Tarihsel arka planı ile Türkiye Türkçesinde çatı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 902804
- Danışmanlar: PROF. DR. HACI İBRAHİM DELİCE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 847
Özet
Çatı, dilbilgisinde en çok tartışılan konulardandır. Bunun nedeni çatı dışında tutulması gereken konuların çatı içerisinde değerlendirilmesi, birçok işleve sahip olan fiillerin işlevlerinin karıştırılmasıdır. Bu karışıklık tanım, terim, tahlil ve tasnif başlıklarında kendini göstermektedir. Çatının iyi anlaşılması için fiillerin varlık, yapı, kip, görüngü, çatı vb. işlevlerinin sınırlarının iyi belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmayla çatı sistemleştirilmiş, örnekler ve şekiller üzerinden açıklanmıştır. Fiillerin nesne, yapı ve görüngü durumları çatıyla ilgili olmadığı için çatıdan ayrılmıştır. Çatı bağlam esaslı incelenmesi gereken bir kategoridir. Bu nedenle çalışmamızda bu husus dikkate alınmıştır. Birinci bölümde, Türkiye Türkçesinin çağdaş şiveleri ve tarihsel arka planı hakkında bilgi verilmiştir. Oğuz ve Türkmen ismiyle ilgili etimoloji çalışmalarına, Oğuzların tarihine, günümüzdeki özerk ve bağımsız Oğuz devletlerine değinilmiştir. Birinci bölüm“Çağdaş Oğuz Şiveleri”ve“Tarihi Türk Lehçeleri”olmak üzere iki alt başlığa ayrılmıştır.“Çağdaş Oğuz Şiveleri”başlığında Türkiye, Azerbaycan, Türkmen ve Gagavuz Türkçesinin tarihi gelişimi, ses özellikleri ve konuşur sayıları hakkında bilgi verilmiştir. 13. yy.a kadar tek yazı dili olan Türk dilinde köklü bir kırılma gerçekleşmiş, bu yüzyıldan sonra -Karahanlı Türkçesi döneminden sonra- Türk dilinin Batı kolu olan Oğuz Türkçesi ve Kuzey kolu olan Kıpçak Türkçesi yazı dili olmuştur. Çalışmada bu durum gözetilmiş, Türkiye Türkçesinin arka planı geçmişten günümüze Köktürk, Uygur, Karahanlı, Eski Oğuz ve Osmanlı Türkçesi şeklinde ele alınmıştır.“Tarihi Türk Lehçeleri”başlığında Köktürk, Uygur, Karahanlı ve Anadolu Türklerinin tarihine, bu dönemlerden günümüze ulaşan eserlere ve dönemlerin dil özelliklerine değinilmiştir. İkinci bölüm,“Çatı”ve“Görüngü”olmak üzere iki alt başlıkta incelenmiştir.“Çatı”başlığında, araştırmacıların tanımlarına, tasniflerine, tahlillerine, çatıyla ilgili terimlere ve tartışmalara yer verilmiştir.“Görüngü”başlığında ise araştırmacıların fiillerin varlık ilgisinin birtakım eklerle değiştiğine dair tespitleri aktarılmıştır. Üçüncü bölümde Köktürk, Uygur, Karahanlı, Eski Oğuz ve Osmanlı Türkçesi dönemlerinde çatı ve görüngü ele alınmıştır. Her alt bölümde araştırmacıların çatıyla ilgili görüşlerine yer verilmiş, verilen örnekler tarafımızca değerlendirilmiştir. Ayrıca, her dönem için tarafımızca seçilen bir eser üzerinde çatı ve görüngü çalışması yapılmıştır. Köktürkçe için runik harfli metinlerin tamamı, Uygur Türkçesi için Mytrısimit, Karahanlı Türkçesi için Dîvânu Lügâti't-Türk'teki Oğuzca söz varlığı, Eski Oğuz Türkçesi için Dede Korkut Hikayeleri, Osmanlı Türkçesi için Taaşşuk-ı Tal'at ve Fitnat romanı seçilmiştir. Bu bölümlerde çalışmanın kapsamını gereksiz yere genişletmemek ve tekrara düşmemek için önceki bölümlerde değerlendirilen, aynı anlam ve işleve sahip örneklere yer verilmemiştir. Dördüncü bölümde, çatı ve görüngü tanımlanmış, çatı ve görüngünün çeşitleri ve işlevleri açıklanmıştır. Ayrıca, çatı belirlenirken dikkat edilmesi ve yapılması gereken hususlar maddeler hâlinde sıralanmıştır. Çatı belirlenirken fiillerin yönü önemli olduğu için içe dönük ve dışa dönük fillerle ilgili bilgi verilmiştir. Dönüşlü, edilgen, ettirgen, işteş ve oldurgan çatıyla ilgili araştırmacıların ikinci bölümde ifade ettiğimiz görüşlerine yer verilmiştir. Bu bölümde Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Huzur adlı romanından alınan örnekler kullanılmıştır.
