Türkiye dış ticaretinin yapısal analizi
A structural analysis of Turkish foreign trade
- Tez No: 120554
- Danışmanlar: DOÇ.DR. SERDAR KILIÇKAPLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Econometrics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
ÖZET Türkiye ekonomisinde dönüm noktası olarak tanımlanabilecek 24 Ocak 1980 Kararları çerçevesinde uygulanan politikaların en temel özelliğinin bu yıla kadar uygulanmakta olan ithal ikameci büyüme stratejisinin ihracata dayalı büyüme stratejisine dönüştürülmesi olduğu söylenebilir, ihracata dayalı büyüme stratejisi doğrultusunda dış ticaretin serbestleştirilmesiyle birlikte 1980 yılından günümüze kadar dış ticaret hacminde yüksek oranda artış yaşanmıştır, özellikle 1990'lı yıllarda Türkiye ekonomisinin istikrarsız yapısı gözönüne alındığında milli hasıla içerisinde yüksek bir paya sahip olan dış ticaretin ekonomi üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi daha fazla önem kazanmaktadır. Çalışmada iktisadi analiz ile elde edilen bulguların ekonometrik analiz ile doğrulanması sonucunda, Türkiye dış ticaretinin yapılandırılması ve yönlendirilmesine ilişkin önerilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Günümüzde dış ticaretin dış ticaret teorileriyle açıklanamayacak kadar karmaşık bir yapıya sahip olması nedeniyle Türkiye dış ticareti, Türkiye ekonomisinin kendi iç dinamikleri çerçevesinde analiz edilmeye çalışılmıştır. Türkiye dış ticaretinin gelişim süreci, Türkiye ekonomisinde yaşanan yapısal dönüşümler çerçevesinde 1980 öncesi dönem, 1980-1989 dönemi ve 1989 sonrası dönem olmak üzere üç ana dönemde incelenmiştir. Türkiye ekonomisinde genel olarak, iktisadi büyümenin üretim ile üretimin ise ithalat ile sürdürülebilir olduğu saptanmıştır. Ancak gerek ihracatın yeterince artırılamaması gerekse iç tasarrufların yetersizliği, ithalatın finansmanını önemli bir sorun haline getirmiştir. Buna bağlı olarak Türkiye ekonomisinin son yirmi yıllık gelişimindeki temel belirleyicinin, ithalatın dolayısıyla iktisadi büyümenin finansmanı sorunu olduğunu söylemek mümkündür. Makroekonomik gelişmeler çerçevesinde yapılan değerlendirmeler sonrasında ithalat ve ihracatın sektöre! ayrımda ekonometrik analizi yapılmıştır.Ekonometrik analizde regresyon fonksiyonları kullanılarak fiyat ve gelir esneklikleri hesaplanmış ve regresyon sonuçlarının güvenilirliği eş bütünleşme analizi ile sınanmıştır. ithalatın analizinde; Türkiye ithalatının iktisadi büyümeye karşı yüksek bir duyarlılığa sahip olduğu, regresyon analizi sonuçlarıyla da ortaya konmuştur, ithalatın fiyat esnekliğinin düşük düzeyde olduğu da göz önüne alındığında, ekonominin iktisadi büyüme sürecine girdiği dönemlerde Türkiye ithalatında önemli bir miktarda artış gözleneceğini bu anlamda ithalatta gelir etkisinin fiyat etkisinden çok daha büyük olduğunu söylemek mümkündür. İhracatın analizinde ise; ihracatın gelir değişimine karşı duyarlılığının fiyat değişimine karşı duyarlılığından çok daha fazla olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Gelir esnekliğinin yüksek bir düzeyde tahmin edilmesi ise zaman içerisinde rekabet gücünden yoksun bir hale gelen Türkiye ihracat artışının ancak, talep cephesinde meydana gelecek bir artışla ya da gelir esnekliği yüksek ürünlere yönelik ihracat üretim kapasitesinin yükseltilmesiyle sağlanabileceğine işaret etmektedir. Bu sonuçlardan hareketle ve Türkiye ekonomisinin mevcut yapısı dikkate alındığında; orta ve uzun dönemde dış ticarette istikrarlı bir yapının tesisinde öncelikli hedefin“üretim-ithalat arasındaki karşılıklı bağımlılığın azaltılması”olması gerektiği ve bunun sağlanabilmesi için, ara ve yatırım malı ithalatını ikame edecek yeni kapasitelerin yaratılmasıyla mümkün olabileceği sonucuna ulaşılmıştır. Kısa dönemde ise; Türkiye'nin ithalata bağımlı üretim yapısı ve ithalatın sorunsuz finansmanı için döviz gelirlerini artırmanın en sağlıklı yolunun ihracat artışı olduğu dikkate alındığında; ihracata ilişkin olarak gerek mevcut ihracat kapasitelerinin yenilenmesi gerekse yeni kapasitelerin kurulmasına ilişkin tedbirlerin alınmasının, mevcut kapasite kullanım oranları çerçevesinde zorunluluk arz ettiğini söylemek mümkündür.