Masalın çağdaş toplumda yayılışının incelenmesi üzerine bir deney
An experiment on the spread of stories in development societies
- Tez No: 148575
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN BAŞGÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
135 ÖZET Bu araştırmanın amacı bir masalın ağızdan ağıza geçişiyle; yani bir anlatıcıdan diğerine geçişiyle uğradığı değişimi anlamak ve analiz etmektir. Bir halkbilimci olan F.C. Barlett ve antropolog H. Lowie adında iki aydın (Barlett 1940'da İngiltere'de, Lowrie 1987'de Amerika'da) aynı konuyu araştırdılar. Onların araştırmasından her nasılsa kısıtlı bir şekilde faydalanabiliyoruz. Çünkü bu kişilerin araştırmaları sunî bir ortamda, yani derslik gibi bir ortamda gerçekleşti. Ne yazık ki, aynı konu altında başka bir araştırmayı Türkiye'de ve başka bir ülkede bulamadım. Bu yüzden yabancı referanslarım sınırlıdır. Birisi“Bir Horoz'un Hikayesi”başlığı altında bir hayvan olup ve diğeri ise Çember Tiyar denilen olağan üstü bir kişiliğin hikayesi olan iki halk masalı seçtim. Her ikisi de Pertev tarafından yazılmış Zaman Zaman İçinde adlı eserden seçilmiştir. Bu hikayelerin birisi Şükrü Elçin tarafından seçilmiştir. Bilgilendireceğim kişilere karşı anlatımımın tutarlılığını korumak için her iki masalı birkaç kez okudum. Sonra, deneyime katılacak bireyi dikkatli bir şekilde seçtim. Projeye katılacak her bir bireyin hayat hikâyesi, işi, aile yapısı, toplumdaki yeri ve eğitimine özel ihtimam verildi. Hikayelerimi seçtim ve sonra tek veya grup içindeyken, sınıfta, iş yerinde, evde, topluma açık yerlerde, bir ağacın altında vs. bu kişilere hikâyelerimi anlattım. Bu durumlarda birkaç öğrenci, aile üyeleri veya arkadaşlardan oluşan dinleyiciler anlatırken ortamda bulundular. Sonra her bir bireysel katılımcıya anlattığım masalı tekrar etmelerini istedim. Bazı katılımcılar masalları bir iki günde tekrar ederken, bazıları bir haftada, bazıları da tekrar etmek için daha fazla zamana ihtiyaç duydu. Aynı katılımcının masalı yeniden analamasını bir kereden daha fazla, farklı zaman ve yerde kayıt ettim. Verdikleri tepkiler bir kaset çalara kayıt edildi. Sonra kayıt edilmiş masalları tek tek kaleme aldım. Bu yazılar araştırmamın temelini oluşturdu. Deneyim Barlett ve Lowie'nin bile farketmediği bazı önemli bulgularla sonuçlandı.136 1. Masalı anlattığım ortam ve masalı anlattığında anlatanın bulunduğu ortam halk masalının tekrarında önemli rol oynar. Bana bir şey hatırlamadığını söyleyen anlatıcılardan biri, ben onu kendi evinde dinlediğimde masalı oldukça başarılı bir şekilde tekrar etti. 2. Bireyin masalı dinlerken veya tekrar ederken sahip olduğu psikoloji veya ruhsal durumu masalı hatırlamada ve yeniden anlatmada ana etmendir. Günlük işlerin yorgunluğu ve şu ya da bu sorusunun verdiği endişe anlatıcının öğrenme ve yeniden anlatma yetilerine etki ediyor. 3. Katılımcının yaşam hikayesi, aile yapısı ve sosyal çevresi masalın hatırlanması ve yeniden anlatılmasına başka bir etmendir. Eğer masal bir hayat deneyimine ve anlatıcının geçmişindeki trajik bir olayla uygunluk gösteriyorsa, bireysel anlatıcı genellikle masalları değiştiriyor. 4. Masalı dikkatli dinlemeyen veya tekrar etmeye özen göstermeyen birey, başka bir bireyle yarışma ortamına konulduğunda masalı hatırlamak için genellikle özel bir çaba sarfediyor. Bir anlatıcıya arkadaşının masalı daha iyi anlattığını söylediğimde, daha iyisini yapabileceğini veya onun yaptığı kadarını yapabileceğini söyledi. Ertesi gün masalı daha uygun bir şekilde tekrar etti. 5. Anlatım geleneğine aşikâr olan veya geçmişte masal anlatmış olan bireysel bir anlatıcı, anlatım geleneğine aşikâr olmayan bireylere nazaran masalı daha iyi hatırladı. Deneyim masal anlatımının bir özette yer alamayacağını ve masalı hatırlayıp anlatmanın; bireysel katılımcının sosyal ortamını, bireysel ufkunu, aile yapısını, eğitimini ve anlatımının zamanı kadar sosyal ve fiziksel ortamını da kapsamalıdır.
