Geri Dön

Cemil Meriç'in Bu Ülke adlı eseri üzerine üslup incelemesi

A stylistic study on Cemil Meriç's Bu Ülke

  1. Tez No: 133794
  2. Yazar: NİHAL KİLCİ
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ÖZBAY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Cemil Meriç, Bu Ülke, cümle.üslûp, Cemil Meriç, Bu Ülke, syntax, stylistic
  7. Yıl: 2003
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Gazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 221

Özet

Dilbilimsel anlamda üslûp incelemelerinin“kelime ve cümle”olmak üzere iki boyutu vardır. Bu çalışmada, Cumhuriyet dönemi Türk nesrinin üslûp sahibi yazarlarından biri olan Cemil Meric'in Bu Ülke adlı eserindeki cümleler“dil ve üslûp”özellikleri yönünden incelenmiştir. Bunu yaparken klâsik tasniflerdeki ana başlıklara uyulmuş, bunlara bir de şimdiye kadar üzerinde durulmayan“uzunluk-kısalık”bakımından cümle bahsi eklenmiştir. Bu Ülke'deki cümlelerin yapısalcı yöntemle bir sistematik bulmaya doğru incelenmesi sonucunda Cemil Meric'in“tanım, tayin, tespit”amaçlı isim cümlelerini fiil cümlelerine nispetle daha sık kullandığı belirlenmiştir. Cemil Meriç, dilimize yabancı dillerden giren kelimeleri,“uydurca”kelimeleri yeniden tanımlayarak bunların sebep olduğu kavram kargaşasına son vermek istemiştir. Bu Ülke'de 1/7 oranında iç yüklemli cümle kullanılmıştır. Bu cümlelerin tipik özelliği yüklemin yalnızca bir eleman içeri çekilmesi ve yüklemden sonraki elemanın da tek kelimeden oluşmasıdır, iç yüklemli cümleler Bu Ülke'de“vurgu”amacıyla kullanılmıştır. Bu Ülke'deki cümlelerin % 77'si kısa cümledir. Kısa cümlelerin de % 80'i isim cümlesidir. Yazar, temeli Tazarruname'ye dayanan kısa-isim cümlelerini geliştirerek birer“aforizma”ya dönüştürmüştür. Kısa metinlerde dilin genetik-atomik özünü yakalayan kısa cümlelerle de kaynağını Şark'ın“geleneksel hikemiyat üslûp”undan alan felsefî-şiirsel bir dil oluşturmuştur. Bu Ülke'deki“yani”li ve“döngülü”cümleler de tipik Cemil Meriç cümleleridir. Bu tip cümleler, yazarın ele aldığı konuyla ilgili bütün ayrıntıları sıralamasını sağlayan cümlelerdir. Bu dilde,“yani”li cümleler bir denklik açıklaması değildir. Bu tip cümleleri zihinsel algılamamızın beklentisinden çok farklı, sürpriz ifadelerle sürdüren yazar, okuyucuyu şaşırtarak bir nevi“şok”etkisi yaratmaktadır.

Özet (Çeviri)

There are two dimensions of linguistic- stylistic studies as“vocabulary”and“syntax”. In this thesis we studied on the syntax of Bu Ülke whose writer is one of the most important representatives of Turkish prose, in the Republic Term. During the study we obeyed the classical classification in syntax, but we also studied about the lenght of a sentence. We studied by structural methods to reach a system, and as a result we determined that Cemil Meriç had used“short noun sentences”especially to definite the words, which come from foreign languages and are made up wrongly, because he wanted to put an end to concept confusion. In Bu Ülke, There are inverted sentences at the range of 1/7. In this kind of sentences predicat is moved only one element inside of the sentence and the element at the end of the sentence is generally formed of one word. These sentences are used for“stress”. %77 of the whole sentences in Bu Ülke are“short”sentences. %80 of these are“noun”sentences. Cemil Meriç converted the“short-noun”sentences of which fundamentals are based on“Tazarruname”to a maxim. In short texts, with the“short-noun”sentences which express the genetic and atomic kernel of Turkish, he formed a philosophical and poetical language. The sentences with conjunction of“that is”and the“transformatical”sentences are special to Cemil Meriç. These kind of sentences made him possible to enumarete the details of the topics which he dealed with. In this language the conjunction of“that is”is not used as an explanation of“balance”. Cemil Meriç who continues these sentences different from our mental expectations surprises the reader, so he creates an effect of shock.

Benzer Tezler

  1. Cemil Meriç'in denemeleri üzerine bir inceleme

    A survey on the essays of Cemil Meriç

    MEHMET AKİF SÜMER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    DOÇ. DR. MEHMET ÖNAL

  2. Ziya Gökalp ve Erol Güngör çizgisinde Türk sosyolojisi

    Turkish sociology in line with Ziya Gökalp and Erol Güngör

    SAADET BERNA OCAKCIOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    SosyolojiMarmara Üniversitesi

    Sosyoloji ve Antropoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEKİ ARSLANTÜRK

  3. Doğulu iki aydının karşılaştırılması: Sâdık Hidâyet ve Cemil Meriç

    The easterner two wri̇ters' comparati̇ve: Sâdik Hi̇dâyet and Cemi̇l Meri̇ç

    COŞKUN ARICAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Doğu Dilleri ve EdebiyatıYeditepe Üniversitesi

    Karşılaştırmalı Edebiyat Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ BUDAK

  4. Cemil Meriç'te etik değerler ve eğitim

    Ethical values and education in Cemil Meriç

    ASİL ESER GÖKHAN PALGIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    DinÇanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HAMİT ER

  5. 20.yüzyılda İran siyasetinde Azerbaycan Türklerinin rolü (1900-1979)

    The role of Azerbaijani Turks in 20th century Iranianpolitics (1900-1979)

    ELİF YAZGAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Uluslararası İlişkilerKarabük Üniversitesi

    Uluslararası Ekonomi Politikası Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MARZIYA MAMMADLI