Çanakkale halılarının dünü ve bugünü
Carpet of Çanakkale in the past and today
- Tez No: 146785
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. FULYA ERUZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: El Sanatları, Sanat Tarihi, Crafts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 271
Özet
Bugün Türk halıcılığının en önemli merkezlerinden biri, Çanakkale'dir. Çünkü bölgede yetiştirilen koyunların nitelikli yünleri ve kök boyaların kalitesi yöre insanını halıcılığa itmiştir. Hayvanlardan kırkılan bu kaliteli yün, iyice yıkandıktan sonra kurutulup özel olarak yapılmış taraklardan geçirilir. Yünü ip haline getirebilmek için yüzyıllar ötesinden gelen kirman veya çıkrık tekniği uygulanmaktadır. Çözgüleri, atkılan ve ilmekleri ile tamamen yün olan Çanakkale halılarının en göz alıcı niteliklerinden biri de, yünün ipeği andıran parlaklığı ve geçen yıllar içinde halının eskiyip yıllanmasıyla beraber bu parlaklığın daha da belirginleşmesidir. Kök boyalan elde edilebilmek için doğadan toplanan yapraklar, bitki kökleri ve kabuklar büyük kazanlar içinde suyla kaynatılmaktadır. Rengin koyu veya açık nüanslannı sağlamak için de kaynatma aşamasında belirli süreler bugün de uygulanmaktadır. Yörede, ticari amaçla dokunan halıların yanı sıra kadınların kendi evleri için dokuduktan halılar da önemli bir yer tutmaktadır. Hemen her aile için bir gurur vesilesi oluşturan odalara serilmiş halılar, o evdeki kadınların becerilerini sergileyen en önemli unsurlardan biridir. Bu halılarda, genç kız, halısına dokuduğu bu motiflerle köyüne, ailesine, belki de evlenip kuracağı yeni evine mutluluk ve bereket dileklerinde bulunuyordur. Halıdan söz edildiği zaman iki ülke gelir insanların aklına: İran ve Türkiye. îran halitan“sinne”adı verilen“tek düğüm”tekniği ile tanınmışsa, Türk halıları da“çift düğüm”veya Anadolu'da halılanyla ünlü küçük bir yerleşim bölgesinden adını alan“Gördes”ile bilinir olmuştur. Ancak el sanatlarının en muhteşem eserlerinden biri olan halı sanatı, Türkler' in Orta Asya steplerinde yaratıp tüm dünyaya hediye etmiş olduktan bir değerdir. Anadolu toprakları binlerce yıl, dört bir taraftan aldığı göçlerle farklı kültürlere sahip toplumların birbirine kaynaştığı bir pota görevi yapmış. Bu rengarenk kültür mozaiği, Anadolu'nun her bir köşesine yayılıp mutfaktan dansa, giysiden halıya uzanan olağanüstü bir folklor zenginliği yaratmıştır. Günümüzde 36 değişik yörede dokunan Türk halitan, bölgeden bölgeye uzanıp giden renk ve motif farklılıklanyla her bir yörenin kendi özelliğini sergilemektedir. Halıyı kullanan insan, halıyı ilk planda soğuktan konınmak amacı mile, oturduğu meskenin tabanına, yatağının altına sererek yuvasını sıcak tutmak istemiştir. Buna ek olarak ikinci planda dekor unsuru olarak kullanılmıştır. Oturduğu meskeni renklendirmek, süslemek istemiştir. Halının ilk dokunduğu yıllarda, insanlar çoban göçebe olarak yaşarlarken, halıyı soğuktan koruma amacıyla dokumaya başlamışlardır. Halının düğümlü olarak dokunma fikri hayvan postundan doğmuştur. Daha önce avcı göçebe olarak yaşarlarken hayvan postunu kullanmışlardır. Sanat tarihçilerimiz,“düğümlü halının 2000 yıldan fazla bir geçmişi olduğunu ve vatanının 30 ile 45 kuzey enlemleri arasında kalan bütün Asya'yı kuşatan bölge olduğunu belirtmektedirler”. Belirtilen bu bölge gerçekten hepimizin bildiği üzere soğuktur. İnsanlar korunma gereksinimlerinden sonra, halıyı süs eşyası gibi görmeye başlamışlar ve zamanın akışı içerisinde, kendi inançlarını, hayatlarına etki eden önemli olayları, etkilendikleri varlıkları anlatmak için halı üzerinde renk ve şekiller kullanarak, desenli halılar dokumaya başlamışlardır. Halının dokunduğu toplumlarda, o toplumun olayları etkisinde dokunduklarından bize o devrin kültürlerini yansıtırlar. İnsanların yaşamlarındaki değişikliklerin paralelinde, haklardaki desen, renk ve dokuma kalitesi de devamlı yenilenmektedir. Günümüzde de 21 yüzyılın ihtiyaçları ve zevkleri, geçmişi insanlık tarihi kadar eski olan bu sanatı, tekrar ele almaktadır. Bilimsel araştırmalar yapılmaktadır. Yeni tasarımlar üretilmektedir. iv
Özet (Çeviri)
