Mütercim Ahmed Asım'ın Osmanlı toplumuna ve yenileşmeye bakışı
Mutercim Ahmed Asım's views on Ottoman society and modernization
- Tez No: 145930
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA TAŞDELEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sosyoloji, Tarih, Sociology, History
- Anahtar Kelimeler: Mütercim Asım, the theory of circulation of state(Tavir!ar Nazariyes)i, asabiyet, Nizam-ı Cedid, Ottoman modernization In this thesis, on the basis of his own book titled“Asım Tarihi”, Ahmed Asım's views and comments on the Ottoman society, its increasingly intensifying degeneration in the 1 8th century
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 299
Özet
Mütercim Asım, tavırlar nazariyesi, asabiyet, Nizam-ı Cedid, Osmanlı yenileşmesi Bu çalışmada Mütercim Ahmed Asım'ın(1755?-1820)“Asım Tarihi”adıyla basılan tarihi esas alınarak toplumsal görüşlerine, Osmanlı toplumuna, özellikle 18.yüzyılda derinleşerek devam eden Osmanlı toplumunun çözülüşüne ve bu çözülmeye karşı girişilen Nizam-ı Cedid yenileşmesi ile Batılılaşmaya dair tespit ve yorumları üzerinde durulmaktadır. Bu suretle bu çalışmanın amacı Türk sosyolojisi ile Türk Tarihi arsındaki ilişkinin gelişmesine, Türk sosyolojisinin tarihine, toplumsal yapımızla ilgili araştırmalara mütevazi bir katkıda bulunmaktır. Bu çalışma dokümantasyon metoduna dayalı bir çalışmadır. Kaynak araştırması ve taraması, belge çözümleme, not alma, fişleme ve muhteva analizi teknikleri kullanılmıştır. Zaman itibariyle ise Türk modernleşme tarihinin önemli bir kesiti olan Hl.Selim devri( 1789- 1807) ile II.Mahmud'un tahta çıkış sürecini kapsamaktadır. Asım Efendi Tarih'inde eleştirel bir üslupla olayların sebep ve sonuçları üzerinde durmasıyla ve eserine kazandırdığı çok renkli sosyal içerikle Türk tarihçiliğine yeni bir soluk kazandırmıştır. 17.yüzyılda Naima ve Katip Çelebi'de temayüz eden ve sonradan devam ettirilemeyen sosyal tarih anlayışını adeta ihya eder. Osmanlı toplumunun hemen hemen bütün kurumları ve kesimleriyle çözülmesini tartışır. Asım'a göre Osmanlı toplumu lö.yüzyılın sonlarından itibaren gaza ve cihad idealinden ve şehitlik arzusundan uzaklaşarak, savaş ve fetih tavrını terkederek hadarî/medeni tavra geçmiştir. Bu tavır değişikliğiyle medenî hayatın rahatlığına, zevk u safasına alışmasıyla tüm toplumsal kesimlerde yozlaşma ve kurumlarda bozulma başlamıştır. Asım'a göre Osmanlı toplumunun gerilemesinde asıl sorumlu kesim mensup olduğu ulema zümresidir. Çünkü ona göre ilim adamları, toplumu dinamik tutan“gaza ve cihad”davasına yönlendirme, hayırlı ve yararlı işleri teşvik etme fonksiyonlarını terketmişlerdir. Bir ilmiye mensubu olarak Asım yenileşmeyi aklî ve dinî olarak zaruri görmektedir. Nizam-ı Cedid reformlarının devleti eski gücüne kavuşturacağını ümit ederek savunur. IILSelim'e büyük bir sevgi ve bağlılık gösterir. Reformlara karşı çıkan yeniçerilere ve ulemaya şiddetli eleştiriler yöneltir. Fakat yenileşme projelerinin yolsuzluk ve suiistimallere alet edilmesi üzerine Nizam-ı Cedid ricalini, IILSelim'in etrafını kuşatan saray görevlilerini şiddetle eleştirir IILSelim'e minnettar olmasına rağmen lüks ve sefahate düşkünlüğünü belirtmekten çekinmez.. Nizam-ı Cedid hareketini çürüten başlıca faktörler olarak IILSelim'in eğlence düşkünlüğünü, ehliyetli bir ekibe sahip olamamasını, devlet adamlarının yolsuzlukları ve lüks yaşantıları ile Avrupaî bir yaşantıya özenmelerini görmektedir. Asım, Avrupa medeniyetinin üstün hale gelmesine değinirken esasen Osmanlı medeniyeti ile Avrupa medeniyeti arasında bir hesaplaşmaya da gider. Ona göre dinamikleri, temel değerleri itibariyle üstün olan Osmanlı medeniyetidir. «Avrupa Nizamı»nın doğuşunu tetikleyen başlıca etken Osmanlı medeniyeti, Osmanlı'nın dünya hakimiyetidir. 17.asırdan itibaren Avrupa medeniyeti gelişmeye, dinamizm kazanmaya ve giderek Osmanlı karşısında galip gelmeye başlarsa da bu gelişmesi ve üstünlüğü Osmanlı medeniyetinden aldığı ilkeler, değerler sayesinde olmuştur. Bu bağlamda Asım' in çöküşe karşı önerisi; Batılılaşmadan gerçekleştirilecek bir yenileşmedir. Avrupa, Osmanlı askeri teşkilatını taklit ederek geliştirip üstünlük sağladığı gibi Osmanlı'nın da ancak teknik, fen ve askeri teşkilatlanma alanında Batı'yı örnek alabileceğini düşünmektedir. Bu düşüncesiyle Asım, mağlup veya zayıf toplumların galip veya kuvvetli medeniyetleri düşmanları da olsa taklit edebileceklerine ve bu taklidin devirsel olabileceğine işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
SUMMARY MÜTERCİM AHMED ASIM'S VIEWS ON OTTOMAN SOCIETY AND MODERNIZATION
Benzer Tezler
- Mütercim Âsım Efendi hayatı (1755 - 1819) ve Târîh-i Âsım'da Fransa meselesi
Mütercim Âsım Efendi his life (1755 - 1819) and the French problem in his Târîh-i̇ Âsım
ABUBEKİR DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Biyografiİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERTUĞRUL İSMAİL ÖKTEN
- Ahmed Vâsıf Efendi ve Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakâ'iku'l-Ahbâr'ı 1209-1219/1794-1805 (İnceleme ve Metin)
Ahmed Vasif Efendi and his Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakâ'iku'l-Ahbâr 1209-1219/1794-1805 (Analysis and Text)
HÜSEYİN SARIKAYA
Doktora
Türkçe
2013
TarihMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA YILMAZER
- Ahmed Câvîd'in Gayr-i Menkût Elfâza Mahsûs Lügat'i (İnceleme-karşılaştırmalı metin)
Ahmed Câvîd's Gayr-i Menkût Elfâza Mahsûs Lügat (Rewiew-comparative text)
ŞEYMA NALBANT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN İLKNUR KOÇ KESKİN
- Vak῾anüvîs tarihlerinde edebî muhtevâ
Literary content of history of chroniclers (Vak῾anüvîs)
DUYGU KAYALIK ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KARATAŞ
- Mütercim Asım Efendi'nin Merahu'l-meâlî adlı eseri ve kelami görüşleri
Mutercim Asim Efendi's work titled 'Merahu'l-me'âlî' and his theological views
ALİ OSMAN YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİLMİ DEMİR