Günlük yardım etme davranışlarına ilişkin algılar
Perceptions of helping behaviors in everyday situations
- Tez No: 144242
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DENİZ ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
11 ÖZET Bu çalışmada günlük yaşamda gerçekleştirilen yardım etme davranışlarının nasıl algılandığı sorusu ele alınmıştır. Yardım etmeye neden olan güdünün, yardım eden ve edilen kişilerin tanıdıklık derecesinin, yardım edilen kişinin bu ihtiyacının oluşmasında kendi kontrolünün olup olmamasının, bu davranışı değerlendiren kişilerin cinsiyetlerinin ve benlik kurgularının, yardım davranışı, yardım eden kişinin özellikleri ve bu yardıma bağlı olarak hissedeceği duyguların algılanması üzerindeki etkileri incelenmiştir. Yardım etme, diğer kişinin refahını geliştiren veya diğerine yarar sağlayıcı sonuçlan olan eylemleri içerir. İnsanların neden diğerlerine yarar sağlayan davranışlar gösterdikleri uzun zamandan beri araştırılan bir konudur. Ancak yardım etmeye neden olan güdülerin, bu yardım davranışlarının ve yardım eden kişilerin özelliklerinin algılanmasında nasıl bir etkiye sahip olduğu nisbeten daha az çalışılmış bir konudur. İnsanların genel olarak yabancılardan çok yakınlarına yardım etme eğilimleri olduğunu doğrulayan pek çok çalışma mevcuttur (Burnstein, Crandall ve Kitayama 1994; Clark, Powell, Ouellette ve Milberg 1987; Cunningham 1985, 1986; Webster 2003). Tanıdıklık derecesinin, yardım davranışlarına, bu davranışı gerçekleştiren kişinin kişilik özelliklerine ve yardıma bağlı olarak hissedeceği duyguların derecesine ilişkin algılan etkileyebileceği düşünülmüş ve araştırmaya bir değişken olarak katılmıştır. Betancourt (1990) ile Weiner'a (1980) göre problemlerinden sorumlu olan kişilere kıyasla masum kurbanlara yardım edilme olasılığı daha yüksektir. Nedensel kontrol edilebilirlik, sorumluluğa ilişkin algının en temel belirleyicisi olup kişinin, olayın nedeni üzerindeki istemli kontrolüyle ilgilidir. Nedensel kontrol edilebilirlik değişkeni önceki birçok çalışmada, kişilerin yardım etme olasılıklar ve algılanan nedenselliğin yol açtığı duygular bağlamında incelenmiş; ancak yapılan yardım davranışına ilişkin algılan ne yönde etkilediği araştırılmamıştır. Bu çalışmada mevcut araştırmalardan farklı olarak, nedensel kontrol edilebilirlik değişkeninin, yardım eden kişi, bu kişinin davranışları ve duygularıyla ilgili değerlendirmeler üzerinde farklılığa yol açıp açmayacağı araştırılmıştır.Bu çalışmanın bir diğer amacı da, bir yardım davranışım değerlendiren kişilerin cinsiyetlerinin, bu davranışa ilişkin algılarında farklılığa yol açıp açmayacağını incelemektir. Benlik yapısı, bireyin, kendisini, başkalarını ve dünyayı nasıl görüp algıladığım belirlemektedir. Dolayısıyla katılanların kültürel değerler çerçevesinde kurguladıkları benlik yapılan, yardım etmeye ilişkin algılamalar üzerinde bir farklılık yaratabileceği düşünüldüğü için araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırma Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Hacettepe Üniversitesi, Gazi Üniversitesi ve Başkent Üniversitesi 'nin çeşitli fakültelerinde okuyan, 160'ı kız ve 160'ı erkek olmak üzere toplam 320 öğrenci ile yürütülmüştür. Denekler, yardım eden kişinin güdüsü (kendisini düşünerek, başkasını düşünerek), yardım eden ve yardımdan yararlananların tanıdıklık derecesi (tamdık-yabancı) ve yardım gerektiren durumun kontrol edilebilirliği (kendi kontrolünde, kendi kontrolünde değil) değişkenlerinin değişimlenmesiyle oluşturulan 8 farklı öykü metninden birini okumuş ve gerekli değerlendirmeleri yapmışlardır. Ayrıca deneklerin benlik kurgularını belirlemek amacıyla Dengeli Ayrışma-Bütünleşme Ölçeği (İmamoğlu 1998) kullanılmıştır. Bu şekilde elde edilen veriler uygun istatistiksel teknikler kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın bulguları yardım davranışının, yardım eden kişinin özelliklerinin ve bu yardıma bağlı olarak hissedeceği duyguların algılanmasında, en belirgin biçimde yardım etme güdüsünün etkili olduğunu göstermektedir. Buna göre, yarar sağlanacak kişiyi düşünerek yapılan yardım davranışları, yardım edenin