Özet (Çeviri)
The voice is one of the most discussed topics in grammar. The reason for this is that the issues that should be kept outside the framework are evaluated within the framework, and the functions of verbs that have many functions are confused. This confusion manifests itself in definitions, terms, analysis and classification titles. In order to understand the voice well, verbs should be analyzed in terms of existence, structure, mood, phenomenon, voice, etc. The boundaries of their functions need to be well defined. In this study, the voice is systematized and explained through examples and figures. The object, structure and aspect of the verbs are separated from the voice because they are not related to the voice. The voice is a category that needs to be examined on a context-based basis. Therefore, this issue was taken into consideration in our study. In the first part, information is given about the contemporary accents and historical background of Turkey's Turkish. Etymology studies on the names Oghuz and Turkmen, the history of the Oghuzs, and the autonomous and independent Oghuz states today are mentioned. The first part is divided into two subheadings:“Contemporary Oghuz Dialects”and“Historical Turkish Dialects”. Under the title of“Contemporary Oghuz Dialects”, information is given about the historical development, sound characteristics and number of speakers of Turkey, Azerbaijan, Turkmen and Gagauz Turkish. A radical break occurred in the Turkish language, which was the only written language until the 13th century. After this century - after the Karakhanid Turkish period - Oghuz Turkish, the Western branch of the Turkish language, and Kipchak Turkish, the Northern branch, became the written language. This situation was taken into consideration in the study, and the background of Turkey Turkish was discussed from past to present as Köktürk, Uyghur, Karakhanid, Old Oghuz and Ottoman Turkish. Under the title of“Historical Turkish Dialects”, the history of Köktürk, Uyghur, Karakhanid and Anatolian Turks, the works that have survived from these periods and the linguistic features of the periods are mentioned. The second part is examined under two subheadings:“Voice”and“Phenomenon”. Under the title of“Voice”, researchers' definitions, classifications, analyses, terms and discussions related to voices are included. Under the title of“Phenomenon”, the researchers' findings that the existence relevance of verbs changes with some suffixes are conveyed. In the third chapter, the framework and phenomenon in the Köktürk, Uyghur, Karakhanid, Old Oghuz and Ottoman Turkish periods are discussed. In each subsection, researchers' opinions about the voice are included, and the examples given are evaluated by us. In addition, a framework and phenomenon study was carried out on a work selected by us for each period. All the texts with runic letters were selected for Kokturk,“Mytrısimit”for Uyghur Turkish,“the Oghuz vocabulary in Dîvân-ı Lügâti't-Türk”for Karakhanid Turkish,“Dede Korkut Stories”for Old Oghuz Turkish, and the novel Taaşşuk-ı Tal'at and Fitnat for Ottoman Turkish. In these sections, in order not to expand the scope of the study unnecessarily and to avoid repetition, examples with the same meaning and function evaluated in the previous sections are not included. In the fourth chapter, voice and phenomenon are defined, types and functions of voice and phenomenon are explained. In addition, the points that should be taken into consideration and taken when determining the voice are listed in items. Since the direction of the verbs is important when determining the voice, information is given about introverted and extroverted verbs. The opinions of researchers about reflexive, passive, causative, cohesive and causative voice that we expressed in the second chapter are included, and the shortcomings and wrong aspects of these views are shown. In this section, examples from Ahmet Hamdi Tanpınar's novel“Huzur”are used.
Benzer Tezler
- 'Vatan için ölmek': Türkiye'de şehit asker kültünün sosyo-politik inşası ve şehit aileleri dernekleri
'Dying for the motherland': The socio-political construction of martyr soldier cult and martyr family associations in Turkey
ŞAFAK AYKAÇ
- Eski Uygurca Tantrik bir metin: Avalokiteśvara-Sādhana
A Tantric text of the old Uighur: Avalokiteśvara-Sādhana
ALİ DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Türkiye'de kamu yönetimi eğitimini yeniden düşünmek; kamu yönetimi eğitiminin günümüz Türkiye'sinde kamu kurumlarının eğitim ihtiyacını karşılama durumu
Rethinking of public administration education in Turkey; status of public administration education?s enough to meet the needs of public institutions
GÖKHAN ADALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Kamu YönetimiKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
DOÇ. DR. HAMZA ATEŞ
- Stratejik iletişim bağlamında doğu Akdeniz jeopolitiğinin analizi: Türkiye ve Yunanistan örneği
Analysing eastern mediterranean geopolitics in context of strategic communications: Türkiye and Greece case
NAZİF BOZKURT
Doktora
Türkçe
2024
Halkla İlişkilerAnkara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASLI YAĞMURLU DARA
- I. Körfez Savaşı sonrası Türkiye-Irak ilişkileri: Değişen konjonktürün Türk dış politikasına etkileri
The relations between turkey and Iraq after the I. Gulf War and the effects of the changing regional conjuncture on the Turkish foreign policy
TAYLAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADNAN SOFUOĞLU