Osmanlı Devletinde işçiler ve işçi hareketleri: 1876 - 1914
Labour and the movements of labour in the Ottoman Empire: 1876 - 1914
- Tez No: 148517
- Danışmanlar: PROF. DR. BAYRAM KODAMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: İşçiler, işçi hareketleri, yabancı işçiler, işçi örgütleri, işçi ücretleri, sendikalar, Labour, labour movements, foreign workers, worker's organisations, worker's wages, labour unions
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 354
Özet
Tez, giriş kısmından sonra üç bölümden oluşmaktadır. Girişte XIX. yüzyıl sonlan ile XX. yüzyıl başlarında Osmanlı ekonomisine ana hatlarıyla değinilmektedir. Bu dönemde Avrupa'da meydana gelen Sanayi İnkılabı ve Batılılara verilen ekonomik ayrıcalıklar ile devletin kendi bünyesindeki yapısal sorunlar nedeniyle, ülke ekonomisi zor anlar yaşamaktaydı. Birinci bölümde ilk olarak 1876 öncesi dönemdeki işçilere kısaca değinilmekte, daha sonra 1876-1914 dönemindeki işçilerden ayrıntılı olarak bahsedilmektedir. Devlet yüzyıllar boyu gerektiği zaman zorunlu istihdama başvurdu. Kendi ihtiyacı olan işçileri kefalete bağlayarak ve piyasa şartlarında ücret ödeyerek istihdam ediyordu. Diğer yandan, serbest piyasadaki emek gücünün istihdamı ve ücreti gibi konulara müdahale edilmiyordu. XIX. yüzyılın sonlarında teknoloji transferi ve yabancı yatırımlar sebebiyle ülke dışından çok sayıda işçi gelmeye başlamıştı. Bu işçiler, ülkede çeşitli sorunlara neden oldular. Burada devletin gerek bu işçilerle ilgili ve gerekse genel anlamdaki işçi politikasının nasıl olduğu konusu üzerinde duruldu. Ülkeye gelen yabancı işçiler bir yana, ülke içindeki işçilerin etnik yapısında da çeşitlilik vardı. Devlet teşekküllerinde daha çok Müslümanlar istihdam edilirken, yabancı sermayedarlar ile yerli gayrimüslim patronlar kendi dindaşlarını tercih etmekteydi. Müslüman ya da gayrimüslim kadın ve çocuklar, genel anlamda yetişkin erkeklere göre daha az bir ücretle çalışmaktaydı. işçi ücretleri sektörden sektöre, bölgeden bölgeye ve en önemlisi de işçinin maharetine göre farklılık arz ediyordu. Mesai saatleri uzun ve çalışma şartlan kötüydü. Yoğun çalışma sürecinde imdatlarına bir günlük hafta tatili ile dinî bayramlar yetişiyordu. Bununla birlikte gerek çalışma şartlarının iyileştirilmesi ve gerekse bir takım diğer haklar açısından önemli gelişmeler oldu. Bilhassa devlet sektöründe çalışan işçiler için sağlık hizmetleri ve sosyal güvenlik alanında son derece ciddî adımlar atıldı. İkinci bölümde işçi teşkilatlanması ve işçi hareketleri ile bunların sebep ve sonuçlan üzerinde duruldu. İşçi örgütlenmesinde değişik faktörler rol oynamaktaydı. Avrupa'dan getirilen işçiler, beraberinde kendi ülkelerinde gördükleri teşkilat fikrini ülkeye taşıdılar. Ayrıca sosyalizmin de kayda değer etkisi görüldü. Böylece Osmanlı toplumu ilk kez işçi cemiyet ve sendikalarıyla tanıştı. İşçileri bir fikir ve ideal etrafında toplayan bu teşkilatlar, işçi hareketlerinin başlamasında da etkili oldu. İşçi hareketlerinin meydana gelmesinde bir çok diğer etkenler de rol oynamıştı. II. Meşrutiyet öncesinde daha çok birikmiş ücretlerin ödenmesi isteği ile yapılan grevler, yeni dönemde başta ücret artış talepleri olmak üzere büyük bir çeşitlilik arz etti. 1908 yılı yaz aylarında, sanayileşmenin yoğun olduğu İstanbul, Selanik ve İzmir başta olmak üzere ülkenin hemen her yanında büyük bir grev fırtınası koptu. Aynı yılın güz döneminden itibaren hız kaybetmekle birlikte yıl sonuna kadar ciddî boyutlarda grev hadiseleri meydana geldi. İşçiler, taleplerinin çoğunu elde edemedi. Devlet ise işçi hareketleri karşısında fiilî ve yasal tedbirlere baş vurdu. Bunun da etkisiyle 1909'dan I. Dünya savaşının başladığı ana kadarki dönemde işçi hareketleri eski canlılığından çok şey kaybetmişti.
