Geri Dön

Bosna kütüphanelerindeki eski Türkçe gazetelerinin dili

The Language of Turkish newspapers in Bosnian libraries

  1. Tez No: 127790
  2. Yazar: NEİRA ZAÇİNOVİÇ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA ZÜLFİKAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2003
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeni Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 360

Özet

ÖZET Yaptığımız tezde bosna-Hersek'te eski Türkçe olarak çıkmış dili incelenmiştir. Osmanlı döneminde Bosna-Hersek'te şu gazeteler Türkçe olarak çıkmıştır: Bosna ( Bosna Vilâyetinin resmî gazetesi ) 1866 - 1878 yıllan arasında Saraybosna'da, Gülşen-i Saray adlı özel gazete 1868 - 1878 yıllan arasında Saraybosna'da, Neretva ( Hersek Vilâyetinin resmî gazetesi ) 1866 yılında Mostar'da çıkmıştır. Sözü geçen gazeteler hem Türkçe hem Boşnakça olarak çıkmıştır. Bosna-Hersek'te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu döneminde iki gazete Türkçe olarak çıkmıştır: Vatan 1884 - 1897 yıllan arasında, Rehber 1897 - 1902 yıllları arasında Saraybosna'da basılmış ve tam Türkçe olarak çıkmıştır. Tezin giriş kısmında Bosna-Hersek'teki tarihî ve kültürel durumlar ve Bosna- Hersek'teki XEX. yüzyılda çıkmış Türkçe gazetelerin tarihçesi verilmiştir. Bosna- Hersek'te ilk basım evleri Sarây-Bosna Vilâyet Matbaası ve Hersek Vilâyet Matbaası 'dir. Çalışmada bu basım evleri de tanıtılmıştır. Söz konusu gazetelerden 69 makale seçilmiş ve metinler halinde yeni harflere aktarılmıştır. Dil incelemesi kısmında bu gazetelerdeki dil çeşitli yönlerden örneklere dayanılarak değerlendirilmiştir. Ses ve imlâ açısından yapılan değerlendirmede gazetelerdeki imlânın Klâsik Osmanlı Türkçesindeki imlâ gibi olduğu gösterilmiştir. Metinler yeni harflere aktarılırken günümüz Türkiye Türkçesinin ses ve imlâ özellikleri dikkate alınmıştır. Metinlerde Arapça ve Farsça kelime oram ve yüksektir. Çalışmada Arapça ve Farsça ön ve son ekleri, Arpaca ve Farsça kurallara göre yapılmış tamlamalar, Türkçe kelimeler ve kelime gruplan incelenmiştir. Söz varlığı açısından değerlendirilmede ise unvanlara da yer verilmiştir. Metinlerde seçili kullanımlar oldukça fazladır. Bu da sanatlı anlatım kaygısından 313kaynaklanmaktadır. Gazete makalelerinde uzun cümleler kullmlmıştır. Bu uzun cümlelerin kuruluşundaki teknik özellikleri tezde değerlendirmeye çalıştık. Günümüz Türkçesinde bilinmeyen kelimeler ve tamlamalar dizin kısmında verilmiştir. Dizin yanında özel adlar dizini de hazırlanmıştır. Metinlerde geçen yer adlan, kişi adlan, kurum ve kuruluş adlan, eser ve yayın adlan dizin halinde tasnif edilmiştir. Eski Türkçe gazeteler Bosna-Hersek'te bugün Saraybosna Gazi Hüsrev Beg Kütüphanesi, Saraybosna Tarih Arşivi, Saraybosna Milli ve Üniversite Kütüphanesi, Saraybosna Devlet Müzesi ve Saraybosna Müzesinde saklanmaktadır.

