Türk Özel Hukukunda cezai şart
Penalty clause in Turkısh Law
- Tez No: 126319
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÜNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk (Medeni Hukuk) Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 273
Özet
Hukukumuzda cezai şart, Borçlar Kanununun genel hükümler kısmında, 158- 161. maddeler arasında düzenlenmiştir. Borçlunun borcunu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi halinde alacaklıya ödemeyi taahhüt ettiği sahip edime cezai şart denir. Cezai şartın üç önemli işlevi vardır. Bunlar, borçlunun edimi ifaya zorlanması, borcun ilâ edilmemesinden doğacak zararın önceden ve götürü şekilde tespit edilmesi ve kararlaştırılmış olan cezai şartı ödemek suretiyle borçlunun borçtan kurtulması imkanının sağlanmasıdır. Cezai şartın varlığı için; geçerli bir asıl borcun bulunması, cezai şart olarak asıl borçtan ayrı bir edim kararlaştırılmış olması ve cezai şartın asıl borca bağlı (fer 'i) olması gerekir. Taraflar, cezai şartı belirli bir miktar olarak tayin edebilecekleri gibi, gecikme süresine bağlı olarak (aylık, haftalık veya günlük belirli bir miktar şeklinde) da kararlaştırabilirler. BK m. 158, birbirinden farklı üç tür cezai şartı düzenlemektedir. Bunlar seçimlik cezai şart, ifaya eklenen cezai şart ve ifayı engelleyen cezai şart (dönme cezası)dır. Asıl borcun hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi hali için karalaştırılmış olan cezai şarta, seçimlik cezai şart denir. Burada alacaklı, ya asıl borcun ifasını ya da kararlaştırılmış olan cezai şartın ödenmesini isteyebilir. Cezai şart bazan asıl borcun genel olarak hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi hali için değil de, belirli zaman veya yerde ifa edilmemesi halleri için kararlaştırılmış olabilir. Bu durumda BK m. 158/11, aksine anlaşma olmadıkça, asıl borç ile cezai şartın birlikte istenebileceği yolunda bir karine koymuştur. İfaya eklenen cezai şart olarak adlandırılan bu tür cezai şartta alacaklı, hem asıl borcun ifasını hem de cezai şartın ödenmesini isteyebilir. Cezai şartın üçüncü türü ise, ifayı engelleyen cezai şarttır. Burada taraflar, borçlunun öngörülen cezai şartı ödemek suretiyle asıl borcun ifasından kurtulacağını, yani sözleşmeden dönebileceğini kararlaştırmaktadırlar. Aksi kararlaştırılmadıkça, cezai şartın muaccel olması için; asıl borcun muaccel olması, asıl borcun hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi ve borçlunun kusurlu olması gerekir. BK m. 161/III'e göre,“hakim, fahiş gördüğü cezaları tenkis ile mükelleftir”. TK m, 24 'e göre ise, tacir sıfatını haiz bir borçlu, aşırı olduğu iddiasıyla mahkemeden cezai şartın indirilmesini isteyemez. 274
Özet (Çeviri)
Die Konventionalstrafe in unserem Recht ist in den Artikeln 158-161“Allgemeinen Bestirnmungen”des Obligationenrechtes geregelt. Konventionalstrafe ist eine Leistung, die der Schuldner dem Glaeubiger fur den Fall verspricht, dass die Hauptleistung nicht öder nicht gehörig erbracht wird. Die Konventionalstrafe hat drei wichtige Funktionen. Dies sind, dass der Schuldner zur Erfüllung der Leistung gezwungen wird, dass der Schaden, der aus der Nichterfullung der Schuld resultiert, vorher und Pauschale festgetegt wird und dass der Schuldner die Möglichkeit erhaelt, sich durch die Erfüllung der Wandelpon von seiner Leistungspflicht befreit. Für das Vorhandensein der Konventionalstrafe ist es erforderlich, dass eine gültige Hauptschuld vorliegt und als Konventionalstrafe eine ausser der Hauptschuld eine Leistung vereinbart wird und die Konventionalstrafe von der Hauptschuld (Akzessorietaet) abhaengig ist. Die Parteien können die Konventionalstrafe als einen bestimmten Bertrag vereinbaren und auch in Abhaengigkeit von der Verzögerungsfrist (monatlich, wochentlich oder taeglich als einen bestimmten Betrag) beschliessen, Art. 158 OR regelt drei verschiedene Konventionalstrafen. Dies sind alternative Konventionalstrafe, kumulative Konventionalstrafe und exklusive Konventionalstrafe (Wandelpon). Die Konventionalstrafe, die fur den Fall der Nicterfullung oder nicht richtigen Erfüllung der Hauptschuld vereinbart ist, ist alternative Konventionalstrafe. Hier ist der Glaeubiger mangels anderer Abrede berechtigt, entweder die Erfüllung der Hauptschuld oder die Konventionalstrafe zu fordem. Wurde die Konventionalstrafe für die Nichteinhaltung der EriuIIungszeit oder des Erfullungsortes versprochen, so kann sie nebst der Erfüllung des Hauptleistung gefordert werden, solange der Glaeubiger nicht ausdrücklich Verzicht leistet oder die Erfüllung vorbehaltlos annimt. Die dritte Art der Konventionalstrafe ist die exklusive Konventionalstrafe (Wandelpon). 1st für den Fall der Nichterfullung oder nicht richtigen Erfüllung des Hauptvertrages die Strafleistung als“Wandelpon”vereinbart worden, so hat der Schuldner die Möglichkeit, sich durch das Erbringen der Strafe von der Hauptverpflichtung einseitig zu befreien. Damit die Konventionalstrafe faellig wird, ist es erforderlich, dass die Hauptschuld faellig und sie nicht oder nicht richtig erfüllt wird. Nach Art. 161/111 OR hat der Richter übermaessig hohe Konventionalstrafen nach seinem Ermessen herabzusetzen. Nach Art. 24 HGB darf ein kaufmaennischer Schuldner die Ermaessigung der Konventionalstrafe nicht beantragen, weil sie zu hoch ist. '*C'fÇ,B^*^vnK* MVRKTEt* 275 ^
Benzer Tezler
- Türk Hukukunda cezai şartın indirilmesi
Reduction of penalty clause in Turkish Law
HİLAL GÜLSEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Hukukİstanbul ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAİBE OKTAY ÖZDEMİR
- Türk Hukuku açısından özel hayatın gizliliğinin basın yoluyla ihlali
Turkey's press law in terms of privacy through the violation of private life
FATİH HATİPOĞLU
- Türk iş hukukunda belirli süreli iş sözleşmelerinin haksız feshi
Unjust rescission of fix-term labour contracts in Turkish labour law
ŞÜKRİYE ESRA TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
HukukBaşkent ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE TUNCAY KAPLAN
- Türk İş Hukukunda iş akdini fesih hakkının sınırlandırılması
The Restrictions of the termination of the labour contracts in the Turkish Labour Law
VEDİA SİRMEN