Geri Dön

Bilgi erişiminde dil sorunları

Language problems in information retrieval

  1. Tez No: 161098
  2. Yazar: AYKUT ARIKAN
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. HASAN KESEROĞLU
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Information and Records Management
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2005
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Bilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 157

Özet

Öz Bilginin dil ile etkileşiminden dolayı, bilgi erişim süreci dil sorunlarından yoğun olarak etkilenmektedir. Bu araştırmanın amacı, bilgi erişim sürecinin kuramsal temellerini belirleyerek, süreçte yaşanan dil sorunlarım ve nedenlerini tartışmaktır. Bu nedenle, araştırmanın hipotezi 'bilgi erişimde yaşanan dil sorunlarının temelinde doğal dil vardır' ifadesiyle belirlenmiştir. Araştırmanın ilk bölümünde, tarihsel ve tanımlayıcı yöntemlerle, araştırma alanının kuramsal çerçevesi belirlenmiştir. Bu kapsamda, özellikle bilgi kavramının tarihsel süreç içinde yazı ve dil kavramlarıyla etkileşimi incelenmiştir. İkinci bölümdeyse, betimleyici modelleme yöntemiyle, bilgi erişim süreci ve bu süreçte ortaya çıkabilecek dil sorunları, dilsel ve sistemci yaklaşımla incelenmiştir. Bu çerçevede, dil araştırmalarının tarihsel gelişimi ele alınarak dilin, sistemci yaklaşım içinde, bilgi erişim sürecine etkileri saptanmaya çalışılmıştır. Bu bölümde, özellikle Türkiye'de yaşanan doğal dile bağlı bilgi erişim sorunları da değerlendirilmiştir. Uygulamaya yönelik üçüncü ve son bölümdeyse, katılımlı gözlem, olgu incelemesi, istatistiksel çözümleme ve niteliksel inceleme yöntemleriyle hipotez sınanmıştır. Sonuçta, bilgi erişim sistemlerinde dil sorunlarının, doğal dilin yabancı olmasına bağlı olarak arttığı saptanarak hipotez kanıtlanmıştır. Bu sonuca bağlı olarak özellikle, Türkiye'deki niteleyici kataloglama ve bibliyografik sınıflama konusundaki standartların yerelleştirilmesi, bibliyografik denetim ve yetke dizinlerinin uygulanması ile kütüphanecilerin ve kullanıcıların eğitimleri konularında önerilerde bulunulmuştur. Abstract The information retrieval process is under a strong influence of language problems, because of the interaction between information and language. The purpose of this research is to define a theoretical base for the information retrieval process and to discuss causes of language problems occurring in this process. For this reason, the hypothesis of this research has been set as 'the root of language problems of the information retrieval process lies in natural language'. In the first part of the research the theoretical framework of the research area has been drawn with the help of historical and definatorical methods. Within this scope, especially the interaction of the concepts information, writing and language has been examined. In the second part, the information retrieval process and language problems that may occur in this process are discussed with the descriptive modelling method, within linguistic and systems approaches. According to this, historical development of language research has been considered to define the effect of language to the information retrieval process within the systems approach. In this part, especially problems of information retrieval in Turkey related to natural language has been considered. The third and last part, based on application, the hypothesis has been tested with the methods participated observation, cased studies, statistical and qualitative analysis. As a result, the hypothesis has been proven, by the fact that language problems increase in information retrieval systems with foreign languages. According to this result, proposals have been made for the localisation of standards for descriptive cataloguing and bibliographic classification, the application of bibliographic control and authority files and the education of librarians and library users. iii

Özet (Çeviri)

