Ergenlerin sağlık denetim odağı algılama düzeyleri ve sağlık davranışlarına yansıması (Ankara Kanuni Lisesi örneği)
Health locus of control perception of adolescents and its effects on their health behaviours
- Tez No: 157009
- Danışmanlar: DOÇ.DR. RUHİ SELÇUK TABAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sağlık Eğitimi, Health Education
- Anahtar Kelimeler: Ergen, sağlık, denetim odağı, davranış 83, Adolescent, Health, Locus of Control, Behaviour 85
- Yıl: 2004
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sağlık Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
6. ÖZET Ergenlerin Sağlık Denetim Odağı Algılama Düzeyleri ve Sağlık Davranışlarına Yansıması Bu çalışmanın temel amacı, ergenlerin sağlık denetim odağı algılama düzeylerini, bu konuda ergenlere yapılacak eğitimin sağlık denetim odağı algılamalarına olan etkisini ve sağlık davranışlarına yansımasını belirlemektir. Elde edilen bulgulara dayanarak, ergenlerin sağlık denetim odağı algılamasının sağlık davranışlarına yansımasına yönelik birtakım öneriler getirmek ve olumlu sağlık davranışı geliştirmek için yapılacak diğer çalışmalara ışık tutmak çalışmanın genel amaçları arasında yer almaktadır. Denetim odağı algısı bilişsel bir ara değişken gibi işleyerek, stresli yaşam olaylarının sağlık üzerindeki sonuçlan için olduğu kadar, sağlık davranışları için de yordayıcı bir değişken olabilmektedir. Denetim odağı ve sağlık arasında doğrusal bir ilişkiden çok, daha karmaşık bir ilişkinin var olması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır. Bugüne kadar denetim odağı ile ilgili farklı değişkenler kullanılarak yurtiçi ve yurtdışında araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalarda denetim odağı ve sağlık tutumları incelenmiştir. Ancak, eğitim yoluyla sağlık denetim odağı algılamalarının sağlık davranışlarına yansımalarım ele alan bir araştırmaya rastlanmamıştır. Eğitim yoluyla sağlık denetim odağı algılamalarmdaki değişimin sağlık davranışlarına yansımasının önemini vurgulamak için planlanan bu araştırma Türkiye de daha önce yapılmamış olması nedeniyle özgün bir çalışmadır. Araştırmamız tanımlayıcı ve yan deneysel bir çalışmadır. Araştırma Ankara Kanuni Lisesi 2002-2003 Öğretim yılında 9. sınıfta öğretim gören 192 öğrenci üzerinde yapıldı. Veriler anket uygulama ve gözlem yoluyla toplandı. Sağlık denetim odağı algılama düzeyi konusunda B.S Wallston-K.A. Wallston (1978), tarafından geliştirilen 3 boyutlu 54 sorudan oluşan Çok Yönlü Sağlık Denetim Odağı Ölçeği (MHLOC), dil geçerliği ve güvenirlik testlerinden sonra uygulandı. Ergenlerin sağlık davranışlan ile ilgi veriler ise araştırmacı tarafından kaynak tarama yoluyla geliştirilen anket uygulanarak elde edildi. Sağlık davranışlarına yönelik anket formu 82ve sağlık denetim odağı ölçeği çalışmanın başında ön test şeklinde birlikte uygulandı. Anket uygulamasından sonra öğrencilerin bir bölümüne sağlık denetim odağına yönelik eğitim verildi. Bahar dönemi başında anket ve ölçek bir kez daha uygulandı. Çalışmada öncelikle sağlık denetim odağı konusunda yapılan eğitimin ergenlerin iç denetim odağı algılamalarım olumlu yönde etkileyerek yükselttiği sonucu elde edilmiştir. Bu açıdan eğitim grubu ile kontrol grubu arasındaki farklar istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Bireylerin kendi sağlıkları üzerinde sorumluluk ve denetimlerinin artmasının temel kaynağı bireylerin iç denetim odağıdır. Öğrencilerin yani ergenlerin sağlık denetim odağı algılamalarında cinsiyet, anne ve babanın öğrenim düzeyi gibi sosyo-demografik etkenlerin etkisi açısından tüm değişkenler yönünden istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar elde edilmemiş olmasına karşın kız öğrencilerde eğitim öncesi ve sonrası denetim odağı algılamada beklenen yönde, diğer bir açıklama ile, iç denetim odağı algılamasında yükselme, dış denetim odağı algılamasında ve kaderci yaklaşımda düşme yönündeki olumlu gelişmeler dikkat çekici bulunmuştur. Öğrencilerin, diğer bir ifade ile ergenlerin sağlık davranışları ve bilgi alma istekleri ile sağlık denetim odağı algılan arasında belirlenen ilişkiler iç denetim odağı algısı yüksek olanların sağlıklarıyla ilgili daha fazla sorumluluk alma ve daha etkin olma isteğinde olduklarım göstermektedir. Özellikle eğitim grubu öğrencilerin diş fırçalama, el yıkama, sağlık kontrolüne gitme gibi sağlık davranışlanndaki göreceli artışın iç denetim odağı algısının yükselmesiyle birlikte oluşması sağlık davranışını açıklayan Sosyal-Bilişsel Model, Planlı Davranış Modeli, Fenomenolojik Yaklaşım gibi kuramları desteklemektedir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Health Locus of Control Perception of Adolescents and Its Effects on Their Health Behaviours Health locus of control is a predisposing cognitive variable for health perception and behaviours especially of adolescents who generally believe that their health, ilnness and behaviours are due to 'powerful others', 'fate' or 