Havza ıslahında modelleme çalışmaları
Modelling works in watershed reclamation
- Tez No: 129535
- Danışmanlar: DOÇ. DR. E. HÜSEYİN ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ormancılık ve Orman Mühendisliği, Forestry and Forest Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Orman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Orman İnşaatı ve Transportu Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
L GİRİŞ Doğal dengenin bozulması ile birlikte dünyada doğal afetler gün geçtikçe artmakta ve can ve mal kaybına neden olmaktadır. Bu afetlerin önüne geçme çalışmalarında öncelikle gelişim süreçlerinin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Neden- sonuç ilişkisi doğru olarak ortaya konmuş afetlere sağlıklı çözüm önerileri getirilebilir. Erozyon, sel ve çığ kontrolü çalışmalarında gerekli parametrelerin belirlenebilmesi için önceleri ampirik modellerden yararlanılmıştır. Matematik biliminden daha çok yararlanmanın sonucunda matematik modeller geliştirilmiştir. Bunun sonucunda havzayı daha sağlıklı olarak tanımlayan ve bu tanıma göre de parametre üreten modeller elde edilmiştir. Matematik modellerden bilgisayar aracılığıyla daha da sağlıklı sonuçların elde edilmesi mümkün hale gelmiştir. Erozyon, sel ve çığ kontrolunda bilim adamları tarafından değişik verilere dayanan pek çok model geliştirilmiştir. Bu modellerle hem doğruluğu daha yüksek tahminler yapılabilmekte hem de karar alma süreci (alınacak teknik ve kültürel önlemlerin tipi, boyutu vb) daha güvenli hale getirilmektedir. Ayrıca değişik senaryolara göre olabilecek en kötü durum da simüle edilebilmektedir. Hidrolojik modellerle, olası bir yağışın ne kadarının evapotranspirasyonla atmosfere döneceği, ne kadarının taban suyuna karışacağı ve ne kadarının da akışa geçeceği belirlenebilmektedir. Sel kontrolunda bir akarsudan beklenebilecek maksimum debi vb. parametreler sağlıklı bir şekilde hesaplanabilirse, ona karşı yapılacak teknik yapıların tipinin seçilmesi ve boyutlandırılması da daha sağlıklı olabilecektir. Çığ modellerinde ise önceleri topoğrafik parametrelere dayanan ve sadece çığların maksimum durma zonunu veya çığların sadece basınçlarını hesaplayabilen modeller kullanılırken son yıllarda çığların çığ yolu boyunca hızlan ve basınçları ile durma zonundaki birikmeyi de hesaplayabilen modeller geliştirilmiştir. Bu durum çığlara karşı alınacak önlemlerin türünü, önlemlerin yerlerinin ve boyutlarının tespitinde karar vermeyi kolaylaştırmaktadır. Özellikle coğrafi bilgi sistemleri ile birlikte kullanılabilen modeller sayesinde erozyon, sel ve çığ risk haritalarının üretilmesi de mümkün hale gelmiştir. Bu çalışmada erozyon, sel ve çığ kontrolunda gerekli olan parametreleri sağlayan modeller incelenmiştir. Bu bağlamda toprak erozyon risk haritalamasında kullanılan CORINE modeli Aydın ili Kuyucak ilçesi Kayran dere havzasına uygulanmıştır.
