Demiryollarının gelişimi ve kentleşme olgusuna etkisi
Development of railroads and effects on urbanisation consept
- Tez No: 139790
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜKSEL DİNÇER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Demiryolu, istasyon, kentleşme, sanayileşme, modernleşme, ticaret, ulaşım, Railroads, station, urbanisation, industrialisation, modernisation, trade, transportation IV
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Şehir Planlama Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 135
Özet
ÖZET Kentlerin oluşumu ve şekillenmesine neden olan birçok öğe vardır. Bu tezin amacı bu öğelerden biri olan demiryollarının Osmanlı İmparatorluğunun ve Türkiye Cumhuriyetinin sosyal ve ekonomik hayatına etkilerini, özellikle de kentlerinin ekonomik, sosyal, fizik gelişmelerini ağırlıklı olarak da batılılaşma hareketlerine verdiği ivmeyi kanıtlamaktır. Bir kentin limanının olması veya limana yakın olması, karayolu veya demiryolu üzerinde bulunması gelişmesinin önemli nedenidir. Akdeniz ve ön Asya'da kentsel gelişimler incelendiğinde yolların ve ulaşım olanaklarının kentsel gelişimde ne derece etkili olduğunu gözler önüne sermektedir. 19. yüzyılda demir yollarının büyük kentlerde kentsel alanların morfolojinin gelişmesinde büyük rolleri olmuştur. Kentler arasında etkili bağlantılar sağlayarak kentlerin büyümesini etkilemişlerdir. Demir yollan genellikle varolan yerleşmeleri merkezi bir kentte bağlamaya çalışmıştır. Fakat bazen açık arazide de istasyonlar kurulmuştur. Ulaşım akslarına dahil olan bu alanlarda kısa zamanda yeni yerleşmelerin ortaya çıkmıştır. Avrupa'da sanayi devriminin bir ürünü olan demiryolları geçtiği güzergahlarda bulunan kentlerin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur. Osmanlıda da Demiryolları aşağıda belirtilen katkıları sağlamıştır: a-Osmanlı güvenlik kuvvetleri uzak vilayetlerine daha kolay ulaşır olmuş iç ve dış güvenlik artmıştır. b-Demiryollarının geçtiği yelerde üretim ve vergi gelirleri artmıştır. c-İstasyon çevresinde kurulan tamir atölyeleri sanayiinin gelişmesine katkıda bulunmuştur. d-İstasyon çevresinde hastane, okul, kafe, lokanta, sinema gibi tesisler kurulmuş bunlar sosyal gelişmeyi hızlandırmıştır. e-Kurulan mahalleler batılılaşmanın öncüsü olmuştur. g-Ulaşım biçimleri globalleşme açısından son derece önemlidir. Osmanlı İmparatorluğunda demiryollarının gördükleri işlevler genelde çevre ülkeler için öngörülen işlevlere uygundur. Batı ekonomisine her gün daha çok katılmak ve daha çok standardize olmak anlamına gelmektedir. Ulaşım ağında demiryolları ile başlayan gelişmeler kentlerde klasik yapılaşmanın değişimi olarak yansımıştır. Bundan böyle dış dünyadaki mimari akımlar, kentsel planlama yöntemleri ve kentsel gelişim şekilleri Batı ile geliştirilen bu ilişkilerden çok boyutlu olarak etkilenecektir Cumhuriyet döneminde demiryollarına daha büyük bir önem verilmiştir. Yeni hatlar üzerinde bulunan kentler demiryollarının sağladığı olanaklardan yararlanmışlardır. Bu dönemde batıdan getirtilen yabancı şehirci ve mimarlara birçok önemli kentlerin imar planlan yaptırılarak batılı kent görüntüleri ile batı anlayışı ve yaşam şekilleri desteklenmiştir. Vurguladığımız öğeler nedeni ile söz konusu olan kentlere insan ve mal akımı hızlanmıştır. Bu gelişmeler daha yoğun ve daha çeşitli üretim öğelerini tekrar harekete geçirmektedir. Yoğun insan ilişkileri yeni düşünce ve yaklaşımların doğuşuna neden olmakta bu da kültür, uygarlık ve refah düzeyini şekillendirmektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT There are many elements effecting formation and development of cities. The objective of this thesis is to prove that railroads which is one of the elements effecting formation and development of cities, accelerated economical, social, physical developments of cities in Ottoman Empire and Turkish Republic period. If a city has a harbour or is near the harbour, is a transit point in highways and railroads that the city grows more easily. When we study developments of Mediterranean and front Asia cities we can see how important roads and transportation in their development. By obtaining effective connection between cities, they effected development of the cities. Railways usually connected established cities to each other. But some times railway stations were constructed in rural areas. These vast places rapidly developed and became urban areas after being a part of the transportation axes. A product of European Industry Revolution, railways contributed a lot to the development of cities in the rout of railways. We can summarise shortly the contribution of Railroads to Ottoman Empire as: a- Ottoman Security forces could reach to far cities easily, this increased security inside and outside of the borders of the Empire. b- In cities that are near to the route of railways both production and tax revenues increased. c- Repair workshops established near railways contributed to industrial development. d- Hospitals schools, cafes, restaurants, cinemas were established near railways and those contributed to social development. e- New districts became the symbols of Westernisation. f- Transportation means are important from the point of Globalisation. Railways in Ottoman Empire means being a part of western economies and becoming more standardised. In cities classical building constructions changed, architectural trends, city planning method and city development types were effected by this relation ship with Western world. In Turkish republic period more importance was given to railways. Many cities that are situated near to the new routes benefited from the opportunities of railroads. In this period many Western City planner and architect were given the opportunity to realise important city plans. These were realised within the plan of becoming westernised. All these movements increased and varied production. Caused the rise of new though systems and these all shaped new civilisation, prosperity levels.
Benzer Tezler
- Demiryollarının kolektif bellekteki yeri: Sivas demiryolu yerleşkesi örneği
The place of railways in collective memory: The case of Sivas rai̇lway campus
AYŞENUR EDE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MimarlıkEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN ÖZTÜRK
- Bir modernleşme projesi olarak Anadolu'da demiryolları ve Bursa-Mudanya Demiryolu hattı
Railroad lines in Anatolia as a modernization project and Bursa-Mudanya railroad line
SELEN DURAK
- Avrupa Birliği ülkelerinin tarihsel demiryolu gelişimi ile Türkiye'nin demiryolu politikalarının Avrupa Bİrliğine uyum önerileri
History of railway development of the European union countries and recommendations for Turkish railway policies in order to combine with European Union
SONER TURHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
TrafikGazi ÜniversitesiTrafik Planlaması ve Uygulaması Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KÜRŞAT ÇUBUK
- Yüksek hızlı demiryollarının kentsel gelişim ve arazi kullanımı üzerindeki etkileri ve Uşak kenti örneği
Effects on the urban growth and land use of high speed rails and sampling of Uşak city
ONUR ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
UlaşımBahçeşehir ÜniversitesiKentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜNGÖR EVREN
- Urban regeneration projects from the perspective of social sustainability and public participation: Belgium and Turkey
Sosyal sürdürülebilirlik ve halk katılımı persfektifi ile kentsel yenileme projeleri: Belçika ve Türkiye
İZEL BEŞİKCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EBRU ERBAŞ GÜRLER