Azerbaycan sahası tezkireleri ve Seyyid Azim Şirvânî'nin tezkiresi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 162874
- Danışmanlar: PROF.DR. FİLİZ KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2005
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 634
Özet
Bu doktora tezi, tezkire denilen, şâirlerin biyografilerinden bahsedip seçilmiş şiirlerine yer veren bir edebî türle ilgilidir. Bu tezde, Azerbaycan Sahası Tezkireleri ve Seyyid Azim Şirvânî'nin Tezkiresi çeşitli açılardan incelenmiştir. Azerbaycan sahasında 16. yy.dan günümüze kadar bizim tespit edebildiğimiz 15 civarında şâir tezkiresi yazılmış ve çalışmamızda bu tezkirelerin adı, yazarı, özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Bunlardan bazıları sadece bir bölgenin şâirlerini, bazıları genel olarak Azerbaycan Türkçesi ile şiir yazmış bütün şâirleri, bazıları da daha geniş çaplı olup bütün Türk ve İran şâirlerini içine alır. Azerbaycan sahası şâirlerini ele alan bu tezkirelerden biri Anadolu Türkçesiyle, biri Çağatay Türkçesiyle, ikisi Azerbaycan Türkçesiyle ve on biri de Farsça yazılmıştır. Bunlardan son dönemde yazılanları antoloji tipi tezkire özelliği göstermektedir. Seyyid Azim Şirvânî, 1835-1888 yıllan arasında Azerbaycan'm Şamahı şehrinde yaşamış bir şâir ve yazardır. Çocukluk ve gençlik yıllarında iyi bir eğitim alan Seyyid Azim, Arapça ve Farsçadan başka Dağıstan ve Kafkasya'da konuşulan Lezgiceyi öğrenmiştir. Müellif, gençlik yıllarında değişik İslam devletlerini gezmiş ve eserlerine buralarda gördüğü vaziyeti aksettirmiştir. Aynı zamanda bir eğitimci olan Seyyid Azim, Şamahı'da bir ilkokul açmış, yeni usulle dersler vermiş ve ders kitapları yazmıştır. Klâsik tarzda yazdığı şiirleriyle meşhur olan Seyyid Azim' in bir de Tarih-i Şirvân-nâme adlı tarih kitabından söz edilmektedir. Fakat bu kitap kayıptır. Seyyid Azim Şirvânî'nin en önemli eseri şâirler tezkiresidir. Seyyid Azim Şirvânî, tezkiresini, bütün Türk şâirlerini içerecek şekilde hazırlamayı düşünmüş ama eserini tamamlayamamıştır. Eserde 120 şâirden 55 'inin hayatı ve edebî şahsiyetleri ile ilgili orijinal değerlendirmeler vardır. Eser, Azerbaycan Türkçesi ile yazılmış, yer yer Türkiye Türkçesinin söyleyiş özelliklerinden yararlanılmıştır. Eserde Farsça şiirler ve Klâsik Edebiyatla ilgili değişik bilgilerin bulunduğu ayrı bir bölüm de bulunmaktadır. Bu çalışmada, tezkirenin metin kısmı bilimsel eserlerde kullanılan transkripsiyon sistemi kullanılarak bugünkü alfabeye çevrilmiş ve sona yer, şahıs ve eser adlan dizini ilave edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This doctorate thesis about Tezkirah, it means talk about poets' biography. In this biography we find various poems. In this thesis was researched Azerbaijan board Tezkirah and Seyyid Azim Shirvani's Tezkirah. We could establish from 16th century to now about in Azerbaijan's board, it was written 15 poet's tezkirah and in our progress was given this tezkirah' s name, writer and about property. These include that both some areas poets, and all poets, who was written poems with Azerbaijan Turkish Language and some poets spread wide areas and Turkish and Iran poets. Azerbaijan board poets wrote Tezkirah' s which one tezkirah was written by Anatolian Turkish, one tezkirah written by Cagatay Turkish, two was written by Azerbaijan Turkish and eleven was written by Farsi, too. These show that written latest period's tezkirah' s as an anthology. Seyyid Azim Shirvani, who lived in Azarbaijan-Shamahi between 1835-1888, is a poet and writer. Seyyid Azim Shirvani, in his childhood and youth's years, took a good education; he learnt Arabic, Farsi, Daghistani and Lezgish (it was spoken in Caucasian). Editor, in his youth years tripped various Islamic Governments and he was reflected his works in these condition. Also, Seyyid Azim had written a good educationalist and he had opened primary school in Shamahi. He had taught a new style studies and he had written study books. In this book talk about that he was famous with classic style poems. Seyyid Azim, wrote a History book, it name is Tarih-i Shirvanname. But this book is lost. Seyyid Azim Shirvani's the most important work is Poet's Tezkirah. Seyyid Azim Shirvani had thought that in his tezkirah includes all Turkish Poets but he couldn't finish this progress. In this work includes, from 120 poet's only 55' s life and literatical personality with original evaluation. This work was written by Azerbaijan Turkish and benefit from some Turkish speech's property. In this work includes Farsi poems and to be found a differ part in this part about classic literature different knowledge, too. In this study, was used transcription system that scientific works on text part and on this text was translated present alphabet and added in latest part personal and work name index.
Benzer Tezler
- Azerbaycan sahası kaçak anlatmaları
Outlaw stories in Azerbaijan
SİBEL TURHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NERİN KÖSE
- Sovyetler Dönemi Azerbaycan sahası Köroğlu Destanı'nda etnografya ve toponimler
Ethnography and toponyms of Soviet Period Azerbaijani field in Köroğlu Epic
SADIG SADIGLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RABİA BAHAR AKARPINAR
- Zevkî Divanı (İnceleme–metin–dizin–tıpkıbasım)
Zevki's Divan (Analysis-text-index-facsimile)
MUHAMMET NALBAT
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET KARTAL
- Türkiye ve Azerbaycan sahalarında at ile ilgili karşılaştırmalı atasözleri
Related comparative proverbs horse in Turkey and Azerbaijan course
PINAR SOYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimKafkas ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AFİNA BARMANBAY
- Erginlenme ve olgunlaşma süreçlerinde âşık seferleri: Türkiye ve Azerbaycan sahası
Minstrel travels in initiation and maturation processes: Türkiye and Azerbaijan areas
BİRSEN AKPINAR
Doktora
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ondokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEKİR ŞİŞMAN