1890-1930 yılları arasındaki Kazakça yayınlarda dil ile ilgili görüşler ve uygulamalar
Executions and opinions related to language in Kazakh published between years 1890 and 1930
- Tez No: 133848
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATMA ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: alphabets, history of Kazakh alphabets, orthography, education, publishing, Ilminskiyi system, policy of language
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 318
Özet
314 ÖZET Bu tezin konusu dil üzerinde yapılan tartışmalar ve millî Kazak dilinin doğuşudur. Kazakistan, Çarlık hükümetinin hüküm sürdüğü ve Rus yönetimin bulunduğu dönemlerde, Kazak Türkçesi hem Orta Asya hem Rusya'da yaşayan diğer Türk boylarında olduğu gibi çeşitli derecelerde Moskova'daki Sovyet yönetimi tarafından politik baskılara maruz kalmıştır. Rus dilinin etkisi altında kalmıştır. Bu sebeple Kazak Türkçesi özgürce gelişimini sağlayamamıştır. Millî Kazak Türkçesinin temelleri Çarlık yönetimi döneminde atılmıştır. Bu oluşum sürecinde önemli rol üstlenen isimlerden biri İlminskiy'dir. İlk alfabe llminskiy tarafından Kiril alfabesi temellerine dayanarak oluşturulmuştur. Bu alfabe Türk dillerinin bir kolu olan Kazak lehçesinin özelliklerine dayanır. Fakat bu alfabe Kazakistan'da yaygın bir kullanıma sahip olamadı. 1905 yılında Kazakistan'da ve tüm Türkistan'a Arap alfabesi hâkim oldu. Bunun üzerine Ahmet Baytursunoğlu tarafından Arap alfabesine dayalı yeni bir alfabe oluşturuldu. Bu alfabe Kazak Türkçesinin imlâ kurallarını temel alan ıslah edilmiş Arap alfabesiydi. Böylece bu alfabe kendine özgü ve yaratıcı bir hâle getirilmiştir. 1926 yılındaki Baku Türkoloji kongresine kadar Kazakistan'da bu alfabe başarıyla kullanılmıştır. Baku Türkoloji kongresinden sonra dil ve alfabe konusunda Türk cumhuriyetleri tamamında bir takım tartışmalar başlamıştır. Haziran 1929 yılından, 1940 yılında Kiril alfabesi Kazakistan'da tanınana kadar geçen süre içinde Lâtin alfabesi kullanılmıştır. Resmî dil olarak Kazak Türkçesini kazandırılmış olan alfabenin gelişimi ile ilgili tartışmalar da bununla sürmüştür. Kazakistan'daki resmî yazışmaların Kazak Türkçesinde olmasını gerektiren 1923 kararnamesi onaylanmıştı. Bu tezde 1890 ve 1930 yıllan arasında gazete ve dergilerde yer alan Kazak millî dilinin oluşum süreci inceleniyor.
Özet (Çeviri)
315 ABSTRACT This dissertation examines the debates on language and creation of Kazakh national language. Both in the era of Tsarist ruling and also in the Soviet power, Kazakh language, with other Turkic languages of Central Asia and of peoples of Russia, in general, was subjected to varying degrees of political repression by Soviet state in Moscow and linguistic repression by Russian language, and this did not allowed it to develop freely. Formation of Kazak national language had been started in the Tsarist ruling, ilminskiyi is a remarkable figure in this process. First alphabet was created by him on the base of Cyrillic alphabet, with the crystallizing dialectal features of Kazakh dialect, a branch of Turkic Language. But this could not become widespread in Kazakhstan in that period. In 1905, the Arabic alphabet prevailed in Kazakhstan and all over Türkistan. After that, second alphabet was created by Ahmet Baytursunoğlu on base of Arabic alphabet. This was a reformed Arabic alphabet on the base of orthography of Kazakh language, so it was original and indigenous. Until 1926 Baku Turkology Congress this alphabet was used successfully in Kazakhstan. After this congress, debates on language and alphabet rose in all over the Turkic world. In June of 1929, Lâtin alphabet was adopted and used until 1940 when Cyrillic alphabet was introduced in Kazakhstan. With the discussions on alphabet, Kazakh language gained progress in status as a state language. In 1923 a decree was passed in the KASSR requiring that official documents be written in Kazakhstan. This dissertation examines the process of formation of Kazakh national language in the frame of debates, which occurred in the newspapers and journals of the period between 1890 and 1930.316
Benzer Tezler
- Los Personajes y los temas en las novelas de unamuno
Başlık çevirisi yok
HALE GÖKNAR
Doktora
İspanyolca
1989
DilbilimAnkara Üniversitesiİspanyol Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUZAFFER ARIKAN
- Contribution a la recherche d'un cadre juridique pour un droit international de laconcurrence plus efficace
Daha etkin bir uluslararası rekabet için hukuki çerçeve arayışı
ALİ CENK KESKİN
Doktora
Fransızca
2009
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JEAN MARC SOREL
PROF. DR. HALİL ERCÜMENT ERDEM
- Modern dönemde sanatçı-moda tasarımcısı birliktelikleri
Artist and fashion designer collaborations in the modern era
FATOŞ ABAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Giyim EndüstrisiBeykent ÜniversitesiTekstil Tasarım Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DUYGU ATALAY ONUR
- Servet-i Fünûn dergisinde Türk sanatı: Şehir ve mimari
The Turkish art in the Servet-i Fünûn journal: City and architecture
MEHMET NUHOĞLU