Harita, coğrafi bilgi sistemi yazılımları ve coğrafi veri tabanlarının hukuki olarak korunmasına yönelik inceleme
Investigation of legal protection of map, geographic information system softwares and geographic databases
- Tez No: 126931
- Danışmanlar: PROF. DR. ORHAN ALTAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2002
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fotogrametri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
ÖZET Harita üretimi, gelişen teknolojiye bağlı olarak bilgisayarların kullanılması ile son yarım asırda büyük bir değişim yaşamıştır, önceden tamamen arazide yapılan haritalar, artık neredeyse hiç araziye çıkılmadan, bir bilgisayar karşısında, haritacılıkla ilgili CBS (Coğrafî Bilgi Sistemi) yazılımları ve coğrafî veri tabanları kullanılarak üretilir hale gelmiştir. Artık kalemin yerini“klavye”ve“maus”; kağıt, astrolon ve maylerin yerini ise bilgisayar ekranı almıştır. CBS yazılımları ve veri tabanlarının harita üretiminde büyük bir rol oynamaya başlamasının doğal bir sonucu olarak, kullanımlarında büyük bir artış olmuştur. Birçok uzmanın, yüksek maliyet ve uzun çalışmalarla ürettiği bu ürünlerin, bire bir kopya edilmesinin veya taklit edilerek benzerinin üretilmesinin diğer ürünlere göre daha kolay ve ucuz olması, bunların hukukî koruma olmadan, yalnızca teknik yollarla korunmasının hiçbir anlamı olmadığını göstermiştir. Dünyada eser sahibi hakları (copyright) konusunda geçerli olan Bern Sözleşmesi, TRIPs Anlaşması, WIPO Eser Sahibi Hakları Anlaşması gibi bütün uluslar arası anlaşmalarda;. Haritalar; yeryüzündeki detayların yorumlanması ve sunulmasındaki özgünlük ve yaratıcılık,. CBS yazılımları; bir bilgisayar programı olarak, fikrî bir yaratım gerektirmesi, kâğıt ya da Disket, CD-ROM vb. bir maddî araç üzerinde ifade edilmesi ve basılarak çoğaltılabilmesi,. Coğrafî veri tabanları ise; mevcut eserlerden istifade suretiyle oluşturulmakla birlikte, bunların yapısında, tasarlanışında bulunan özgünlük özellikleri ile birer eser olarak kabul edilmiştir. Türkiye'de eserlerin korunması amacıyla, Osmanlı imparatorluğu Döneminde 1910 yılında kabul edilen“Hakkı Telif Kanunu”1952 yılına kadar uygulanmıştır. 01 Ocak 1952 tarihinde, çağın ihtiyaçlarına cevap verebilen 5846 sayılı“Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu”(FSEK) yürürlüğe girmiştir. Daha sonra, taraf olduğumuz uluslar arası anlaşmalarda öngörülen hükümleri dahil etmek üzere 1983, 1995 ve 2001 yıllarında değiştirilmiştir. Bu kanundaki koruma halen mükemmel kabul edilmekle birlikte eser sahipleri tarafından fazla kullanılmamaktadır.Haritacılık açısından bakıldığında bu kanun; haritaları, hava fotoğraflarını, bilgisayar programlarını ve içindeki veri hariç olmak üzere veri tabanlarını korumaktadır. Ancak Avrupa Birliğinde 1996 yılında kabul edilen ve Birlik ülkelerince 1998 yılında uygulanması öngörülen veri tabanlarındaki verilerinde korunmasına yönelik AB Direktifi, 2001 yılında yapılan değişiklikte kanuna dahil edilmemiştir. Bu eksiklik.Türkiye'nin Avrupa Birliğine girmesinde bir engel olacağı gibi, veri tabanı oluşturmada sürekli bir faaliyet içerisinde olan haritacılık sektörü içinde de olumsuz olduğu kuşkusuzdur. Veri tabanlarındaki verilerin koruma altına alınması konusunda A.B.D.'de 1999 yılında başlatılan çalışmaların sonuçlandırılmasını müteakip, Avrupa ülkeleri ile A.B.D.'nin bunu uluslar arası anlaşmalara dahil edileceği değerlendirilmektedir. Türkiye'de yürürlükte bulunan FSEK kapsamında eser sahibine Manevî ve Malî olmak üzere iki çeşit hak tanınmaktadır. Manevî haklar; eser sahibi ile eseri arasındaki manevî bağları ifade eden, ekonomik bir getirişi bulunmayan ve başkalarına her hangi bir şekilde devredilemeyen, kullanma yetkisi başkasına bırakılamayan haklardır. Bunlar: 1. Umuma Arz Salahiyeti 2. Adın Belirtilmesi Salahiyeti 3. Eserde Değişiklik Yapılmasını Menetmek 4. Eser Sahibinin Zilyed ve