founded in 1922. Furthermore, Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine) as well as the beliefs and traditions of the Sahas are discussed. The“ Examination”chapter is divided into three parts:“Formation”,“Declension”and“Noun Classification”. The“Formation”chapter comprises of two such-chapters as“Noun Classification by Formation”and“Noun Formation With Suffixes”. The nouns were structurally classified as simple, derived and compound. The chapter of noun formation with suffixes discusses the noun formation suffixes and deverbative noun formation suffixes. The“Declension”chapter comprises of the parts of“Plural Category and Plural Suffixes”,“Genitive Category and Genitive Suffixes”,“Tense Category and Tense Suffixes”,“Interrgogative Category and Interrogative Suffix”and“Noun Indicatives”. The“Declension”chapher however examines the functions and using characteristics of noun declensional suffixes. The noun classification includes“Nouns”,“Adjectives”,“Pronouns”and“Adverbs”. A number of example sentences taken from the text was used to explain the types of nouns, adjectives, pronouns and adverbs. The“Text”chapter includes the comparative pages of the transcribed text and its counterpart translated into the Turkey Turkish for the easiness of373 the reader. The text of Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine) tells the spirits, humanbeing, language, malices and traditions according to the Sahas beliefs. The study is completed with the“Conclusion”chapter that covers a general evaluation. At the end of the work takes place a bibliography for the study.

Benzer Tezler

  1. Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metni esasında Saha Türkçesinde isim

    Başlık çevirisi yok

    HÜSEYİN YILDIRIM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2000

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU

  2. Barisantrik sistemlerde dört bileşenli gaz difüzyonun sürekli boru reaktörde teorik incelenmesi

    The Theorical study of the four-component diffusion in the steady tubular reactor on berysentric systems

    HAVVA CEYLAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesi

    PROF.DR. A. RASİM BÜYÜKTÜR

  3. Gökçeada kiliseleri

    Gökçeada churches

    KADER RÜZGAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE ÇAYLAK TÜRKER

  4. Kuşcular-Belemedik alanının stragrafisi

    Başlık çevirisi yok

    DOĞAN USTA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Jeoloji MühendisliğiÇukurova Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CENGİZ YETİŞ

  5. İzmir Körfezinde ısparoz balığının (Diplodus annularis L.1758) beslenme rejimi üzerinde araştırmalar

    Başlık çevirisi yok

    SENCER AKALIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Su ÜrünleriEge Üniversitesi

    Biyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. TUNCER KATOĞAN