Bir Bektâşi Cöngü üzerinde tetkik
A research on the collection of folk poems of the Bektaşi
- Tez No: 145662
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. DOĞAN KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Halk Bilim (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 284
Özet
ÖZET Tezimize konu olan cönk, Sivas, Divriği İlçesi, Aydoğan Köyü'nden Hasan Yalıncak'lı adlı şahıstan alınmıştır. İçerik bakımından oldukça çeşitlilik gösteren bir eserdir. Söz konusu cönk, ihtiva ettiği manzum ve mensur kısımlar itibariyle Alevi- Bektâşîliğe ait özellikler göstermektedir. Cönk içerisinde 28 şairin 46 şiiri yer almaktadır. Bu şiirler belirli bir düzen içerisinde sıralanmamıştır. Şiirlerde genel olarak Hz. Muhammed'e ve Ehl-i Beyt'e duyulan sevgi, Hz. Hüseyin'in Kerbelâ'da şehit edilmesi, İsmail Peygamber kıssası v.b. konular işlenmiştir. Eserde şiirler dışında mensur kısımlar da bulunmaktadır. Bu bölümlerde on iki imamın isimleri, on dört mâsum-ı pâk isimleri ve şehit edilişleri, tarikat ve şeriat makamları,“Tarik-ı İmam Caferü's Sâdık”başlıklı bir bölüm yer almaktadır. Ayrıca Kaygusuz Abdal'ın“Vücûdnâme”ve“Budalanâme”ve“Kitâb-ı Miglâte”adlı mensur eserlerinden bölümleri de ihtiva eder.“Vücûdnâme”adlı eser; El mü'minün suresinin insanın ana rahmine düşmesinden bahseden 12-14. âyetlerini vererek başlar ve ana rahminde iken insanın yedi gezegen tarafından terbiye edilerek vücut bulması anlatılır.“Budalanâme”adlı eser ise; insan aklının anadan doğma kör ve topal olduğundan bahsedilerek başlar ve daha sonra tasavvuf konularına geçilerek kendini bilmek, gönül, Hakk'ı dünyada iken bulmak ve kendini bilerek hakikâti bilmek, Kaygusuz'un kendi vasf-ı hâli, insanın dünyaya gelmekten maksadının kendini ve Hakk'ı bulmak olduğu, nefs ve mürşid-i kâmil konularını ele alır.“Budalanâme”nin sonunda“Kitâb-ı Miglâte”adlı esere geçilir. Bu eser, bir dervişin devamlı uykuya dalmasını ve uykusunda bazen geçmişe bazen de geleceğe giderek, her defasında şeytanla karşılaşıp onu yenmesini anlatmaktadır. Yine bu eserin içerisinde zaman zaman dervişin söylediği şiirler de yer almaktadır. Cönkte, Hacı Bektaşî Veli'nin Velâyetnâmesi'nden bölümler de bulunmaktadır. Bu kısımda öncelikle Hacı Bektaşî Veli'nin soyu anlatılmakta, daha sonra sırası ile Hacı Bektaşî Veli'nin, Şeyh Lokman-ı Perende'ye ilim öğrenmeye verilmesi, Lokman- Perende'nin Hacı Bektâş'a“Hünkâr”ve“Hacı”isimlerini vermesi, Hacı Bektaşî Veli'nin susam yaprağı üzerinde namaz kılması anlatılmaktadır. Arada, Hoca Ahmet Yesevî'nin oğlu Kutbeddin Haydar'ın esirII düştüğü yerden Hacı Bektaşî Veli tarafından kurtarılması ve Hacı Bektâş'ın mağarada kırk gün çile çıkararak kâfirlere beddua ettiği bölümler manzum olarak yer almıştır. Daha sonra Hacı Bektaşî Veli'nin dan üstünde namaz kılması, Rûm'a gelmesi ve Rûm erenlerine bâtın evinden selâm vermesi ile halifelerinden San İsmail, Kadıncık Ana, Ahi Evrân Sultan, Pîran Sultan, Resul Baba, Seyyid Cemâl Sultan, Kolu Açık Hacım Sultan, San Saltık, Molla Sadeddin'in gösterdikleri velayet ve kerametler ile dervişleri Güvenç Abdal, Mahmut Hayran ve Yunus Emre ile ilgili bölümler bulunmaktadır. Cönk, Hacı Bektaşî Veli'nin manzum vasiyetnamesi ile sona ermektedir.
