Erken Cumhuriyet Türkiyesi'nde kamusal yeşil alanın doğuşu
The Origins of public parks in the Early Republican Turkey
- Tez No: 139826
- Danışmanlar: PROF. DR. UĞUR TANYELİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2003
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
ÖZET Jürgen Habermas' in ilk kez 1962 yılında yayınlanan“Kamusallığın Yapısal Dönüşümü”adlı kitabından sonra tüm dünyada, öncelikle de siyaset bilimcilerin katkılarıyla şekillenen kamusal alan tartışmaları 90' lı yıllarda Türkiye'nin de gündemine girmiştir. Yapılan bu çalışmanın hedefi, tartışmalara mimarlık tarihi alanından katkıda bulunmaktır. Bu nedenle, kamusal alanlardan biri olan“parklar”in ortaya çıkışları, tarihsel kökenleri, fiziksel evrimleri ve bir değişim nesnesi olarak ideolojik açıdan anlamları ele alınmıştır. Uygarlıkların ilk yıllarından başlayarak doğaya müdahale ve ondan yararlanma fikri mevcuttur. Geleneksel dünyada doğa daha çok rekreasyon amaçlı değil avlanma, sebze- meyve bahçeleri gibi işlevsel amaçlara yönelik olarak oluşturulurdu. Zamanla estetik kavramının ortaya çıkışı, topografık ilerlemeler yeşil alanları tasarlanabilir kılmıştır. Bu andan itibaren yeşil alanlar aynı zamanda ideolojik bir boyut kazanmıştır. Erken Fransız bahçeleri kralın gücünün birer temsili olmuştur. Fransız Devrimi' nden sonra yeşil alanlar kamusal nitelik kazanmış ve halka açık parklara dönüşmüşlerdir. Sanayi Devrimi ile birlikte parkların kullanım biçimi de değişmiştir. Sağlık fikrinin ön plana çıkması ile artık oturarak kullanma yerine gezinti tercih edilir olmuştur, Türkiye'deki yeşil alanların evrimi de Batı dünyasındakine benzer bir değişim göstermiştir. Geleneksel Osmanlı dünyasında işe yararlığı ön plana alan bir kullanım varken, Batılılaşmanın etkisiyle XVIII. yüzyıldan başlayarak yeşil alanlar yalnız rekreasyon için kullanılır olmuşlardır. Geç Osmanlı döneminde ise yeşil alan kentlerin ve toplumun modernleştirilmesi projesi kapsamında kent parklarına dönüşmüştür. Erken Cumhuriyet aslında bir anlamda yarım yüzyıl önce evrimini tamamlamış olan parkları yeniden ideolojik bir çerçevede gündeme getirmiştir. Yani, kamusal yeşil alan da daha büyük bir üst kurgu içinde kendine verilen rolü yerine getirmiş ve sistemin, diğer birçok yapısı gibi,“ideolojik talim alanı”olmuştur.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The publication of Jiirgen Habermas's groundbreaking book,“Strukturwandel der Öffentlichkeit ”in 1962 inaugrated a series of enduring discussions on the public realm, which gained ground in Turkey during the 1990s. This study presents an attempt to contribute to these discussions by problematising the issue as a theme for the history of architecture. Habermas's conceptual framework was utilised to construct a critical evaluation on the ideological factors shaping the historical origin, physical evolution, and transformation of urban parks in Turkey. Manmade interventions on the natural landscape has been intrinsic to all civilisations throughout history. In the traditional world, natural settings mostly served utilitarian and symbolic functions such as hunting grounds or plantations. Following the conceptualisation of aesthetics and the developments in the techniques surveying, nature too became a subject of design activity. From then on, nature acquired an ideological role. For instance, the early urban gardens in France were conceived of as manifestations of the power of the ruling Kings. Following the French Revolution, the urban landscape acquired a public role, which marked the dawn of public parks. The Industrial Revolution brought on changes to the ways in which these parks were used. With the recognition of the fact that physical exercise was essential for human health, these areas became popular areas for promenades and walks. The evolution of urban parks in Turkey follows a historical path similar to that in the Western world. While parks in Ottoman Turkey fulfilled a traditional role, they became grounds for urban recreation from the eighteenth century onwards. During the late Ottoman period, these areas were converted to urban parks and became significant agents of the modentisation project. During the early years of the Republican period, urban parks, which had completed their evolution half a century ago, attained an ideological position yet again. In a politico-social context that manipulated existing situations to serve present-day concerns, the public park became a more significant component of an ideological narrative and, as numerous other social structures, fulfilled its role as an active ground for the system's“ideological fabrications”. VI
Benzer Tezler
- Heykeltraş Burhan Alkar
Sculptor Mr. Burhan Alkar
ÜMİT NİYAZİ ÖZCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Güzel SanatlarGazi ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEYFİ BAŞKAN
- Tuberculosis, medicine and politics: Public health in the early republican Turkey
Verem, tıp ve siyaset: Erken Cumhuriyet döneminde kamu sağlığı
CEREN GÜLSER İLİKAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
TarihBoğaziçi ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NADİR ÖZBEK
- Cumhuriyet ve eğlence politikası: 1923 - 1938
Republic and politics of entertainment: 1923 - 1938
MEHMET KENDİRCİ
Doktora
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerAnkara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN YALÇINKAYA
- Birinci ulusal mimarlık dönemi yapı tipolojileri ve Konya'daki eğitim yapılarının analizi
The building typology of first national architectural period and the analysis of the education buildings in Konya
ÖZGE PARLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MimarlıkNecmettin Erbakan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ESRA YALDIZ
- Erken Cumhuriyet dönemi İstanbul'unda Kurban Bayramları (1923-1938)
Sacrificial Festivals in Early Republican Istanbul (1923-1938)
ABDULSAMET AĞDAŞ