'chance'. However, the relationship between locus of control and health is rather complex than linear. Therefore, the assessment of health locus of control perceptions of specific target groups is an important step in health educational and instructional activities. The purpose of our study is to investigate the relatioships between health locus of control perceptions and health behaviours of adolescents as well as the effectiveness of teaching health locus of control to them. We have hypotized that significant relationships would exist between health locus of control and health behaviours. Also, spesific instruction on health locus of control would change adolescents' perceptions of locus of control. Hence, another aim of this study is to develope certain recommendations for teaching of health locus of control to adolescents in the curriculum of health instruction for the 9. Grade students of high schools. A concrete pace in school health education was made in Turkey in 1996 by adding Health Comprehension classes to the program of the 9. Grade. However, certain basic topics sue as health locus of control, self-efficacy, optimism are not included in curriculum. The results of this study are expected to be effective in the efforts to prapare a new comprehensive school health education curriculum. The subjects of our study are 192 students in 6 groups of the 9. Grade of a high school. Three groups of 108 students were randomly selected as the experiment group who were subjected to 4 class-hours spesific instruction on health locus of control. A 34-item questionnaire for health behaviours and the Multidimensional Health Locus of Control Scale, deloped by Wallston, Walston and De Vellis (1978), were filled by the students before and after the instruction. 84In this study, it has been firstly found out that the instruction on the health locus of control positively increased the perception of internal health locus of control of adolescents. The differences between training and control groups in this aspect were found to be statistically significant. Internal health locus of control is the main source for the increase of responsiblity and management of individuals on their health. Even though statistically sgnificant differences were not found in the perception of health locus of control of adolescents by independent socio- demographical variables such as gender, educational status of mothers and fathers etc. as a whole, the expected proceedings such as the increase in the perception of internal health locus of control of girls and the decrease in the perceptions of external and fate health locus of control after the instruction were found to be interesting. The relations that were detected between students' health behaviours and information solicitation and their perceptions of health locus of control showed that the students with higher internal health locus of control are more eager to be responsible and active for their health. Especially, the co-occurence of the relative increase of health behaviours such as tooth-brushing, hand-washing, medical check ups, and the increase in the internal health locus of control of training group students supports the explanations of the health behaviour models such Social-Cognitive Model, Planned Behaviour Model, Phenomenological Approach.
Benzer Tezler
- Gülhane Askeri Tıp Akademisi Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesine başvuran koroner arter hastalığı tanılı bireylerin sağlık davranışlarının belirlenmesi
Health behaviors of individuals with coronary artery disease diagnosis and affecting factors (Example of Ankara Research and Training Hospital of Gulhane Military Medical Academy)
NİLGÜN KURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Halk SağlığıAnkara ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİRGÜL PİYAL
- Sağlık psikoeğitim programının, obez ergenlerin beslenme, fiziksel aktivite ve sağlık denetim odağına etkisi
The effect of health psycoeducation program on nutrition, physical activity and health locus of control of obese adolecent
GÜLNİHAL BİLİM
- Şanlıurfa il merkezindeki lise öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları ve ilişkili faktörler
Health promotion behaviors and related factors of high school students in Şanlıurfa city centre
ZEYNEP DAĞDEVİREN
- Ortaokul ve lise öğrencilerinin adil dünya inançlarının denetim odağı ve anne baba tutumu açısından gelişimsel olarak incelenmesi
Developmental investigation of elementary and high school students' beliefs in a just world in terms of locus of control and parental attitudes
PELİN ERDEM ÇEVİKBAŞ
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Bilim Dalı
PROF. DR. NUR PINAR BAYHAN
- Yetişkinlerin tedbirsiz davranmasını belirleyen etkenlerin incelenmesi
Investigating the factors that determine adult imprudent behaviors
AYŞE AYPAY
Doktora
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAHİDDİN ÖĞÜLMÜŞ