Özet (Çeviri)
1.1 Model Kavramı Doğa olaylarının zor ve karmaşık olması ile doğal süreçleri etkileyen faktörlerin çeşitliliği, doğal süreçleri kavramayı ve buna bağlı olarak karşılaşılan problemleri çözmeyi daha zor ve daha çok emek gerektiren bir hale getirmiştir. Modeller karşılaşılan bu zorlukları en aza indirmek ve doğal süreçleri en doğru ve en hızlı şekilde kavramakta yardımcı olmaktadırlar. Modeller sadece doğa olaylarında değil, makroekonomiden mikrobiyolojiye kadar geniş bir yelpazeye yayılan çeşitli bilim dallarında da kullanılmaktadırlar [1]. USACE'ye göre model, bazı bilinenler ile bazı bilinmeyenler arasındaki ilişki olarak tanımlanmaktadır. Örneğin yağış bilinen iken akış bilinmeyendir [2]. Bir model, örneğin bir resim veya bir heykel gibi gerçeği simgeler [2-4]. Ancak bu model asla gerçeğin kendisi değildir. Aynı mantık matematik modeller için de geçerlidir. Bir doğal sistemin modellenebilmesi ve çok yüksek bir doğrulukla simüle edilebilmesi İçin sisteme girilen verilerin doğru olması gerekir. Ancak doğal sistemin karışık, geniş ve mükemmel bir şekilde kavranılmasının zor olduğu durumlarda modelin gerçeği tam olarak temsil etmesi beklenemez [5]. Modelîeme ile ilgili en önemli hususlardan biri bilgisayar programlanndan ayrılmalarıdır. Model terimi hidrolojik sistem bileşenlerinin davranışlarını simgeleyen eşitlikler anlamına gelmektedir. Program ise, matematik model eşitliklerin çok fazla sayıda olduğu veya bu eşitliklerin çözümünün kalem, kağıt ve hesap makinası ile hesaplanmayacak kadar karışık olduğu durumlarda, bu eşitliklerin bir dizi algoritmalar ile bilgisayar diline çevrilmesi anlaşılmaktadır [2]. Modellerle ilgili temel konu, onların teorilerle olan ilişkileri ve teorilerden temel farklarıdır. Teori ile model arasındaki temel fark, teorinin gerçek olduğu varsayımıdır. Ancak modellerin gerçek olmadığı bilinmektedir. Örneğin kavramsal akım modellerinde çalışmanın yapıldığı hiç bir havza bir dizi kutudan oluşmaz, aynı şey fiziksel temelli modeller için de geçerlidir. Fakat teorilerin irdelenmesi için modellere gereksinme duyulmaktadır [6]. Bilimsel teorilerin nasıl ispatlanacağı veya çürütüleceği konusunda yöntem açısından birbirinden çok farklı bakış açıları sözkonusudur. Nitekim POPPER' a göre“Bilim inşam, bıkmadan usanmadan, uçsuz bucaksız derinliklere uzanmaya çalışan; ulaştığı bilgiyi yalnız geçici bir süre için güvenilir bilgi olarak kabul eden, bununla da yetinmeyip hep daha fazlasını arayan insandır. Bu da ancak bilginin ”mutlak“ olmadığı görüşüyle bağdaşmaktadır. Mutlak olmayan bilgi, doğru olmayan bilgidir; yanlışlanabilir bilgidir”[7] denmektedir. Ancak bu şekilde genel geçerliliği olduğu
Benzer Tezler
- Modeling of rehabilitation of unregulated solid waste landfills
Düzensiz katı atık depolama sahalarının ıslahının modellenmesi
CEM ALTINEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2004
İnşaat MühendisliğiBoğaziçi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKHAN BAYKAL
YRD. DOÇ. DR. AYŞE EDİNÇLİLER
- Yandere ıslahında DSİ'nin uyguladığı etüd, proje yapım ve bakım esasları
Başlık çevirisi yok
BÜLENT SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1995
Ormancılık ve Orman Mühendisliğiİstanbul ÜniversitesiPROF.DR. ERTUĞRUL GÖRCELİOĞLU
- İç Anadolu sel derelerinin ıslahında uygulanabilir taşıntı barajı tiplerinin araştırılması
Accumalation dam types that may be used for the improvement of flood streams in Inner Anatolia region
FULYA KARAOSMANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Ormancılık ve Orman MühendisliğiZonguldak Karaelmas ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. METİN TUNAY
- Bor ile kirlenmiş toprakların yeşil ıslah (Phytoremediation) yöntemi ile arıtılması
Phytoremediation of soil contaminated with boron
ATİFET MEMİŞOĞLU BİNGÖL
Doktora
Türkçe
2008
Çevre MühendisliğiAtatürk ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. METİN TURAN
PROF. DR. AVNİ ÇAKICI
- Erzincan ovasında yetişen armut (Pyrus spp.) çeşitleri arasındaki genetik ilişkinin RAPD yöntemi ile belirlenmesi
Determination of genetic relationships between pear varieties (Pyrus spp.) growing in erzincan plain by rapd method
TEVHİT GEÇİM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
BiyolojiAtatürk ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. EMİNE ORHAN