Malike Karşı Hakları Malî Haklar; eser sahibinin, eserinden ekonomik anlamda yararlanma hakkını ifade eden ve başkalarına yazılı olmak şartı ile devredilebilen haklardır. Bunlar: 1. İşleme Hakkı 2. Çoğaltma Hakkı 3. Yayma Hakkı 4. Temsil Hakkı 5. İşaret.Ses ve/veya Görüntü Nakline Yarayan Araçlarla Umuma İletim Hakkı FSEK'de eser sahibi ile malî hakları devralan arasındaki ilişkiyi düzenleyen, iki ayrı sözleşme tipi yer almaktadır. Bunlardan ilki; eser sahibinin eseri üzerindeki malî xihakkını bütünüyle devrettiği“devir sözleşmesi”, ikincisi ise, eser sahibinin eseri üzerindeki hakkını değil, sadece kullanma yetkisini devrettiği“ruhsat”veya“lisans sözleşmesi”dir. Bilgisayar programlarında genellikle lisans sözleşmesi yapılır ve bunun kullanıcı ile yazılı olarak yapılması pratik olmadığı için, alınan programın paketinin açılmasından çalıştırılmasına kadar bir çok aşamada, yazılımın eser sahibi hakları kapsamında korunduğu, kullanım için lisans sözleşmesi şartlarının esas alınacağı kullanıcıya bildirilir. Kullanıcılarla yapılan lisans sözleşmeleri ise programı üreten firmanın, ekonomik ve teknik yaklaşımına göre çeşitli şekillerde olabilmektedir. Haritacılık sektöründe kullanılan haritaların, CBS yazılımlarının ve veri tabanlarının birer eser olmasına ve bunlara ilişkin korumanın da çok geniş kapsamlı olmasına rağmen, bu konuda Türkiye'de gerekli bilgilendirmenin yapılmadığı değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
SUMMARY Parallel to improvements in technology and by means of computers, map production, underwent a big change. The maps which were produced totally in the field once upon a time, has begun to be produced almost completely by using a GIS (Geographical Information System) software and a geographical database on a computer without field work. Pencil is replaced by keyboard and mouse, astrolone and mauler are replaced by the computer screen. As a natural result of the big role that GIS software and databases play in map production, there has been a great increase in their usage. The easiness and cheapness in copying or counterfeiting these products, which requires high costs and long studies of many specialists when compared to other products, proved that only technical without legal protection, is nonsense. In all the agreements common to the world in the copyright issue such as Bern Convention, TRIPs Agreement, WIPO Copyright Treaty;. The maps, due to their originality and creativity in the interpretation and presentation of the features on the world,. GIS software, due to its requirement for intellectual creation as a computer program, and the fact that it can be conveyed as softcopy or hardcopy and reproduced by printing,. Geographical databases, due to their originality in their structure and design even though they are constituted by using present works, are accepted as work. In order to protect the works in Turkey,“The Copyright Law”which was accepted in 1910 in Ottoman Empire, was implemented till 1952. On January 1st, 1952,“The Law of Work of Intellect and Art”numbered 5846 that meets the need of our age was brought into force. Later it was changed in order to include the items in the international agreements in which Turkey takes part in 1983, 1995, and 2001. Although the protection supplied by this law is considered to be perfect, it is not implemented by the work owners that much. When considered from mapping point of view, this law protects maps, air photographs, computer programs and databases excluding the data in them. xiiiHowever, EC Directive about the protection of the data in the databases, which is accepted in 1996 planned to be put in use by 1998 by member countries, was not included in the changes that was made in 2001. This deficiency is not only an handicap for Turkey to enter EC but also a negative factor for the mapping sector which is in a permanent activity of