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT 24 January 1980 Decisions can be defined as a turning point of the Turkish economy. The basic characteristic of the policies applied within the framework of these decisions is the change of import substitution growth strategy by export-led growth strategy. Foreign trade liberalization in accordance with the export-led growth has led to a high increase in foreign trade volume after 1980. Especially during 1990s altough the Turkish economy was in on unstable situation, foreign trade has a big share in national product, consequently analyzing the effects of the foreign trade on the whole economy is getting much more important. The aim of this study is that to develop proposals about restructuring and redirecting Turkish foreign trade, due to the fact that the results of economic analysis have been verified by econometric analysis. Recently, foreign trade can not be explained by foreign trade theories as it has a more complex structure than before. So the Turkish foreign trade was trying to be analyzed by its endogenous dynamics. In relation to structural transformations in the Turkish economy, the development of Turkish foreign trade has been analyzed in three subperiods; before 1980, 1980-1989 period and after 1989. In general in the Turkish economy it is demonstrated that, economic growth was led continued by imports. On the other hand, both the unsufficient increase in export and the low domestic saving rate has made the financing of import an important problem. As a result, in the last twenty years financing of import was the basic determinant of the development of Turkish economy, so the economic growth. After the evaluation within the framework of macroeconomic development, econometric analysis has been applied in sectoral part of both import and export. By econometric analysis regression functions were estimated, price and incomeelasticities were calculated and reliability of regression results were tested by cointegration analysis. In the import analysis asserted, regression results have stated that Turkish import is very sensitive to the economic growth. If we take into consideration the low level of price elasticity of import, it can be said that Turkish import is going to be increase incredibly during the periods of high economic growth. In that sense, it can be argued that income effect is larger than the price effect in import. In the analysis of export, the results shows that export has a far higher sensitivity to the income changes than to the price changes. If it is taken into consideration the high level of income elasticity, it can be argued that export may be increased through increasing foreign demand or creating new capacities which have high income elasticities. In accordance with these results and taking into consideration the existing structure of Turkish economy, it can be argued that to establish a stable structure in foreign trade in the medium and long term, the interdependency of import and export should be diminished. This can be possible by creating new capacities which will led to import substitution of capital and intermediate goods. In this context; Turkey's production structure is dependent to imports and the increased export should be the best way of foreign exchange revenue, which is essential to finance the import soundly. The existing capacity utilization ratios show that it's necessary to replace existing export capacities with new ones.
Benzer Tezler
- Türkiye Kazakistan dış ticaretinin yapısal analizi
Structural analysis of foreign trade Kazakhstan Turkey
YASİR DELİCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiSivas Cumhuriyet Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM DOĞAN
- Türk dış ticaretinin yapısal dönüşümünün analizi (2002-2016)
An analysis of the structural transformation of the Turkish foreign trade (2002-2016)
MÜGE ERYILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EkonomiKütahya Dumlupınar Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEKİ YILMAZ
- Кыргызстандын тышкы соодасынын структуралык анализи: (1991-2013-ж)
Kırgızistan dış ticaretinin yapısal analizi: (1991-2013)
ZAMİRA ÖSKÖNBAYEVA
Doktora
Kırgızca
2014
EkonomiKırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CUSUP PİRİMBAYEV
PROF. DR. TURAR KOYÇUEV
- Türkiye'nin Kırgızistan ile dış ticaretinin yapısal ve sektörel analizi
Structural and sectoral analysis of foreign trade between Turkey and Kyrgyzstan
ZUURA ASHİMOVA
- Türkiye dış ticaretinin Sanayi 4.0 ve endüstri içi ticaret perspektifinde yapısal dönüşümünün analizi
Analysis of structural transformation of Turkey's foreign trade with Industry 4.0 and intra-industry trade perspective
MEHMET EMİN YİĞİTBAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İşletmeTOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ATILIM MURAT