İstanbul Samatya'da Karpos Papylos Martyrion'u
Karpos Papylos Martyrion in Samatya Istanbul
- Tez No: 172177
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ZEYNEP KUBAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
Bu çalışmada, İstanbul Samatya'da günümüzdeki Aziz Menas Kilisesi'nin altında kalmış olan bir erken Bizans yapısı ele alınmaktadır. İlk olarak Alfons Maria Schneider tarafından 1935 yılında incelenen yapı, onun tarafından Karpos Papylos Martyrion'unun altyapısı olarak nitelendirilmiş, 475. yüzyıllara tarihlendirilmiştir. Ancak bu martyrlerin mezarlarına dair herhangi bir arkeolojik kanıt mevcut olmadığı gibi, Aziz Menas'tan önce burada bulunan Aziz Polykarpos Kilisesi'nin Karpos Papylos Martyrion'u olduğu da şüpheyle yaklaşılması gereken bir öneridir. Çünkü üst yapı ile ilgili elimizde Ortaçağ hacılarının yazıları ve gezginlerin günlükleri dışında bilgi yoktur. Bu yapı, kubbeli dairesel bir ana mekan ve bu mekanın etrafını dolaşan bir çevre koridoru, bir apsis, bir bema ve bema yan odasından meydana gelmektedir. Berna bölümündeki bir kısmı yıkılmış beşik tonozun yerine daha geç dönemde bir aynalı tonoz yapılmış, bu bölümdeki kemer de kapsamlı bir tamir görmüştür. Bema yan odası olarak adlandırılan mekanda, 10.-11.-12. yüzyıllara tarihlendirilebilen fresk ve yazıt kalıntıları bulunmaktadır. Yapım tekniği ve malzeme bağlamında da araştırmacılar tarafından 4.-5. yüzyıllara tarihlendirilebilen yapının, İstanbul'daki diğer 5. yüzyıl yapılarının yapım tekniği ve malzemeleriyle karşılaştırıldığında, 5. yüzyıla tarihlenmesi mümkün görünmektedir. Yapı, mimari özellikleri bakımından erken Hıristiyanlık dönemi martyrionları ile benzerlik göstermektedir. Erken Hıristiyanlık döneminde, mezarlıklarda türeyen martyrion ritüeli, zaman içinde gelişmiş, Konstantinos döneminde asıl şeklini almıştır. Batıda ve doğuda martyrion yapılarının gelişimi farklı olmakla birlikte, Kutsal Topraklar'da ortaya çıkan bağımsız dairesel planlı martyrion tipi, doğuda çoğunlukta olmak üzere imparatorluğun birçok bölgesinde görülmüştür. Bu yapı türünün kökeni, Roma imparatorluk yapıları ve pagan mozoleleriyle bağlantılandırılabilir. Karpos Papylos Martyrion'unun Kudüs'teki Yeniden Diriliş Kilisesi'nin bir kopyası olduğuna dair Patria metinlerindeki bilgiler, altyapının plan şemasının üstte de devam edeceğini düşünen Schneider'i, yapıya kimliğini verirken bu sonuca götürmüştür. Schneider, bu veriler ışığında restitüsyonunu yaptığı üst yapıda Kudüs'teki gibi bir rotonda ve kubbe öngörmüştür. Ancak, üst yapı ile alt yapı arasında görsel bir ilişki bulunmamaktadır. Çünkü alt yapının da bir kubbesi vardır. Yapının önemli mimari öğeleri olan çevre koridoru ve bema yan odası, tarihsel gelişim ve yapılardaki kullanımları anlamında incelendiğinde, yapının kullanımına dair ipuçları vermektedirler. Öte yandan, yapı içindeki gerçekleştirilmiş tamir faaliyetlerinin de, tarihsel bir bağlama oturtulması ile, yapının kullanımına dair iki aşamalı bir öneri geliştirilebilir. İstanbul'un neredeyse tamamı ayakta kalabilmiş tek 5. yüzyıl yapısı, içinde bulunduğu kötü şartlardan arındırılarak koruma altına alınmalıdır. xı
Özet (Çeviri)
In this work, an early Byzantian substructure underneath the recent Greek Church of Hagios Menas in Samatya quarter of Istanbul is being discussed. Firstly investigated by Alfons Maria Schneider in 1935, this substructure is identified as the substructure of Saints Karpos Papylos Martyrion and dated to 4./5. centuries by him. However, there is no archaeological evidence related to the martyrs' tombs as well as the analogy of Hagios Polykarpos Church replaced by Hagios Menas with Karpos Papylos Church is a doubtful contention. Because we have got no information about the upper structure except medieval Synaxarium and the inscriptions of the later travellers. This structure consists of a domed circular main space and a surrounding ambulatory, an apse, a bema and a bema side room. A mirror vault had been constructed over the demolished barrel vault subsequently and the arch in this area had been broadly repaired. Some fresco and inscription remnants dating to the 10.-11.-12. centuries exist in the so called bema side room. The structure which is considered to be dating to 4./5. centuries by the researchers, can probably be dated to 5. century when it is compared to the construction techniques and materials of the other 5. century buildings in İstanbul. The structure displays some similarities with the early Christian martyrions in architectural respect. In the early Christian times, the martyrion ritual that has sprung in the cemeteries, gradually grown up and gained its main shape in Constantine's time. Altough, the progress in the east and west has been different from each other, free standing circular planned martyrions that has sprung up in the Holy Land are found all over the empire but mostly in the east. The origin of this building type can be said to be derived from Roman imperial architecture and pagan mausoleums. The Patria Texts telling about the Karpos Papylos Martyrion's being a copy of Holy Sepulchre Church in Jerusalem, brought Schneider to his conclusion in identifying the building while considering the lower plan as a projection of the lacking upper plan. Consequently, he predicted a rotunda and a dome resembling the one in Jerusalem on the upper structure of which he made a restitution. However, there's no visual communication between the lacking upper structure and the substructure because the substructure has a dome. The significant architectural elements which are the ambulatory and bema side room, give important hints concerning the function, while their historical progress and the use in the buildings are researched. At the same time, while the repairs that had been carried out in the structure, are considered in the historical context, a suggestion with two phases can be made. Being one of the few remaining 5. century structures in Istanbul, it is the only one almost totaly preserved. It should be taken under conservation by being puryfied from the bad conditions it is suffering. xii
Benzer Tezler
- İstanbul, Samatya'da tarihi çevre koruma
Historic environmental protection of Samatya, Istanbul
ZEYNEP GÜNDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Mimarlıkİstanbul Kültür ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUR AKIN
- Samatya Anarad Hığutyun Ermeni Katolik Kilisesi restorasyon projesi
Restoration project of Samatya Anarad Hığutyun Armenian Catholic Church
BÜŞRA BARUTÇU
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP AHUNBAY
- Fatih-Samatya hagios nıkolaos rum ortodoks kilisesi koruma önerisi
Conservation propasal for fatih-Samatya hagios nikolaos church
NURDAN İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜLAY ÇOBANCAOĞLU
- Kumkapı Surp Vortvots Vorodman Kilisesi'nin yapım sistemi ve onarım sürecinin değerlendirilmesi
Review of building system and repairing process of Kumkapi Surp Vortvots Vorodman Church
RAHMİ HIZIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLSÜN TANYELİ
- Zamansallık ve mekansallık bağlamında heterotopyaların sentaktik ve semantik irdelenmesi
A syntactic and semantic research on the temporality and spatiality of heterotopias
İLGİ HACIHASANOĞLU