Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metni esasında Saha Türkçesinde isim
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 92985
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2000
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 452
Özet
434 ÖZET Bu çalışmada, Türk Lehçelerinden biri olan Sahacada“İsim”konusu işlenmiştir. Konunun işlenişinde Lazar Andreeviç Afanasev'in“Ayıı Üöreğe”adlı Sahaca eseri esas alınmış ve çalışma bu metin üzerinde yürütülmüştür.“Giriş”,“İnceleme”,“Metin”ve“Sonuç”ana bölümlerinden oluşan tezin, ilk bölümünü olan“Giriş”kısmında Yakutlar, Yakutistan ve Yakutça (Sahaca) hakkında bilgi verilmiştir. Bugün, 3.062.100 km2 yüzölçümüne sahip Yakutistan'da yaşayan Yakutların coğrafyaları, tarihleri, nüfusları ve dilleri özet bilgiler hâlinde anlatılmıştır. Ayrıca, aynı zamanda çalıştığımız metnin adı olan Ayıı Üöreğe“Tanrı öğretisi”ve Sahalarda Kut-Sür inancı üzerinde kısaca durulmuş; metinde geçen Tanrılar ve Ruhlar incelenmiştir.“İnceleme”bölümü,“Yapım”,“Çekim”ve“İsmin Sınıflandırılması”olmak üzere üçe ayrılmıştır. Yapım bölümü,“İsimlerin Yapılarına Göre Sınıflandırılması”ve“Eklerle İsim Yapımı”başlıkları altında işlenmiştir. İsimler yapılarına göre, basit, birleşik ve türemiş isimler olarak sınıflandırılmıştır. Eklerle isim yapımı kısmında ise, isimden isim yapma ekleri ve fiilden isim yapma ekleri incelenmiştir. Çekim bölümü,“Çokluk Kategorisi ve Çokluk Eki”,“İyelik Kategorisi ve İyelik Ekleri”,“Hâl Kategorisi ve Hâl Ekleri”,“Soru Kategorisi ve Soru Eki”ve“İsimlerde Bildirme”kısımlarından oluşmaktadır. Çekim bölümünde, eklerin fonksiyonları ve kullanım özellikleri incelenmiştir. İsimlerin sınıflandırılması bölümü,“isim”,“Sıfatlar”,“Zamirler”, ve“Zarflar”dan oluşmaktadır. Bu bölümde isimler, sıfatlar, zamirler ve zarflar çeşitleriyle incelenmiş; metinden alınan örnek cümleler ile konu daha da anlaşılır hâle getirilmiştir.“Metin”bölümünde ise transkripsiyonu yapılan Yakutça metinle, bu metnin Türkiye Türkçesine aktarılmış şekli, karşılıklı sayfalar hâlinde verilmiştir. Böylece okuyucuya da kolaylık sağlanmıştır. Türkiye Türkçesine435 aktarılan bu metinde; Tanrı öğretisi, dünyanın yaratılışı, gözüken ve gözükmeyen gökler, dokuz katlı kutsal doğu gökte yaşayan Tanrılar ve bunların insanlarla ve tabiatla olan bağlantıları, ruhlar gibi konular anlatılmaktadır. Çalışma, genel bir değerlendirme yaptığımız“Sonuç”bölümüyle tamamlanmaktadır. Eserin sonunda ise çalışmayla ilgili geniş bir bibliyografya verilmiştir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT In this work,“Noun”in Saha, one of Turkish dialects, has been studied. In studying the topic, the work“Ayıı Üöreğe”by Lazar Andreevic Afanasev was based upon and it was carried out on this text. In the Introduction Section of the thesis which consists of“Introduction”,“Examining”,“Transcription”, and“Conclusion”, some information about Yakuts, Yakutia and Yakut (Saha) language has been examined. The geography, history, population and language of Yakuts who live in Yakutisthan of 3.062.100 m2 today have been given as a summary. Besides, Ayıı Üöreğe (God's Doctrine), the name of the text we study and Kut-sür belief in Sahas have shortly been touched upon. Gods and souls mentioned in the text have been studied. Examining section is classified into three parts :“Formation”,“Case Study”and“Classification of Nouns”. Formation part is examined as“Classification of Nouns”,“Forming of Nouns with suffixes”. In the first part, they were classified as simple, derived and compound nouns. In the second part, suffixes used in deriving nouns from nouns and suffixes added to verbs to form nouns are investigated. Case Study includes“The Plural Category and its suffix”,“The Possessive Category and its suffix”,“Case Category and its suffix”,“Question Category and its suffix”and“Nouns functioning as linking verbs”. In this section, the functions of suffixes and the way they are used are examined. In the next section, the classification of nouns,“Nouns”,“Adjectives”.“Pronouns”and“Adverbs”are studied. In this section, nouns, adjectives, pronouns and adverbs are studied with their sorts. The topic has been made clarified with the sample sentences extracted from the text. In the transcription section the text in Yakut language with its transcription and the text transformed in the Turkey Turkish have been given comparatively as cross pages. Therefore, it has become easier for the reader. In the text transformed into Turkey Turkish, some topics such asGod's doctrine, the creation of the world, visible and invisible heavens, Gods who live in the eastern heaven with nine strata and their relations with the people and the nature, and souls have been presented. The work is concluded with a conclusion part where a general appreciation is made. At the end, a large bibliography related to the work is given.
Benzer Tezler
- Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) metni esasında Saha Türkçesinde isim
Noun in the Saha Turkish that based on the text of Ayıı Üöreğe (Divine Doctrine)
NİGAR KALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Barisantrik sistemlerde dört bileşenli gaz difüzyonun sürekli boru reaktörde teorik incelenmesi
The Theorical study of the four-component diffusion in the steady tubular reactor on berysentric systems
HAVVA CEYLAN
- Gökçeada kiliseleri
Gökçeada churches
KADER RÜZGAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE ÇAYLAK TÜRKER
- Kuşcular-Belemedik alanının stragrafisi
Başlık çevirisi yok
DOĞAN USTA
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ YETİŞ
- İzmir Körfezinde ısparoz balığının (Diplodus annularis L.1758) beslenme rejimi üzerinde araştırmalar
Başlık çevirisi yok
SENCER AKALIN