Geri Dön

Max Horkheimer ve Herbert Marcuse'da akıl toplum ilişkisi

Başlık çevirisi mevcut değil.

  1. Tez No: 123087
  2. Yazar: TANER YELKENCİ
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. SİNAN ÖZBEK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Felsefe, Philosophy
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2002
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 82

Özet

MAX HORKHEIMER VE HERBERT MARCUSE'DA AKIL - TOPLUM İLİŞKİSİ ÖZET Max Horkheimer ve Herbert Marcuse, toplum kuramındaki pozitivist yaklaşımları zayıflatacak olanaklar sunar. Her ikisi de olguya ayrıcalıklı konum atfeden katı bir belirlenimciliğe karşıdır. Her ikiside bu belirlenimci anlayışı kıran ve özerk bilinç üzerinde vurgu yapan farklı bir toplumsal kurama katkıda bulunur. Alman İdealizmi (özellikle Hegel) ile olan ilişkileri ve özellikle bu idealizmdeki Akıl (Vernuft) kavrayışı, onlara böyle bir toplum kuramı inşa etmede yardımcı olur. Horkheimer, bu köklü akıl geleneğinden ayrı olan ve onun tam karşısında yer alan Öznel Akıl'ı (Verstand) eleştiriden uzak bir akıl biçimi olarak koyar. Ona göre bu akıl biçimi, topluma sorunsuz bir şekilde ayak uydurmayı telkin eder. Toplumu aşıp değişimi getirecek olanaklardan yoksundur. Halbuki Nesnel Akıl (Vernuft), toplumun uyuşumcu özellikleriyle yetinmeyen ve bu özelliklerden iz taşımayan gerçekleri düşünmeyi sağlar. Horkheimer' a göre bu akıl, toplumda değişimi sağlayabilecek tek kavrayış biçimidir. Bu akıl biçimini dışlayıp sadece olguyla yetinen pozitivist temelli bir toplum kuramı, bu nedenle gerici bir siyasal tavırla birleşir. Tıpkı Horkheimer gibi Marcuse da nesnel akim olumsuzlama yeteneği üzerinde durur. Nesnel akim taşıdığı“değer”bu olumsuzlamayı mümkün kılar Marcuse'a göre Akıl'da somutlaşan bu değerin kökeni öznel değildir. Sadece bireyin düşünebilme yeteneğini temsil etmez. Değer,, ontolojik bir kökene sahiptir. Bu nedenle herkesi eşit ölçüde ilgilendiren evrensel bir anlamı vardır. Değer, sadece olguya eşlik eden insani bir belirti değil, olguyu önce kavramayı sonra da değiştirmeyi mümkün kılan akılcı bir kavrama biçimidir. Horkheimer ve Marcuse tarafından bu eleştirel toplum kuramı, bilimle özgürlük istencini bir araya getirir. Bu nedenle, günümüzde sadece olguylayetinmeyen ama aynı zamanda normatif ilkelere de sahip olabilen eleştirel bir tavrın sürdürülmesine yardımcı olur. Fakat eleştirel toplum kuramının sunduğu bu çerçeve aynı zamanda dikkatli olunması gereken bir durumu da doğurur. Çünkü değer ve akıl arasında kurduğu ilişki, metafiziğin varsayımlarıyla hala tam olarak kopmuş değildir. TJC 10

Özet (Çeviri)

