İç Batı Anadolu (Afyon güneybatısı) bölgesinde yüzeylenen paleozoyik öncesi magmatik kayaçların jeolojisi ve petrojenezi
Geology and petrogenesis of prepaleozoic magmatic rocks in the Inner Western Anatolia (Southwestern Afyon) region
- Tez No: 123417
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN BAYHAN, PROF. DR. M. CEMAL GÖNCÜOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Sandıklı, porfiroid, Geç Pan-Afrikan, Gondvana, meta- riyolit/meta-dasit, meta-kuvars porfir, Sandıklı, porphyroid, Late Pan-African, Gondwana, meta-rhyolite/meta- dacite, meta-quartz porphyry
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 230
Özet
ÖZET Sandıklı (Afyon) bölgesindeki birimler; temel'e ait kayaçlar Sandıklı Temel Kompleksi, Alt Paleozoyik yaşlı örtü birimleri ile Mesozoyik yaşlı örtü birimleri olmak üzere üç kışıma ayrılmıştır. Sandıklı Temel Kompleksi, alttan üste doğru Güvercinoluk Formasyonu ve Kestel Çayı Porfiroid Birliğinden oluşmaktadır. Çalışma alanında Paleozoyik yaşlı örtü birimlerini alttan üste doğru Göğebakan Formasyonu, Hüdai Formasyonu, Çaltepe Formasyonu ve Seydişehir Formasyonu oluşturur. Mezosoyik yaşlı örtü birimlerini İlyaslı ve Derealanı Formasyonları temsil etmektedir. Sandıklı Temel Kompleksinin en yaşlı birimini meta-sedimanter kayaçlardan oluşan Güvercinoluk Formasyonu oluşturur. Meta-riyolit/meta-dasit bileşimli volkanik kayaçlar ile Güvercinoluk Formasyonuna ait kayaçları kesen meta- kuvars porfirler Kestel Çayı Porfiroid Birliği olarak tanımlanmıştır. Kestel Çayı Porfiroid Birliği, çok yoğun olarak dinamik metamorfizmadan etkilenmiş olup, içerdiği tüm kayaçlarda milonitik dokular gelişmiştir. Erken Kambriyen yaşlı Göğebakan Formasyonu, açısal uyumsuz olarak Kestel Çayı Porfiroidleri üzerine gelir. Birimin tabanında yer alan meta-çakıltaşları içinde Kestel Çayı Porfiroid Birliğinin metamorfik çakılları gözlenir. Alacalı meta- kırıntılılar ve meta-bazik volkanik kayalar içeren Göğebakan Formasyonu, üste doğru meta-kumtaşı/meta-silttaşı ardalanması ile silisiklastik kayaların egemen olduğu Hüdai Formasyonuna geçer. Geçiş tabakalarında Alt Kambriyen yaşlı iz fosiller saptanmıştır (Erdoğan et al. 2000). Orta Kambriyen yaşlı Çaltepe Formasyonu ve Orta Kambriyen - Ordovisiyen yaşlı Seydişehir Formasyonu çalışma alanında gözlenen diğer Alt Paleozoyik örtü birimleridir. Alt Paleozoyik örtü birimleri, olasılıkla Geç Paleozoyik - Erken Mesozoyik sırasında düşük dereceli metamorfizmadan etkilenmişlerdir. Bu deformasyon -metamorfizma olayı, Sandıklı Temel Kompleksi içinde ikincil dokuların gelişmesine yol açmıştır. Sandıklı Temel Kompleksi ve Alt Paleozoyik örtü birimleri, metamorfik olmayan Mesozoyik yaşlı örtü birimleri (İlyaslı ve Derealanı Formasyonu) tarafından uyumsuz olarak örtülür.Kestel Çayı Porfiroid Birliğine ait meta-riyolit/meta-dasitler ve kuvars porfirler üzerinde yapılan jeokimyasal ve petrojenetik çalışmalar sonucu, meta-magmatik kayaçların subalkali, kalkalkali ve peralümin özellik gösterdiği belirlenmiştir. Kestel Çayı Porfiroid Birliğini oluşturan kayaçların ana, iz ve nadir toprak element içerikleri bakımdan üst kıtasal kabuk ile uyumlu olup Ba, K, Nb ve Sr elementlerinde fakirleşme Th, Hf, Zr elementlerinde zenginleşme göstermektedir. Kestel Çayı Porfiroid Birliğine ait kayaçlara ait nadir toprak elementler ilksel mantoya göre hafif nadir toprak elementlerce yüksek derecede zenginleşmiş; orta ve ağır nadir toprak elementlerce ise nispeten yatay bir yönelim göstermektedir. Kestel Çayı Porfiroid Birliğini oluşturan kayaçlarda, fraksiyonel kristalleşme en etkin gelişen magmatik süreçlerden birini oluşturmaktadır. Kestel Çayı Porfiroid Birliğine ait meta-riyolit/meta- dasitler ile meta-kuvars porfirler, Pan-Afrikan orojenezinden etkilenen Kuzey Gondvana kökenli pek çok tektonik birlikte olduğu gibi üst kıtasal kabuk kökenli, post orojenik, A2 tipi çarpışma sonrası granitik bileşimli kayaçlar içerdiği ortaya konmuştur. Jeokimyasal-petrojenetik modellemelere göre, Kestel Çayı Porfiroid Birliğini oluşturan meta-riyolit/meta-dasit kayaçları ile meta-kuvars porfirler, aynı kaynak alandan türemiş ve aynı magmatik süreçlerden etkilenmiştir. Birimlerin oluşumunda üst kıtasal kabuğun %25 kısmi ergimesi ile %25 fraksiyonel kristalleşme süreçlerine bağlı olarak gelişmiştir. Batı Toroslarda (Sandıklı) yapılan jeolojik, mineralojik-petrografik, jeokimyasal ve petrojenetik çalışmalar sonuncunda, Toros Birimlerinin temelinde yer alan Prekambriyen yaşlı kayaçların, Geç Pan-Afrikan olayları ile ilişkili olarak geliştikleri ve Kuzey Afrika ve Güney Avrupadaki Gondvana kuzey kenarından türemiş tektonostratigrafik