Özet (Çeviri)
137 ABSTRACT The purpose of this research is to understand and analyze the changes of a tale when it is transmitted from one mouth to the other, that is from one teller to the other. Two scholars F.C. Bartlett, a folklorist and H.Lowie, an anthropologist,the former in 1940 in England and the later 1980 in the United States studied the same topic. We benefitted from their research somewhow in a limited way. Because their experiments took place in an artificial milieu, that is the classroom.. Unfortunately, I was unable to find any other research on the same topic in Turkey or in another country. For that reason my foreign references are limited. I have selected two folk tales one of which was an animal tale titled“The Tale of a Rooster”, the other was a tale of supernatural called Çember Tiyar. Both tale were selected from Zaman Zaman İçinde by Pertev. One of these tales was selected from Şükrü Elçin the other from. I have read both tales several times to secure the constancy of my narration to the informers. Then, I carfully selected the individual who would participate my experiment. Special attention was paid to the education, social background, family structure, profession and life story of each individual who would join the project. The tales I selected, then was told to these individual singly or in a group,in the classroom, in a business place, in a house, in a yard, under a tree and so on. In some cases an audience of several studens or family members or friends were present in my narration. Then I asked each individaul participant to repeat the tale that I had narrated them. Some participants repeated the tales in a few days, some in a week, some needed more time to repeat. I recorded mor than once the retelling of the same participant in a different place and time. Their responses were recorded on a tape recorder. Then I wrote down the recorded tales one by one. These texts were the basis of my analisys.My experiment resulted with some important findings which the research of Bartlett and Lowie did not even notice.138 1. The location of my narration, and the place of the informer when he retold me the tales, plays an important role in the repetition of the folk tale. An informant who told me that he did not remember anything, repeated the tale quite successfully when I listened to her in his house. This is a clear indication of the importance of the location in the creation and trasmission of culture. 2. The pschychology, or the mood of the informer when she listened to or repeated the tale, is a major factor in remembering and retelling the tales. The tiredeness of the daily work, or the worry of this and that problem, influences the learning and retelling abiliies of the narrator. 3. The life history, the family background, social environment of the participant is another factor in remembering and retelling the tales. Individual narrator, usually changes the tales if it is relevant to a life experience or a trajic incident of his or her past. 4. An individual who does not listened carefully and does not care to repeat it, always make a special effort to remember when he is placed in a competing situation with another individual. When I told a narrator that his friend so and so was able to tell the stories better, he said then“ I can do better or as good as he does”and repeated the tale next day in a rather complete form. 5. An individaul narrator who is familiar with the tale narration tradition or she herself told tales in the past, remember the tale better than the other informants who were not familiar with the tradition. My experimen celarly indicated that the tale dissemination did not take place in an abstract situation and remembering and retelling the tale is a complex process which should involve the study of social milieu, individul horizon, family background and education of the individual participant and the social and physical milieui, as well as the time of the narration.
Benzer Tezler
- Yeşilçam sinemasında değişen kadın imgesi: Köylü kadının kentli kadına dönüşümü
Changing women image in Yeşilçam cinema: Conversion of peasant women into urban women
ÜMMÜHAN MOLO
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Radyo-TelevizyonErciyes ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜLYA ÖZTEKİN
- Amerikan kültüründe mit ve kahraman: Washington Irving ve Mark Twain kısa hikayelerinden Marvel çizgi romanlarına kadar mit yaratımı ve kahraman temsillerinin incelenmesi
Myth and hero in American culture: Analysis of myth creation and hero representations in Washington Irving, Mark Twain short stories and Marvel comic books
SEDA ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Amerikan Kültürü ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BELGİN ELBİR
- Masalda cadı: 'ötekinin' arketipi
Witch in fairytales: the archetype of 'the other'
FULYA İÇÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Batı Dilleri ve EdebiyatıEge ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DİLEK DİRENÇ
- Lopnur halk masalları (metin aktarma- inceleme- çeviri yazı)
Lopnur folk tales (text transfer-research-transcription)
HAMİYET ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSUN DEMİREZ
- Kırgız masalları (metin-inceleme)
Kyrgyz tales (text study)
SABRİ DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DilbilimGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE YILDIZ