Özet (Çeviri)
HI SUMMARY Manuscript collection of folk poems which is subject of our thesis is taken from Hasan Yalincakh who is from Sivas, Divriği district, Aydoğan town. It is a work which shows rather variety from the point of view of content. Being talked of manuscript collection of folk poems, as regards contain the parts of verse and prose shows that characteristics of Alaouite -Bektashi. 46 poems of 28 poets take place in manuscript collection of folk poems. These poems are not ordered in a determined order. The love to the Prophet Mohammed and the Prophet's family, the prophet Hüseyin' s dying for Islam in Kerbela, anecdote of Prophet Ismail, and like these subjects are generally worked in the poems. Prose parts also are present apart from the poems in the work. In these parts the names of twelve imams, the names and being died for Islam of fourteen masum-i pâk, tariqat and the shari'a reciting tones, a part which head is“Tarik-i İmam Caferü's Sâdık”Besides it also contains the parts from the prose works of Kaygusuz Abdâl's“Vücûdnâme”and“ Budalanâme”and Kitab-ı Miglate.“ The work of ”Vücûdnâme“; begins with giving the 12-14 th verses of the Koran of El-Mü'minün sure which tells a person is aborted in a womb and is told that a person's coming in to being by being educated by seven planet while it is in the womb. As the work of ”Budalanâme“; begins with telling the mind of person is blind and crippled from birth, and later being passed to the subjects of Sufism considers the subjects of having reached maturity, of heart, of finding God while on earth and knowing the truth by having reached maturity, of Kaygusuz's own quality behavior, of the aim of himself, of the flesh and of perfect guide. It is passed to the ”Kitab-i Miglate“ at the end of the ”Budalanâme“. This work tells that a dervish continuously falls asleep and each time he meets the saint and overcomes it by going sometimes to the past sometimes to the present in his sleepiness. Once again the poems which dervish occasionally says take place in this work. Also the parts from Haji Bektash Veli' s ”Velâyetnâme" are present in the manuscript collection of folk poems. In this part, before all else family of Haji Bektash Veli is told, later, in sequence, Haji Bektash Veli's being given to sheikIV Bektash Veli is told, later, in sequence, Haji Bektash Veli's being given to sheik Lokman Perende to learn science, Lokman Perende' s giving the name of Haji and Sultan to Haji Bektash, Haji Bektash Veli's performing the namaz on the sesame leaf are told. In a part the parts of Kutbeddin Haydar' s who is the son of Hodja Ahmed Yesevî being rescued from where he was enslaved by Haji Bektash Veli and Haji Bektash' s cursing towards the unbelievers by undergoing forty days of suffering in the cave take place as verse. Later, the parts about Haji Bektash Veli's performing the namaz on the corn, coming to the Rûm and by greeting the dervishes from the house of generation, from his caliphs Yellow Ismail, Mather Kadıncık, Ahi Evrân Sultan, Pîrân Sultan, Father Resul, Seyyid Cemâl Sultan, Naked Armed Hacım Sultan, Yellow Saltık, Mollah Sadeddin's showing the miracles and word ships with their dervishes who are Güvenç Abdal, Mahmut Hayran and Yunus Emre are participated in. The manuscript collection of folk poems ends with Haji Bektash Veli's verse testament
Benzer Tezler
- İstanbul kaynaklı cönkler üzerine bir tetkik
A study about conks of Istanbul origin
SEVGİ BAL SÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiHalk Bilimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BURHAN PAÇACIOĞLU
- Divriği/Aydoğan köyü kaynaklı cönkler üzerine tedkik
A research on the cönks which are based on the village of Aydoğan/Divriği
ZUHÂL YUVACI
- Ali Rıza Öge'nin Bektaşi şiirleri üzerinde İnceleme ve metin aktarımı(701–926.sayfalar)
Research on Ali Rıza Öge's Bektas Poet Anthology(701–926.pages)- Review and Text
SÜLEYMAN DEMİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DOĞAN KAYA
- Sivas Ziya Bey Kütüphanesi'ndeki 6720 nolu cönk üzerine inceleme
An investigation about 6720 numbered cönk which is in Ziya Bey Library
FÜSUN YEŞİLMURAT ŞALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Halk Bilimi (Folklor)Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
DOÇ. DR. ŞEREF BOYRAZ
- The role of the memorial ceremonies of Hacı Bektaş Veli in construction the Alevi-Bektaşi identity
Hacı Bektaş Veli anma törenlerinin Alevi-Bektaşi kimliğinin kuruluşundaki rolü
MERAL SALMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2005
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DR. MUSTAFA ŞEN