birliklerle benzer bir jeolojik geçmişe sahip oldukları tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The units in the Sandıklı region, Afyon, are divided into three parts as Sandıklı Basement Complex representing the Pre-Cambrian basement, Lower Paleozoic cover units and Mesozoic cover units. From bottom to top, Sandıklı Basement Complex is composed of the Güvercinoluk Formation and the Kestel Çayı Porphyroid Complex. Paleozoic cover units in the investigated area consist, from bottom to top, of Göğebakan, Hüdai, Çaltepe and Seydişehir Formations respectively. İlyaslı and Derealanı Formations represent the Mesozoic cover units. The Güvercinoluk Formation, consisting of meta-sedimentary rocks is the oldest unit of Sandıklı Basement Complex. Meta-volcanic rocks of rhyolite/dacite composition and the meta-quartz porphyries intruding them (as well as Güvercinoluk Formation) were identified as the Kestel Çayı Porphyroid Complex. They were highly effected by dynamic metamorphism and mylonitic textures were developed. Early Cambrian Göğebakan Formation disconformably overly the conglomerates, pebbles of the underlying Kestel Çayı Porphyroid Complex were found. This formation is transitional to the overlying Hüdai Formation and includes alternating meta-sandstone and meta-siltstone. In the transitional layers, Lower Cambrian trace fossils were determined in earlier studies. Middle Cambrian Çaltepe Formation and Middle Cambrian - Ordovician Seydişehir Formation were observed as Lower Paleozoic cover units in the investigated area. Lower Paleozoic cover units were effected probably by a low grade metamorphism during the Late Paleozoic - Early Mesozoic time interval. This deformation - metamorphism event led to the development of secondary textures in the Sandıklı Basement Complex. Both the Sandıklı Basement Complex and the Lower Paleozoic cover are unconformably overlain by non-metamorphic Mesozoic rocks (İlyaslı and Derealanı Formation). The geochemical and petrogenetic research conducted on the meta-rhyolite/meta- dacite and meta-quartz porphyries of Kestel Çayı Porphyroid Complex ascertained that the meta-magmatic rocks show subalkaline, calcalkaline and peraluminous features. It was observed that the Kestel Çayı Porphyroid Complex corresponds to the upper continental crust when major, trace and rare earth element compounds are taken into consideration. It was also observed that these rocks were poor in Ba, K, 111Nb and Sr and rich in Th, Hf, Zr elements. The rocks of the Kestel Çayı Porphyroid Complex were highly enriched by light rare earth elements when compared with the initial mantle. The fractional crystallization is the most effectively developing magmatic process during the formation of the Kestel Çayı Porphyroid Complex. It was ascertained that the meta-rhyolite/meta-dacite and meta-quartz porphyries of the Kestel Çayı Porphyroid Complex include upper continental crust originated, post orogenic, post A2 type collision related granitoid as it is the case in many North Gondwana originated terranes affected by the Pan-African orogenesis. According to the petrogenetic models, the meta-rhyolite/meta-dacite and the meta-quartz porphyries were developed from the same source region and affected by the same magmatic processes. The development of the units was realised by 25% partial melting and 25% fractional crystallization of the upper continental crust. As a result of the geological, mineralogical - petrographical, geochemical and petrogenetic studies, the Pre-Cambrian rocks within the basement of the Taurus units are suggested to have developed in relation to the Late Pan-African events and have a common geological past with the tectonostratigraphic units which have grown in the Gondwana northern edge in North Africa and South Europe.
Benzer Tezler
- Türkiye'de bitki örtüsü değerlerinin değişimi ve meteorolojik parametrelerle ilişkilendirilmesi
The Variations of normalized difference vegetation index in Turkey and relationship between meteorological parameters
DENİZ OKÇU
- Gediz Grabeni sıyrılma fayı'nın GNSS ölçüleri ile izlenmesi
Monitoring the Gediz Graben supra-detachment fault by GNSS technique
ŞİRİN ULUTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Jeodezi ve FotogrametriAfyon Kocatepe ÜniversitesiHarita Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM TİRYAKİOĞLU
- Çukurören Köyü'nün (Gediz-Kütahya) coğrafi etüdü
Geographical examination of Çukurören village
HALİL COŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
CoğrafyaAfyon Kocatepe ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LÜTFİ ÖZAV