Geri Dön

Anadolu'da neolitik dönemden günümüze kalan uzun kemiklerin boyutları ve iskelet kütleviliğinin değerlendirilmesi

Assessing postcranial sizes and robusticity from the neolithic period to the present in Anatolia

  1. Tez No: 160297
  2. Yazar: GÜLAY ASLAN
  3. Danışmanlar: PROF.DR. METİN ÖZBEK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Antropoloji, Anthropology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 300

Özet

İİ ÖZET Bireylerin morfolojik yapılan hem genetik hem de çevresel faktörler tarafından belirlenmekle birlikte, özellikle fizyolojik ve fiziksel stresi içeren çevresel faktörler, yaşam boyunca vücut boyutu üzerinde etkili olmaktadır. Toplumların yaşam ve geçim biçiminde zamanla meydana gelen değişimlerin, bu toplumları oluşturan bireylerin vücut yapılarını çeşitli düzeylerde ve yönlerde etkilediği varsayılır. Söz konusu çevresel faktörlerin etkileri, gerek erkek ve kadınlar arasında gerekse vücudun farklı kısımlarında değişkenlik gösterebilir. Mevcut çalışmada, Neolitik, dönemden günümüze Anadolu populasyonlarının uzun kemik boyutlarında ve kütleviliğindeki değişim, farklı buluntu yerlerinden 17 eski Anadolu topluluğunun uzun kemiklerinde (toplam 748 bireye ait), erkek-kadın, sağ ve sol taraf ayrı ayrı olmak üzere alman uzunluk, genişlik, çevre ve çaplan içeren 39 ölçü ve bu ölçülerden hesaplanan kütlevilik, yassılık ve uzunluk oranlarını içeren 21 endişe dayanarak değerlendirilmiştir. Cinsiyetler ve sağ-sol taraf arasındaki farklılıkların ve dönemsel değişimlerin istatistiksel önemliliği, SPSS 11.0 programında, eşleştirilmiş T testi (Paired Samples T Test) ve Tek Yönlü Varyans Analizinde (One-Way ANOVA), tanımsal (descriptive) ve Tukey HSD testler kullanılarak sınanmıştır. Çalışmada erkek-kadın ve sağ-sol taraf arasında ölçüm ve endis değerlerinin ortalamalarında önemli düzeyde farklılıklar bulgulanmıştır. Erkekler kadınlardan, üst uzuvlarda sağ taraf sol taraftan, alt uzuvlarda ise bazı ölçülerde sol taraf sağ taraftan daha yüksek değerlere sahiptir. Cinsiyet ve taraflar arasında, üst uzuvlar alt uzuvlardan daha fazla farklılık göstermiştir. Uzunluk ölçüleri, çap ve çevre ölçülerinden daha az taraf farkı sergilemiştir. Kemik boyutlarındaki dönemsel farklılık ve değişimlere bakıldığında, pek çok ölçü Neolitik dönemde düşük değerlere sahip bulunmuştur. Neolitik-Tunç Çağı arasında erkeklerde daha belirgin olmak üzere uzun kemik boyutlarında ve yuvarlaklığında azalma, kütlevilik endislerinde ise artış gözlenmiştir. Tunç Çağı-Ortaçağ arasında boyutlarda artış, Yakınçağ'a doğru azalış bulgulanmıştır.iii Kütlevilik endislerinde özellikle radius ve ulnada Neolitik'ten Yakınçağ'a artış kaydedilmiştir. Alt uzuvlarda ise femur başı kütleviliğinde artış olmakla birlikte, femur ve tibia kütleviliğinde dönemler arasında farklı eğilimler gözlenmiştir. Uzun kemik gövde yassılık endislerinde genellikle Neolitik'ten Yakınçağ'a yuvarlaklaşma yönünde değişim bulgulanmıştır. Vücut oranlarında ise dönemler arasında farklı yönlerde değişimler gözlenmiştir. Sağ ve sol taraf arasındaki farklılığın çoğu ölçüde ve özellikle kütlevilik endislerinde zamanla azaldığı kaydedilmiştir. Seksüel dimorfizm üst uzuv çevre ve çap ölçülerinde zamanla artarken, alt uzuv uzunluk ölçülerinde azalmıştır. Kütlevilik endislerinde ise üst uzuvlarda (clavicula, humerus, radius) zamanla azalırken, alt uzuvlarda (femur ve femur başı) arttığı bulgulanmıştır. Eski Anadolu toplumlarının kemik boyutlarında dönemler arasında meydana gelen bu değişimler kayıtlardaki arkeolojik, paleopatolojik, demografik ve tarihsel bulgularla birlikte yorumlanarak, zamanla yaşam ve geçim biçiminde meydana gelen değişimlerle ilişkilendirilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte özellikle fiziksel aktivitelere ilişkin olarak iskelet üzerinde baskı yapan mekanik güçlerdeki değişimin yansımalarının, kemik kesitlerinde yapılacak geometrik analizlerle daha net ortaya konulabileceği düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