Özet (Çeviri)
This thesis consists of two chapters following an introduction. Introduction dwells on the Ottoman economy at the end of nineteenth century and at the beginning of twentieth century. At this period, the Ottoman economy had a hard time because of structural problems, and the industrial revolution at the West, and also the capitulation, which were given to the Western countries. First chapter briefly tackles on the workers of pre- 1876, then it mentions the workers of 1876-1914 in detail. The State applied compulsory employment over centuries when it is needed. The workers that the state needed were employed by taking bail, paying normal wage. On the other hand, there were no interference to employment of workers and their wage at the free market. At the end of nineteenth century, a considerable number of foreign workers had come to the country, as the result of foreign investment and import of technology. However, these workers caused a lot of problems. Therefore, this chapter analyses the policies of both foreign workers in particular and workers in general. Apart from these foreign workers, there were different ethnical elements in the countries indigenous workers. While the state were mostly employing Muslims foreign investors employed their own coreligionist. Muslims and non-Muslims women and children were employed lesser wage in general. The worker's wage were changing in accordance with their sectors and regions and most importantly workers skill. Working hours were longer and conditions were bad. A day off in a week and religious holidays were their best hours in their busy working days. However, a considerable improvement was seen in their working conditions and in their some other rights, particularly those who were working in medical sector and social security services. The second chapter dwells on the worker's organisation and Worker's movement and their reasons and consequences. The workers that were brought from Europe were played an important role in worker's organisation. Socialism also was one of the main factors that affected the worker's organisation. Thus Ottoman society was introduced first time with the worker's organisations and trade union There were the strikes in the Ottoman after the Second constitution. The strikes were spread all over the countries, particularly those industrialised states such as Istanbul, İzmir, and Selanik. The state took constitutional measures against the worker's movements. Therefore, the Worker's movements were lost their excitement from 1909 to First World War.
Benzer Tezler
- II. Abdülhamit Dönemi işçi ve işçi hareketleri
Worker and worker's movement in Period of Abdülhamit II
SALİH KALKAN
- Türkiye sendikacılık tarihinde Türk Metal Sendikası (Teşkilat yapısı ve faaliyetleri)
Turkish Metal Trade union in history of trade unionism in Türkiye (Organizational structure and activities)
HABİLHAN PEHLİVANLI
- Türkiye'de aşırı sol faaliyetler ve Rusya faktörü 1908-1938
Extreme leftist movement in Turkey and Russian involvement (1908-1938)
CİHAT ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Siyasal BilimlerHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YUSUF SARINAY
- Demokrat Parti Döneminde iktidar-sivil toplum kuruluşları ilişkileri: 1950-1960
Relations with non-governmental organizations Period ruling Democratic Party: 1950-1960
ALİ ŞAĞAN
Doktora
Türkçe
2013
Siyasal BilimlerMarmara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMİL ÖZTÜRK
- Sendika dergilerinde özelleştirme gündemi: Petrol-İş ve Tek Gıda-İş örnekleri
Privatization agenda in union magazines: Examples of Petrol-İş and tek Gıda-İş
GAYE KUAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEREN SÖZERİ ÖZDAL