Özet (Çeviri)

SUMMARY The work The Language of the Old Turkish Newspapers in Bosnian Libraries, deals with the five publications of newspapers printed from 1866 to 1902. During the Ottoman rule were published three official newspapers: Bosnia (Bosna), Sarajevo 's Rose Gardens (Gülşen-i Saray, Sarajevski cvjetnik) and Neretva, while Native Country (Vatan) and Guide {Rehber) appeared in the Austro-Hungarian period. In the work are presented the characteristics of the historical epoch, putting a special emphasis on cultural and historical conditions in which existed the Turkish language and in which the first newspapers in Turkish were printed in Sarajevo, i.e. in Bosnia and Herzegovina. A part of this work describes conditions under which were established Vilayet's Printing Houses in Sarajevo and Mostar. Their main purpose was to publish newspapers in the Turkish language. The review of establishing and development of the first newspapers published in above mentioned printing houses is as follows: Bosnian Herald (Bosanski yjestnik) 1866, Bosnia (Bosna) 1866- 1878, Sarajevo's Rose Gardens ( Gülşen-i Saray, Sarajevski cvjetnik) 1868-1872, Neretva 1876, Vatan (Native Country) 1878-1897, and Rehber ( Guide ) 1897-1902. Also in this work are cited, only by name, some newspapers published at the same time in Istanbul, Bursa, etc. The selection of 68 articles in the wide subject matter which covers these newspapers is presented by photocopies of the original texts in the Ottoman Turkish, then by their transcription from the Arabic into the Latin alphabet. The articles are arranged in a chronological order following the most current events and showing characteristics of the Ottoman-Turkish language. They comprise the rich and various fields of social and political life, culture, art, entertainment and others: sociology, economy, education, science, literature, poetry, cultural heritage, fine arts, theatre, aesthetics, philosophy, etc. Some features of the Turkish language, such as phonetic analysis, morphology, vocabulary, syntax, style, have been described in this work. 315These newspapers are written witnesses of the time and place where they appeared and are a precious source for the study of that time in Bosnia and Herzegovina. That is why they are interesting to historians, to linguists, and generally to all the reading public. In contact with the original copies of the newspapers, it is clearly evident that they are most completely preserved in the Gazi Husrev-Bey's Library. Also a considerable number of them exists in the National and University Library and in the Archives of Bosnia and Herzegovina. Nearly all original sets of newspapers need conservation and restoration treatment in order to protect them, as paper is a very delicate material. Thanks to help of Prof. Dr. Hamza Zülfikar it was possible to crystallize this wide diapason of the theme as well as the rational methodological access to scientific and research work. Neira Zacinovic 316

Benzer Tezler

  1. Tez No

    354135

    Nahîfî'nin Cevâhirü'l-Menâkıb'ı (Gencîne-i Ahlâk): Tahlil ve metin

    Nahifi's Djewahiru'l-Menakib (Gendjine-i Achlak): Analysis and text

    İBRAHİM PAZAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    BiyografiMarmara Üniversitesi

    Türk Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. RECEP AHISHALI

  2. Tez No

    210147

    Kâimî divanı

    Başlık çevirisi yok

    MEHMET UĞUR AYDIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Türk Dili ve EdebiyatıUludağ Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. SADETTİN EĞRİ

  3. Tez No

    81732

    Başeski Şevkî Molla Mustafa Rûz-nâme: Metin sözlük - inceleme

    Basheski Shevki Molla Mustafa Rûz-nâme: Text - dictionary - research

    KERİMA FİLAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAMZA ZÜLFİKAR

  4. Tez No

    72555

    Bosna-Hersek'te Türk-İslam kültürünün yerleşmesi (16 yy. sonuna kadar)

    The Estabilishment of the Turkish-Islamic culture in Bosnia-Herzegovina

    RAHMAN ADEMİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    DinAnkara Üniversitesi

    İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET ÖZDEMİR

  5. Tez No

    74851

    Bosna Hersek İnsan Hakları Mahkemesi

    Bosnia Herzegovina Human Rights Chamber

    İDİL IŞIK GÜL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    HukukAnkara Üniversitesi

    Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YAHYA K. ZABUNOĞLU

Geri Dön