IV ABSTRACT Skeletal morphology is determined by both genetic and environmental factors; environmental factors including especially physiological and physical stress influence body size during life. Therefore, it is assumed that changes, which occur in the way of the life and subsistence of the societies with time, influence the body size of the individuals forming these societies by different levels and ways. The effects of mentioned environmental factors can show changes on both between male and female and different parts of the body. In this study, changes on long bone dimensions and robusticity of Anatolian populations from the Neolithic period to the present were evaluated basing on both 39 measurements including lengths, widths, circumferences and diameters taken as male- female and right-left sides seperately on long bones of 17 ancient Anatolian populations (for total 748 individuals) belong to different sites and 21 indices including robusticity, shape and limb proportions calculated from aforesaid measurements. Statistical significancy of the differences between sexes and right and left sides of the body was tested by using SPSS 1 1.0, paired samples T test, One- Way ANOVA, descriptive and Tukey HSD tests. In the study, significant differences were found on the mean of measurements and indices between sexes, right and left sides of the body. Males are of higher measurements than female; on the upper limbs, right sides have higher measurements than left sides of the body; on the lower limbs, for some measurements, left sides are higher than right sides. It was determined that upper limbs are of more differences than lower limbs between sexes and sides of the body. Lenght measures displayed less differences between sides than diameter and circumference measures.Given periodic differences and changes, many measurements were seen low the Neolithic period. During the Neolithic and the Early Bronze Age, dimensions and the roundness of shafts of long bones decreased as more significant on the males; robusticity indices increased in the mentioned period.It was founded that, although long bone dimensions increased between the Early Bronze Age and the Middle Ages; they decreased through to the present. Robusticity indices especially on the radius and the ulna, and the head of the femur increased from the Neolithic period to the present. It was seen that indices shafts of long bones (femur platymeria, tibia cnemial) became round from the Neolithic to the present. Body proportions change in different ways among periods. In many measurements, especially in robusticity incides, differences between right and left sides of the body decreased in time Sexual dimorphism in diameter and circumference measures of upper limb decreased while it increased in lenght measure of lower limb. Sexual dimorphism in robusticity indices of upper limb (clavicula, humerus, radius) decreased while it increased in lower limb (femur and head of femur). This changes occuring in long bone dimensions of ancient Anatolian populations among periods were interpreted along with archaeological, paleopathological, demogrophical and historical findings in records; and they were tried to link with changes occuring in the way of the life and subsistence of the societies with time. Neverthless, it is considered that the reflections of the changes mechanical forces related to physical activities, which put pressure on the skeleton can be pointed out with geometric analysis of bone diaphyses sections.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    427333

    The Ancient South Marmara Harbors

    Antik Güney Marmara Limanları

    SERKAN GÜNDÜZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    ArkeolojiUludağ Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA ŞAHİN

    PROF. DR. MARTİNA SEIFERT

  2. Tez No

    64331

    Ulucak yöresinin (Kemalpaşa Ovası) arazi kullanımı

    Başlık çevirisi yok

    NEZAHAT KARA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    CoğrafyaEge Üniversitesi

    Fiziki Coğrafya Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ECMEL ERLAT

  3. Tez No

    518228

    Doğu Anadolu ve Kafkasya'daki son Tunç Çağı Erken Demir Çağı dikilitaşları

    Obeliks, tombstone eastern Anatolia and Caucasus Late Bronze Period-Early Iron Period

    DENİZ MELTEM DAŞDAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    ArkeolojiDokuz Eylül Üniversitesi

    Arkeoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERGÜN LAFLI

  4. Tez No

    25987

    Elazığ/Tepecik Ortaçağ iskeletlerinin paleodemografik açıdan değerlendirilmesi

    Başlık çevirisi yok

    AYLA SEVİM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    AntropolojiAnkara Üniversitesi

    Fizik ve Paleoantropoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ERKSİN GÜLEÇ

  5. Tez No

    313445

    Seyahatnamelere göre Diyarbakır'ın Osmanlı Dönemi mimari dokusu üzerine bir değerlendirme

    An evaluation on Diyarbakır's architectural structure in Ottoman Period according to Travel Books

    NURSEL KARACA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Sanat TarihiYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEHMET TOP

Geri Dön