developing databases. After the completion of the studies carried out in USA since 1999 on the issue of protecting the data in the databases, it is considered that USA and European countries will include them in international agreements. In The Law of Work of Intellect and Art scope which is in force in Turkey two kinds of rights, namely Moral and Financial rights are given to work owners. Moral rights; are rights that states the moral ties between the work and its owner, that have no economic income and that cannot be transferred to others and whose usage authority cannot be turned over. These are: 1. The Right of Public Presentation 2. The Right Of Emphasizing The Name 3. The Right Of Prohibiting Making Changes in The Work 4. The Right Of The Owner Of The Of The Work Against The Owner Of The Possessor Financial rights; are rights that states the rights of the owner of profiting from his / her work economically, that can be transferred to others in a written manner. These are: 1. The Right of Processing 2. The Right of Copying 3. The Right of Distribution 4. The Right of Presentation 5. The Right Of Transmitting Via Tools Need To Transfer Signal, Voice and/or Image To Public. In The Law of Work of Intellect and Art, there are two kinds of agreements which organize the relation between the owner of the work and the one who takes over the xivfinancial rights. The first of them is the“transfer agreement”which transfers all the financial rights of the owner of the work, and the second is“license agreement”by which the owner transfers only usage authority and not the right that the owner has over his / her work. Mostly license agreement is applied to computer programs and since it is not feasible to make this with the end user in written form, the end user is informed that at every stage from uncovering the package to running it, the software is protected in terms of the copyright protection. Besides the license agreement made with the end users can be in various types according to the economic or technical approach of the firm producing the software. Although the maps, the GIS software and the databases used in mapping sector are treated as work and the protection over them is comprehensive, it is considered that adequate information is not provided in Turkey on this issue. xv
Benzer Tezler
- Elektrik dağıtım firmalarına yönelik coğrafi tabanlı elektrik bilgi sistemi projesi
Electricity distribution company towards geographic base electrical information system
HASAN NOKAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Jeodezi ve FotogrametriGebze Yüksek Teknoloji EnstitüsüJeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM BAZ
- Coğrafi bilgi sistemi ile kampüs bilgi sistemi tasarımı: Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTBİS) örneği
Desinging a campus information systems using geographical information systems: An example of Karadeniz Technical University (KTBIS)
FİRDEVS YOMRALIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Jeodezi ve FotogrametriKaradeniz Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEMAL BIYIK
- Spatial information management for health campus: An application
Sağlık kampüsünde konumsal bilgi yönetimi: Bir uygulama
SUZAN GÜNER
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Şehircilik ve Bölge PlanlamaDokuz Eylül ÜniversitesiCoğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VAHAP TECİM
- Sunucusuz yazılım mimarisiyle coğrafi bilgi sistemi tasarımı ve uygulaması
Design and application of serverless architectures in geographic information system
METE ERCAN PAKDİL
Doktora
Türkçe
2022
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMİ NURHAN ÇELİK
- Bilgisayar destekli konusal orman haritalarının üretimi ve orman bilgi sisteminin oluşturulması
Başlık çevirisi yok
AYHAN KOÇ
Doktora
Türkçe
1995
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ERDİN KADİR