Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metni esasında Saha Türkçesinde isim
Noun in the Saha Turkish that based on the text of Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine)
- Tez No: 120468
- Danışmanlar: DOÇ.DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 384
Özet
370 ÖZET Bu çalışmamızda, Türk Lehçelerinden biri olan Saha Türkçesinde“İsim”konusu incelenmiştir. Konunun incelenmesinde Lazar Andreeviç Afanasev'in, Saha Türkçesindeki“Ayıı Üöreğe”adlı eserinin 95.-181. sayfaları esas alınmıştır.“Giriş”,“İnceleme”,“Metin”ve“Sonuç”bölümlerinden oluşan çalışmamızın ilk bölümünde; Sahalar, Saha Sire (Yakutistan) ve Saha Türkçesi hakkında kısa bilgiler verilmiştir. 1922 yılında kurulmuş olan Yakut Avtonom Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin tarihi, coğrafyası, nüfus yapısı ve dilleri hakkındaki bilgiler özet hâlinde verilmiştir. Ayrıca Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) ve Sahaların inanç ve âdetlerinden bahsedilmiştir.“İnceleme”bölümü“Yapım”,“Çekim”ve“ismin Sınıflandırılması”olmak üzere üç bölümde incelenmiştir.“Yapım”bölümü“İsimlerin Yapılarına Göre Sınıflandırılması”ve“Eklerle İsim Yapımı”alt başlıklarında ele alınmıştır, isimler yapılarına göre; basit, türemiş, birleşik olarak sınıflandırılmıştır. Eklerle isim yapımı bölümünde, isimden isim yapım ekleri ve fiilden isim yapım ekleri incelenmiştir. Çekim bölümü“Çokluk Kategorisi ve Çokluk eki”,“İyelik Kategorisi ve İyelik Ekleri”,“Hâl Kategorisi ve Hâl Ekleri”,“Soru Kategorisi ve ”Soru Eki“ ve ”İsimlerde Bildirme“ bölümlerinden oluşmaktadır. Çekim bölümünde ise, isim çekim eklerinin fonksiyonları ve kullanım özellikleri incelenmiştir. İsimlerin sınıflandırılmasında ”İsim“, ”Sıfatlar“, ”Zamirler“ ve ”Zarflar“ bölümleri yer almaktadır. Burada; isimlerin, sıfatların, zarfların, zamirlerin çeşitleri incelenirken metinden alınan örnek cümleler verilerek konu açıklanmıştır. ”Metin“ bölümünde, transkripsiyonu yapılmış olan metin ve bu metnin Türkiye Türkçesine aktarılmış olan metni karşılıklı sayfalar hâlinde verilerek okuyucunun işi kolaylaştırılmıştır. Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metninde,371 Sahaların inançlarına göre ruhlar, insan, dil, kötülükler ve âdetler anlatılmaktadır. Çalışma hakkında yapılan genel bir değerlendirmenin yapıldığı ”Sonuç" bölümüyle çalışmamız tamamlanmaktadır. Eserin sonunda ise yaptığımız çalışmayla ilgili bir kaynakça verilmektedir.
Özet (Çeviri)
372 ABSTRACT This study is to examine the“Noun”in Saha Turkish that is one of the Turkish dialects. The examination was based on the work“Ayıı Üöreğe”in Saha Turkish by Lazar Andreevich Afanasev. Comprising of the chapters of“Introduction”,“Discussion”,“Text”and“Conclusion”, this study contains gives a short information at the first chapter in regard to the Sahas, Saha Sire (Yakutistan) and Saha Turkish. The summarised information is included about the geography, demographic structure and languages of the Autonomous Yakut Soviet Socialist Republic founded in 1922. Furthermore, Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine) as well as the beliefs and traditions of the Sahas are discussed. The“ Examination”chapter is divided into three parts:“Formation”,“Declension”and“Noun Classification”. The“Formation”chapter comprises of two such-chapters as“Noun Classification by Formation”and“Noun Formation With Suffixes”. The nouns were structurally classified as simple, derived and compound. The chapter of noun formation with suffixes discusses the noun formation suffixes and deverbative noun formation suffixes. The“Declension”chapter comprises of the parts of“Plural Category and Plural Suffixes”,“Genitive Category and Genitive Suffixes”,“Tense Category and Tense Suffixes”,“Interrgogative Category and Interrogative Suffix”and“Noun Indicatives”. The“Declension”chapher however examines the functions and using characteristics of noun declensional suffixes. The noun classification includes“Nouns”,“Adjectives”,“Pronouns”and“Adverbs”. A number of example sentences taken from the text was used to explain the types of nouns, adjectives, pronouns and adverbs. The“Text”chapter includes the comparative pages of the transcribed text and its counterpart translated into the Turkey Turkish for the easiness of373 the reader. The text of Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine) tells the spirits, humanbeing, language, malices and traditions according to the Sahas beliefs. The study is completed with the“Conclusion”chapter that covers a general evaluation. At the end of the work takes place a bibliography for the study.
Benzer Tezler
- Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metni esasında Saha Türkçesinde isim
Başlık çevirisi yok
HÜSEYİN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Barisantrik sistemlerde dört bileşenli gaz difüzyonun sürekli boru reaktörde teorik incelenmesi
The Theorical study of the four-component diffusion in the steady tubular reactor on berysentric systems
HAVVA CEYLAN
- Gökçeada kiliseleri
Gökçeada churches
KADER RÜZGAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ÇAYLAK TÜRKER
- Kuşcular-Belemedik alanının stragrafisi
Başlık çevirisi yok
DOĞAN USTA
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ YETİŞ
- İzmir Körfezinde ısparoz balığının (Diplodus annularis L.1758) beslenme rejimi üzerinde araştırmalar
Başlık çevirisi yok
SENCER AKALIN