Topkapı Sarayı Müzesi kütüphanesindeki H. 2155 numaralı murakka
The Album H.2155 kept in the Topkapı Saray Museum
- Tez No: 137027
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BANU MAHİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Murakka, Topkapı Sarayı Müzesi, Şeyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi, Mehmed Emin Efendi, Album, Topkapı Saray Museum, Ottoman, Şeyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi, Mehmed Emin Efendi
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Timurî, Türkmen ve Safevî hanedanlarının hamiliğinde geliştirilen murakka yapımcılığı, 16. yüzyıldan itibaren Osmanlı Saray nakkaşhanesinde de ilginç Örnekler vermiştir. Tezin konusu olan Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki H. 2155 no.lu murakka 18. yüzyıl sonlarında düzenlenmiştir. Eserin yan kağıdında bulunan nottan da anlaşıldığı gibi, murakkayı düzenleten, dönemin ünlü bir ta'lîk hat ustası olan Şeyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi'nin oğlu Mehmed Emin Efendi'dir. Bu murakkada 16. yüzyıla ve 17. yüzyıl başlarına ait Safevî minyatür ve mürekkep resimlerinin (kalem-i siyahı) yanı sıra, 18. yüzyıla ait Osmanlı resimleri ile Timurî, Safevî ve Türk hattatlarının çalışmaları yer almaktadır. Murakka hem Osmanlı döneminde tasarlanmış yaprakları, hem de üzerlerinde taşıdıkları mühürlerle de belirlenen orijinal Safevî tasarımlı yaprakları içermektedir. Yaprakların kenarlarına 18. yüzyılın ebru kağıtları geçirilmiştir. Ayrıca murakkada, vassale yöntemiyle yanyana getirilmiş farklı dönem üslûplarını yansıtan, çoğunluğu Safevî müzehhiplerine ait tezhip ve hâlkâr çalışmaları yer almaktadır. Ta'lîk yazıyla nazım ve nesir olarak yazılmış hat örneklerinin çoğunluğu, nasihat içeren Farsça cümlelerden oluşur. Murakka düzenlenirken resim-metin ilişkisi de gözetilerek, resimlerin konularına uygun metinler, resimlerin etrafına veya karşısına özenli bir tasarımla yerleştirilmiştir.VI Murakkada bulunan kimi Safevî kalem-i siyahı resimleri, Osmanlı nakkaşlannca renklendirilmiş, zemine dönemin zevkine uygun manzaralar ilâve edilmiş ve figürlerin yüzlerinde oynanarak Osmanlı tiplerine uydurulmaya çalışılmıştır. Cildi 1 8. yüzyıl Avrupa seraseri kumaş kaplanmış olan bu murakka, dönemin aydın kişiliği olan Mehmed Emin Efendi için düzenlenmiş, değerli yapıtlar içeren bir murakkadır.
Özet (Çeviri)
The art of album making developed under the patronage of Timurids, Turkomans and Safavids in the Persia, gave also interesting examples in the Ottoman palace studio from the 16 century onwards. The album H. 2155 kept in the Topkapı Saray Museum Library, compiled at the end of the 18th century is the subject of this thesis. As for as the note, written on the flyleaf of the work says, this album has been prepared for Mehmed Emin Efendi who was the son of Şeyhülislam Veliyüddin Efendi, a well-known calligrapher experienced in taliq script during that period. In the album there are works like single sheet miniatures, ink drawings (kalem-i siyahi) of Safavids belonging to the 16th and early 17th centuries; Ottoman miniatures made in the 1 8th century and several examples of calligrahic works in taliq script written by Timurid, Safavid and Ottoman calligraphers. The album contains folios designed by Ottoman artists as well as folios designed by Safavid artists; the last were probably belonging to Safavid albums formerly. When compiling the album, all folios have been framed with marbled papers of the 18th century. Further, the album contains several works of illuminations in different epoch's styles, mostly of Safavid origin and composed with the vassale method.VIII Most of the taliq script calligraphies have Persian, texts, written in verse and prose. It is also remarkable that the paintings or drawings are surrounded by texts according to their themes or these texts are placed at the next page in an elaborately composition; so that we can say that there exits a relation with word and image. Some Safavid paintings or ink drawings have been reworked by the Ottoman artists, landscapes have been added at their backgrounds or the faces of the figures have been repainted: This album, having a covered European seraser cloth binding of the 18th century, is an important Ottoman with its valuable works of art, album designed and compiled for Mehmed Emin Efendi who was an elite and intellectual person of that period.
Benzer Tezler
- Topkapı Sarayı Müzesi kütüphanesindeki H.2135 numaralı murakka
The album H.2135 in the Topkapı Palace Museum Library
ALİ NİHAT KUNDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BANU MAHİR
- Topkapı Sarayı Kütüphanesindeki Firdevsi Şehnameleri minyatürlerinde görülen geometrik süsleme
Geometric decoration seen in miniatures of Firdevsi Shahnames in Topkapi Palace Library
GÜLSEREN TOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıSakarya ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. AYŞE ÜSTÜN
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki E. H. 1470 numaralı Şiir mecmuası
The Poem of journel no: E. H. 1470 in the Library of Topkapı Palace Museum
AYŞEGÜL EKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'ndeki murakkaların katı' bezemeleri
Paper filigree work (kati') of the muraqqas at the Topkapı Palace Museum Library
ÜMMÜGÜLSÜM SEVİM GENCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
El SanatlarıMarmara ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÜLNUR DURAN
- Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Revan Kitaplığı 1296 numaralı Kitâb-ı Gencîne-i Feth-i Gence'nin minyatürleri
Miniatures of Kitâb-i Gencîne-î Feth-i Gence, Topkapı Palace Museum Library, Revan Collection, no. 1296
ZEYNEB ERTUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU MAHİR