Divanü Lügati't-Türk'teki fiillerden yeni Uygur Türkçesinde yaşayanlar
The verbs of Divanü Lügati't-Türk which still being used in new Uighur Turkish language
- Tez No: 145961
- Danışmanlar: DOÇ. DR. DENİZ ABİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Divünü Lügati't-Türk, Yeni Uygur Türkçesi, Fiiller, Divünü Lügati't-Türk, New Uighur Turkish Language, Verbs
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 501
Özet
m ÖZET DİVANÜ LÜGATİ'T-TÜRK'TEKİ FİİLLERDEN YENİ UYGUR TÜRKÇESİNDE YAŞAYANLAR Mehmet ÇAPUR Yüksek Lisans Tezi, Türk Dili ve Edebiyatı, Ana Bilim Dalı Danışman: Doç. Dr. A. Deniz ABİK Ekim, 2004/XII+488 sayfa Bu çalışmada Divünü Lügati't-Türk'te yer alan fiiller Yeni Uygur Türçesindeki fiillerle karşılaştırılmıştır. İnceleme sonunda, Divanü Lügati"t-Türk'te tespit edilen 3652 fiilin kök ortaklığı düşünülen fiiller de dahil olmak üzere 1019 tanesinin Yeni Uygur Türkesinde yaşadığı saptanmıştır. Bu çalışmayla XI. yüzyıl eseri olan Divanü Lügati't-Türk ile Yeni Uygur Türkçesi arasında fiiller esas alınarak bir bağ kurulmaya çalışılmıştır. Başka bir deyişle Doğu Türkçesinin ilk yazı dili kabul edilen Karahanlı Türkçesi ile bugün Doğu Türkçesi içinde önemli bir yere sahip olan Yeni Uygur Türkçesi fiiller aracılığıyla ses, anlam ve yapı bakımından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Çalışmamızın Giriş bölümünde fiiller, fiillerin söz varlığı içindeki yeri, Divanü Lügati't-Türk ve Yeni Uygur Türkçesi'nin temel alınmasının amacı ile Yeni Uygur Türkçesinin malzemelerinin neler olduğu yer almaktadır. Çalışmamızın İnceleme bölümü beş ana başlığı içermektedir. Birinci bölümde Divanü Lügati't-Türk ile Yeni Uygur Türkçesinin karşılaştırılması sonucu elde edilen 1019 fiil bulunmaktadır. İkinci bölümde ortak fiiller ses bilgisi açısından incelenmiş, söz başı, söz içi ünlü ve ünsüz değişmeleri, ses düşmeleri, ses türemeleri, göçüşme ve ikizleşme biçimlerinde tasnif edilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ortak fiiller anlam bilgisi açısından incelenmiş ve bu fiiller anlamı değişmeyen fiiller, yakın anlamlı fiiller, anlam genişlemesi, anlam daralması, anlam değişmesi görülen fiiller olarak ele alınmıştır. Dördüncü bölümde de ortak fiiller yapı bilgisi bakımından incelenmiş basit fiiller, isimden ve fiilden türemiş fiiller başlıkları altında toplanmıştır. Beşinci bölümde ise şeklen çok benzeyen ve anlam olarak da aynı veya çok yakın olan fiillerin ortakIV kökten geldiği düşünüldüğü için bu sözcükler Kök Ortaklığı Bulunan Fiiller başlığı altında verilmiştir. Çalışmanın inceleme bölümünden sonra gelen bölümü, Değerlendirme ve Sonuç bölümüdür. Bu bölümde de inceleme bölümünde elde edilen verilerin yardımıyla bir sonuca gidilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın son bölümünde ise Divanü Lügati't-Türk ile Yeni Uygur Türkçesinde ortak olan fiillerin alfabetik dizini yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT THE VERBS OF DİVANÜ LÜGATİ'T-TÜRK WHICH STILL BEING USED IN NEW UIGHUR TURKISH LANGUAGE Mehmet ÇAPUR Ms. Thesis, The Turkish Language and Literature Department Supervisor: Doç. Dr. A. Deniz ABİK October, 2004/XII+488 pages In this study, the verbs contained in Divanü Lügati't-Turk compared to the verbs of the New Uighur Turkish Language. At the end of the study, it's determined that 1019 of the 3652 verbs of Divanü Lügati't-Türk are living in the New Uighur Turkish Language, some of them thought that they share the similar verb roots. This study, tries to establish, through verbs, a linguistict connection between the XI the century's work. Divanü Lügati't-Türk and New Uighur Turkish Language. In other words, it tries to evalvate the Karahanh Turkish Language which was the first literature language of the Eastern Turkish Language and the New Uighur Turkish Language which has an important role of the Eastern Turkish Language, according to the voices, meanings, and the structure with the help of the“verbs”. Introduction comprises of verbs, value of the verbs in our vocabulary and the aim of choosing Divanü Lügati't-Türk and New Uighur Turkish Language and the sources of the New Uighur Turkish Languae. Analysis section divided into five main topics. In part one there are 1019 verbs obtained from comparisions of the Divanü Lügati't-Türk and the New Uighur Turkish Language. Section two examines the shared verbs according to the phonology and classified as“change of the vowels and the consonants at the start and the middle of the words”, hoplologies, devided voices, methathesis and voice similarities. In part three the shared verbs examined according to their meanings and these verbs classified as“verbs that have not undergone meaning change”,“verbs that have similar meanings”,“verbs that have expanded meanings”,“verbs that have lessened meanings”and“verbs that have undergone meaning change”. Part four examines the shared verbs according toVI their structure, titled as simple verbs and verbs are derived from nouns and verbs. Part five examines the verbs that have figurative and meaning similarities in order to think of their associated verb roots and they called“root acssociated verbs”The section after the analysis part is the evelvation and the conclusion section. This section tries to make a conclusion by the help of the data obtained from the analysis part. At the last section of the study, there is an alphabetical index of the associated verbs of Divanü Lügati 't-Türk and New Uighur Turkish Language.
Benzer Tezler
- Derleme Sözlüğü'nde Divanü Lügati't-Türk'ten fiiller
Verbs of Divanü Lügati't-Türk in Derleme Sözlüğü
GÜLENDAM KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. DENİZ ABİK
- Divanü Lugati't-Türk'te fiil yapımı
Verb formation in Divanu Lugati't-Turk
DİLEK HERKMEN
Doktora
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Tarihsel arka planı ile Türkiye Türkçesinde çatı
Başlık çevirisi yok
MEHMET FATİH KIRMALI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI İBRAHİM DELİCE
- Dîvânu Lugâti't-Türk'teki coğrafȋ terimlerin tarihî ve çağdaş Türk lehçeleriyle fonetik ve semantik açıdan karşılaştırması
The phoneti̇c and semanti̇c compari̇son of geographi̇cal terms i̇n Dîvânu Lugâti̇'t-Turk from the poi̇nt of hi̇stori̇cal and contemporary of Turki̇sh di̇alects
NADIRA TURDUBAI KYZY
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimEge ÜniversitesiTürk Dili ve Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ŞAHİN
- Dîvânü Lugati't-Türk'teki atasözlerinin anlambilimsel açıdan değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
HATİCE KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. SALİH DEMİRBİLEK