DIE BEZIEHUNG ZWISCHEN VERNUFT UND GESELLSCHAFT BEİ MAX HORKHEİMER UND HERBERT MARCUSE ZUSAMMENFASSUNG Max Horkheimer und Herbert Marcuse bieten die Möglichkeiten so an, als ob sie in der Gesellschaftstheorie positivistische Naherungen schwachen. Beide sind der harten Bestimmtheit zuwider, die dem Faktum als Prioritat beilegt. Beide tragen bei, unterschiedliche Gesellschaftstheorien, die auf authonomisches BewuBtsein einwirken, das Begriffsvermögen aufzuhören. Der Deutsche Idealismus (besonders Hegel) hilft mit seinen Beziehungen beim Aufbau der Vemuft besonders an diesem Idealismus. Horkheimer legt den Verstand als eine Überlegungsart dar, die von der ursprünglischen Ratio unterschiedlich ist und Volkomrnen fern aus der Kritik sein soil. Die überlegungsart heiBt fur ihn onne Verantwortung der Gesellschaft zu dienen. Sie hat keine Möglichkeiten (Kontingenzen) mehr, die Gesellschaft überschreiten und ihr Verânderungen beibringen sollen. Aber die Vernuft dagegen begnügt sich nicht mit anspassenden Eigenschaften der Gesellschaft, sie versucht ohne jene Eigenschaften über Realitât Gedanken zu machen. Nach Horkheimer heiBt die Vernuft die einzige Begriffsart in der Gesellschaft, dieVeranderung leisten kann. Wenn man diese Begriffsart ausschlieBt, und sich nur mit Faktum begnügt, - Positivismus also- schlieBt sich anlaBlich mit fortschrittsfeindlicher politischen Haltung an. Genauso wie Horkheimer beschâftigt sich auch Marcuse mit verneindem Vermögen der reinen Vernuft.“Der Wert”der reinen Vernuft ermöglicht diese Negation. Nach Marcuse ist der Ursprung dieses in der Vernuft konkret gewordenen Wertes nicht subjektiv. Er reprâsentiert nicht nur das Denkenkönnen des Individuums, er hat noch anderen ontologischen Ursprung. Aus diesem Grund hat er einen internationalen Sinn, der jeden gleichwertig interessiert. Der Wert begleitet nicht nur das Faktum,wasindividuell ist, sondern er ist, eine Begriffsart, die erst das Faktum begreift und dann versucht si e die Verânderungen zu ermöglichen. Die Theorie, die von Horkheimer und Marcuse entwickelt wurde, besagt als kritische Gesellschaftstheorie den Wunsch der Freiheit in der Wissenschaft. Anlâsslich hilft sie gegenwartig dera kritischen Verhaltan, das in normativen Lândern zu sehen ist. Dieser Rahmen, bietet aber auch an, worin sich die kritische Gesellschaftstheorie beimdet, eine Situation, die stets beriicksichtigt werden soil. Den die Beziehung zwischen Wert und Vemuft heifit dann nicht ganz Losgerissenwerden von Hypothesen der Methaphysik.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    132819

    Max Horkheimer'de nesnelleşme ve özgürleşme sorunu

    Das problem der verdinglichung und emanzipation bei Max Horkheimer

    ÇETİN VEYSAL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    FelsefeHacettepe Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. HARUN TEPE

    PROF.DR. ULUĞ NUTKU

  2. Tez No

    780447

    Modern ve postmodern sosyal teoride iktidar

    Powe in the modern and postmodern social theory

    MURAT DEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    SosyolojiSelçuk Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜRCAN ŞEVKET AVCIOĞLU

  3. Tez No

    186255

    Postmodern dönem sanatında şiddet ve ironi kavramlarının yarattığı şizofrenik açılım

    Schzophrenic axpansion created by violence and irony in art of postmodern age

    GÖKÇEN ŞAHMARAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Güzel SanatlarDokuz Eylül Üniversitesi

    Resim Ana Sanat Dalı

    Y.DOÇ.DR. RASİM ÖZGÜR

  4. Tez No

    393427

    Kamu yönetimi disiplinine Marcuse ve Horkheimer etkisi

    The impact of Marcuse and Horkheimer on the dicipline of public administration

    DENİZ GÖKÇE KARAHAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Kamu YönetimiAnkara Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET ALPAY DİKMEN

  5. Tez No

    388343

    Gaskell's North and South, Dickens's Great Expectations and Hardy's Jude the Obscure: A dialectical social criticism

    Elizabeth Gaskell'ın North and South, Charles Dickens'ın Great Expectations ve Thomas Hardy'nin Jude the Obscure romanlarına diyalektik eleştiri

    ÖMER ÖĞÜNÇ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HURİYE REİS

Geri Dön