Today, Çanakkale is one of the most important centers of Turkish carpets. Because, the people of this region had begun to make manufacturing of carpets, because of the quality woolen of sheep and the quality of root dye in this region. First, quality woolen shears from animal washes very well and dries after that it passes from special rakes. In order to get rope from woolen is used a special technique over ages. It is completely woolen with loops. One of the most quality striking of woolen is brightness like silk and when the carpet worn out and takes on years becomes more brightness according the pass years. Collecting leaves from nature in order to get root dyes boil with plant roots and rinds in a big boiler and then in order to get colors of dark or light nuance is applied determined periods when they boil in the boiler. In the region, carpets weaved commercial aim together, take the important place are weaved by women for their homes. Carpets spreading on in the rooms are a cause of pride in every family too, and the skills of women that exhibiting in their homes is one of the most important element. The young girl in these carpets of motifs who wishes for abundance and happiness for her village and family, may be, her new home has after getting married in the future. People remember two countries when carpet mentions: Iran and Turkey, Iran carpets are known“single knot”technique as called“sinne”, Turkish carpets are known“double knot”and take name“Gördes”which is a small town of Anatolia, and its carpets are famous, too. However, carpet art is one of the most magnificent works of handicraft, it is a worth which is created in Middle Asia steppes and is given as a present to the entire World by Turks. In thousand years, communities have different cultures had moved off Anatolia and these different cultures had welted with each other in the same crucible.This multi colored culture mosaic-work is spreads on every place of Anatolia and had created a rich extraordinary folklore from kitchen to dance, from cloth to carpet. Today, Turkish carpets that are woven 36 different region exhibit peculiarity of every region with different color and motif. Man, who uses carpet, had wanted in order to avoid cold and in order to be hot home that spreads on floor and under bed. After that, it had used element of decoration. Years ago, people had begun to be woven carpets in order to defend cold when they lived as shepherd nomad. The idea of carpet to be woven with knot had sprung from animal skin. Before, they have used animal skin when they lived as hunter nomad. Our art historians say“the history of carpet”with knot goes back over 2000 B.C. and its hometown is the region between 30-45 North's Latitude of Asia. Everybody knows that this region is really cold. First, people had begun to use carpet in order to defend cold, after that they had begun to see it like a decoration things and in the pass years, people had used color and shapes on the carpet in order to explain important events which they effect their believes and their life and they had begun to weave figured carpets. Carpets are woven different society and they reflect us own cultures each society. The quality of figure, color and weaving of carpets continuously are becoming new because of alteration of people's lives. In this period, necessity and pleasure of 21 century had dialed with this art that has an old history like human's history. Scientific researches are being done and new designs are being produced. VI
Benzer Tezler
- Çanakkale Yenice yöresi dokumaları
The weaving of Çanakka Yenice region
COŞKUN YANAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN UYSAL
- Milas camilerindeki Milas halıları
Milas carpets found in Milas mosques
BERNA SEVİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
El SanatlarıMuğla ÜniversitesiArkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ADNAN DİLER
- Sibirya Bölgesi Türk halk inançları ve Şamanizm
Turkic folk beliefs of the Siberian Region and Shamanism
ASLI EĞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYRETTİN İHSAN ERKOÇ
- Moğol istilâsı öncesinde Hârezm bölgesinin ticârî gelişimi
Commercial development of the Khwarezm region before the Mongol invasion
EREN İZBUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN KAYHAN
- Yerel halkın Cittaslow algısı: Seferihisar ve Gökçeada karşılaştırılması
The cittaslow perception of local people: Seferihisar and Gökçeada comparison
NEDİM GÖRMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TurizmÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT AKSU