kendisini düşünerek yaptığı davranışlara göre daha övülmeye değer bulunmaktadır. Yarar sağlanacak kişinin iyiliğini düşündüğü için yardım eden kişi, kendi yararını düşünerek yardım edene göre daha yardımsever bulunmuştur. Diğerinin iyiliğini düşündüğü için yardım eden kişi, kendi yararını düşünerek yardım edene göre daha olumlu algılanmıştır. Benzer biçimde, diğerinin iyiliğini düşündüğü için yardım eden kişi, kendi yararını düşünerek yardım edene göre daha az olumsuz algılanmıştır. Denekler benzer bir durumda yardım etmelerine neden olacak güdünün, diğerini düşünerek yardım edenin Mne, kendisini düşünerek yardım edenin güdüsünden daha fazla benzeyeceğini belirtmişlerdir. Yarar sağlanacak kişinin iyiliğini düşündüğü için yardım eden kişinin, yardım ettiği kişiye yönelik duygulan ve kendisine yönelik olumlu-olumsuz duygulan, kendisini düşünerek yardım edenden daha fazla hissedeceği şeklinde bir algılama söz konusudur.IV Araştırmanın diğer değişkenlerinin, yardım davranışı, yardım eden kişinin özellikleri ve hissedeceği duyguların derecesine ilişkin algılar üzerinde daha zayıf etkileri olduğu gözlenmiştir. Günlük yardım davranışında, yardım eden ve bu yardımdan yararlanan kişilerin tanıdıklık derecesi yalnızca, yardım davranışında bulunan kişinin ne kadar yardımsever algılanacağını farklılaştırmıştır. Yardım ihtiyacını doğuran nedenin kontrol edilebilirliği ise yalnızca, günlük yardım davranışında bulunan kişinin, bu yardım durumuyla ilgili olarak hissedeceği duyguların derecesiyle ilgili farklılıklara yol açmıştır. Bir yardım davranışını değerlendiren kişilerin cinsiyeti, yardım eden kişinin ne derece yardımsever algılanacağı konusunda farklılığa yol açmaktadır. Cinsiyet ayrıca, yardım sağlayanın bu yardımla ilgili duygulan ne derece hissedeceğine ilişkin algılar üzerinde de bir etkiye sahiptir. Son olarak yardım etme davranışlarını değerlendiren kişilerin benlik kurgulan, günlük yardım davranışında bulunan kişinin, bu yardım durumuyla ilgili hissedeceği duygulara ilişkin algıların derecesini değiştirmektedir. Yukarıda aktarılan bulgular, ilgili kuramsal açıklamalar ve görgül bulgular çerçevesinde tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The purpose of the present investigation is to examine individuals' perceptions of helping behavior in everyday situations. The effects of the motivation for providing help, the closeness of the helper-recipient relationship, the causal controllability, the gender of participants and the self-construals of participants on the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior are examined. Helping consists of the actions that improve the welfare of others or benefit others. Why people act to provide positive outcomes for others is a subject that has been investigated for a long time. However, the effects of the motives for providing help on the perceptions of helping behavior and personality traits of helper were relatively less studied. There are a large number of researches that confirm the tendency of helping in close relationships than distant relationships (Burnstein, Crandall and Kitayama 1994; Clark, Powell, Ouellette and Milberg 1987; Cunningham 1985, 1986; Webster 2003). The closeness of the helper-recipient relationship is assumed to affect the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior, therefore, it is included in research as a variable. According to Betancourt (1990) and Weiner (1980), it is more possible that people will help innocents than the ones responsible for the problem. Causal controllability, which refers to the capacity to volitionally alter a cause, is a major determinant of perceptions of responsibility. Causal controllability variable was studied in context of individuals' probability of help and emotions elicited by percieved causality in previous researches, but how it affects the perceptions of helping behavior was not investigated. In this research, different than other researches on this subject, how causal controllability affects the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior are examined. Another aim of the present study is to