Öz Bilginin dil ile etkileşiminden dolayı, bilgi erişim süreci dil sorunlarından yoğun olarak etkilenmektedir. Bu araştırmanın amacı, bilgi erişim sürecinin kuramsal temellerini belirleyerek, süreçte yaşanan dil sorunlarım ve nedenlerini tartışmaktır. Bu nedenle, araştırmanın hipotezi 'bilgi erişimde yaşanan dil sorunlarının temelinde doğal dil vardır' ifadesiyle belirlenmiştir. Araştırmanın ilk bölümünde, tarihsel ve tanımlayıcı yöntemlerle, araştırma alanının kuramsal çerçevesi belirlenmiştir. Bu kapsamda, özellikle bilgi kavramının tarihsel süreç içinde yazı ve dil kavramlarıyla etkileşimi incelenmiştir. İkinci bölümdeyse, betimleyici modelleme yöntemiyle, bilgi erişim süreci ve bu süreçte ortaya çıkabilecek dil sorunları, dilsel ve sistemci yaklaşımla incelenmiştir. Bu çerçevede, dil araştırmalarının tarihsel gelişimi ele alınarak dilin, sistemci yaklaşım içinde, bilgi erişim sürecine etkileri saptanmaya çalışılmıştır. Bu bölümde, özellikle Türkiye'de yaşanan doğal dile bağlı bilgi erişim sorunları da değerlendirilmiştir. Uygulamaya yönelik üçüncü ve son bölümdeyse, katılımlı gözlem, olgu incelemesi, istatistiksel çözümleme ve niteliksel inceleme yöntemleriyle hipotez sınanmıştır. Sonuçta, bilgi erişim sistemlerinde dil sorunlarının, doğal dilin yabancı olmasına bağlı olarak arttığı saptanarak hipotez kanıtlanmıştır. Bu sonuca bağlı olarak özellikle, Türkiye'deki niteleyici kataloglama ve bibliyografik sınıflama konusundaki standartların yerelleştirilmesi, bibliyografik denetim ve yetke dizinlerinin uygulanması ile kütüphanecilerin ve kullanıcıların eğitimleri konularında önerilerde bulunulmuştur. Abstract The information retrieval process is under a strong influence of language problems, because of the interaction between information and language. The purpose of this research is to define a theoretical base for the information retrieval process and to discuss causes of language problems occurring in this process. For this reason, the hypothesis of this research has been set as 'the root of language problems of the information retrieval process lies in natural language'. In the first part of the research the theoretical framework of the research area has been drawn with the help of historical and definatorical methods. Within this scope, especially the interaction of the concepts information, writing and language has been examined. In the second part, the information retrieval process and language problems that may occur in this process are discussed with the descriptive modelling method, within linguistic and systems approaches. According to this, historical development of language research has been considered to define the effect of language to the information retrieval process within the systems approach. In this part, especially problems of information retrieval in Turkey related to natural language has been considered. The third and last part, based on application, the hypothesis has been tested with the methods participated observation, cased studies, statistical and qualitative analysis. As a result, the hypothesis has been proven, by the fact that language problems increase in information retrieval systems with foreign languages. According to this result, proposals have been made for the localisation of standards for descriptive cataloguing and bibliographic classification, the application of bibliographic control and authority files and the education of librarians and library users. iii

Benzer Tezler

  1. Challenges in access to healthcare of Syrian refugees in Türkiye: The case of Mardin

    Türkiye'deki Suriyeli mültecilerin sağlık hizmetlerine erişimindeki zorluklar: Mardin örneği

    TUNA KILINÇ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    SosyolojiAnkara Sosyal Bilimler Üniversitesi

    Uygulamalı Sosyal Araştırmalar Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞEBNEM AKÇAPAR

  2. Türkiye'de yazma eser kütüphanelerinin organizasyonu

    Organization of manuscript libraries in Turkey

    TUĞÇE KOZAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Bilgi ve Belge YönetimiAnkara Üniversitesi

    Bilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATİH RUKANCI

  3. Construction of everyday reality in a virtual world: The case of 'World of warcraft'

    Sanal dünyada gündelik gerçeklik kurulumu: 'World of warcraft' vakası

    CEYDA YOLGÖRMEZ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2016

    SosyolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ÇAĞATAY TOPAL

  4. Okul yöneticilerinin göçmen öğrencilere ilişkin görüşlerinin kapsayıcı eğitim bağlamında değerlendirilmesi

    Evaluation of school administrators' views on migrant students in the context of inclusive education

    GAMZE TOKTAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimBursa Uludağ Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. RÜYAM KÜÇÜKSÜLEYMANOĞLU

  5. Turizm eğitiminde yabancı dil sorununun çözülebilmesi için yapılması gerekenler: İstanbul'daki yükseköğretim programlarına yönelik bir araştırma

    What needs to be done to solve the foreign language problem in tourism education: A research on higher education programs in Istanbul

    HASAN GAZİ TOPBAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Turizmİstanbul Üniversitesi

    Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İSMAİL KIZILIRMAK