investigate if the gender of participants affects the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior, or not.VI Self construct determines the individual's understanding of own self, others and the world; so participants' self-construals which they construe according to cultural value, is assumed to affect the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior, therefore, it is included in research as a variable. A total of 320 undergraduates (160 females, 160 males) from Middle East Technical University, Hacettepe University, Gazi University and Başkent University participated in present research. Participants evaluated one of the 8 scenarios which manipulated according to the motive of helper (self-oriented - other-oriented), the closeness of the helper-recipient relationship (close - distant), and the causal controllability (controllable - uncontrollable) variables. Also, Balanced Differentiation - Integration Scale (İmamoğlu 1998) is used to determine the self-construals of the participants. The data are analysed by proper statistical methods. The results indicate that motive for help is strikingly significant in the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior. According to these findings, helping behaviors that altruistically motivated are accepted more praiseworthy than egoistically motivated. Other-oriented helpers are accepted as more helpful and more favorably than self-oriented helpers. Also, other-oriented helpers are accepted less unfavorable than self-oriented helpers. Participants rated the other-oriented reasons as more similar to the reason that might motivate them to help an individual in situations like these than the self-oriented reasons. Participants rated the other-oriented helpers more prone to feel both other-focused and ego-focused emotions than self-oriented ones. Another finding is that, the effects of the closeness of the helper-recipient relationship, the causal controllability, the gender of participants and the self-construals of participants on the perceptions of helping behavior, personality traits of helper and the emotions of helper due to helping behavior are weaker than the effect of helper's motive. The closeness of the helper-recipient relationship differentiated only the degree of the perception of helper's helpfulness. Causal controllability differentiated only the degree of the perception of helper's emotions due to helping behavior. The perception of helper's helpfulness and emotions due to helping behavior is affected by the participants' gender.vu Finally, participants' self-construals differentiated the degree of the perception of helper's emotions due to helping behavior. These findings are concluded with the help of theoratical explanations and empirical research findings.
Benzer Tezler
- Contribution a la recherche d'un cadre juridique pour un droit international de laconcurrence plus efficace
Daha etkin bir uluslararası rekabet için hukuki çerçeve arayışı
ALİ CENK KESKİN
Doktora
Fransızca
2009
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JEAN MARC SOREL
PROF. DR. HALİL ERCÜMENT ERDEM
- Okul öncesi dönemdeki çocukların sınıf ortamındaki sosyal davranışları ile oyun davranışlarının incelenmesi
The investigation of play behaviors and social behaviors in class environment of children in preschool
NERGİZ TEKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜGE ŞEN
- 48-72 aylık çocuklara yönelik sosyal problem çözme becerileri ölçeği'nin geliştirilmesi
The development of social problem solving skills scale for 48-72 month old children
ELİF YILMAZ
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimMarmara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OZANA URAL
DR. GÜLÇİN GÜVEN
- Empowering learner autonomy for developing writing skills through ai-enhanced reflective journals
Yapay zekâ destekli yansıtıcı günlükler aracılığıyla yazma becerilerinin geliştirilmesi için öğrenen özerkliğinin güçlendirilmesi
SENA KÖNEZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Eğitim ve Öğretimİstanbul Medeniyet ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ AYDIN