Türk kültüründe yedi uyurlar kültü ve edebi dönüşümleri
The cult of seven sleepers and its literary transformations in the Turkish culture
- Tez No: 173300
- Danışmanlar: DOÇ.DR. GÜLAY MİRZAOĞLU SIVACI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Seven Sleepers, Turkish Literature, Efes, Tarsus, Afşin
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi (Folklor) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 396
Özet
u ÖZET DEMİRCİ, Abdullah. Türk Kültüründe Yedi Uyurlar Kültü ve Edebi Dönüşümleri, Doktora Tezi, Ankara, 2006. Bu çalışmada Yedi Uyurlar olarak bilinen kişilerin hikayesi ve bu hikayenin Türk kültürüne yansıması ele alınmıştır. İsrailiyat anlatılarından Hıristiyan kültürüne geçen ve muhtemelen İslâmi kültürü de etkileyen Yedi Uyurlar, Hıristiyanlığın doğuş döneminde geçen bir hikaye olmakla beraber İslami kültürde de kabul görmüş bir olaydır. Kur'an-ı Kerim'de anlatılan bir kıssa olması Müslümanların da ilgisini çekmiştir. Türklerin İslamiyet'e girmeleriyle beraber bu hikaye, Türk dini anlatılan arasında yerini almıştır. Zamanla edebiyata, el sanatlarına, resim sanatına, minyatüre, sinemaya ve müziğe de yansıyarak bilinen bir kültürel motif olmuştur. Türkiye'de altı ayrı yerde (Tarsus, Afşin, Efes, Han, Lice ve Alaşehir) Yedi Uyurlar mağarasının bulunduğu bilinmektedir. Bulundukları çevrelerde bir kült merkezi olan bu mekanlar insanların ilgisini çekmekte, yöreye kültürel bir kimlik kazanma, tanınma fırsatı vermektedir. Türkiye ve İslam coğrafyasında Ashab-ı Kehf adıyla bilinen Yedi Uyurların hikayesi, çoğunlukla Eski Anadolu Türkçe ile yazma metinlerde bulunmaktadır. Daha çok Milli Kütüphane ve İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi'ndeki bu yazmalar incelenmiş ve bunların bir kısmına bu araştırmada yer verilmiştir. Cumhuriyet döneminde basılmış olan kaynaklara ise başta Milli Kütüphane olmak üzere çeşitli kütüphanelerde ulaşılmıştır. Araştırma safhasından sonra Yedi Uyurlar Mağarasının bulunduğu Mersin'in Tarsus İlçesi ve Kahramanmaraş 'm Afşin ilçesi ziyaret edilmiş, bu yerlerde gözlem, görüşme, belgeleme yoluyla alan araştırması gerçekleştirilmiş, bu esnada Yedi Uyurlar ile ilgili inanç ve uygulamalar tespit edilmiştir.ııı Türkiye dışındaki Yedi Uyurlara ait bilgiler ise yabancı dillerdeki yayınlardan ve internetteki kaynaklardan temin edilmiştir. Yedi Uyurların Türk edebiyat ve sanatına etkileri ise çeşitli yayınlar incelenerek göstermeye çalışılmıştır. Kutsal kitap Kur' an' da geçen, Türklerin yazılı ve sözlü dinî hikâyeleri arasında yer alan Yedi Uyurlar, Türk halkı tarafından sevilmiş ve benimsenmiş, sözlü anlatı geleneği içinde diğer anlatılarla yaşamaya devam etmiştir ve günümüzde yazılı metinleriyle de yaşamım sürdürmektedir. Yedi Uyurlar, Türk yazılı ve sözlü edebiyat geleneğinde, görsel sanatlarda ve müzikte yansımalarını bulmakla beraber, Türk toplumunun günlük yaşamında yer alan inançlarda ve uygulamalarda daha belirgin bir şekilde yaşamaktadır. Anahtar Sözcükler : Yedi Uyurlar, Türk Halk Edebiyatı, Efes, Tarsus, Afşin, Ashab-ı Kehf
Özet (Çeviri)
IV ABSTRACT DEMİRCİ, Abdullah. The Cult of Seven Sleepers and Its Literary Transformations In The Turkish Culture. Ph. D. Dissertation, Ankara, 2006. In this study, the story of heroes known as Seven Sleepers and its reflection in the Turkish Culture were dealt with.The story of Seven Sleepers which passed from Israeli tellings to Christianity and possibly affected Islamic culture, which was an event in the birth period of Christianity, is an approved event by the Islamic culture.lt has attracted the interest of the muslims because it is also a story told in the Koran. With the enterance of Turks into Islam, this story has taken place in the religous tellings of the Turks. In the course of time, it has had reflections on handicrafts, art of picture, miniature and cinema and it has become a known motif. It is known that there are caves of Seven Sleepers in six different places (Tarsus, Afşin, Efes, Han, Lice and Alaşehir) in Turkey.These locations are a centre of cult for the vicinity and attract the interest of the people and give the invironment an identity and recognition.The story of Seven Sleepers, now as Ashab-i Kehf in the Turkish and Islamic geography, mostly takes place in the manuscripts of the old Anatolian Turkish.These manuscripts, primarily in the National Library and the Süleymaniye Library (Istanbul) were examined and some of them were included in this dissertation. As far as the printed sources in the period of Republic are concerned, they were reached to by means of libraries, primarily, the National Library.After the period of research, the caves taken place in the Tarsus town of Mersin, Afşin town of Kahramanmaraş were visited.Field surveys were carried out in those places through surveys, interview and documentation, in the meantime, interesting beliefs and practices related to Seven Sleepers were obtained. By applying to sources in the foreign languages and on the internet, data were collected about Seven Sleepers outside Turkey.The effects of Seven Sleepers on Turkish and literary arts were tried to show by examining various sources.V Seven Sleepers, who take place in the Holy Koran and in the Turks'oral and written religious tales are liked by Turkish people, and in the tradition of oral telling has continued living and today is continuing living with written texts. The Story of Seven Sleepers, in addition to its reflection on Turkish written and oral tradition, visual arts and music, continues, more evidently, in the beliefs and practices of the Turkish society's daily life and beliefs.
Benzer Tezler
- Kültür ve mekân etkileşiminin halk bilimsel çözümlemesi: Türkiye'deki Yedi Uyurlar Mağaraları
Folk culture and space scientific analysis of interaction: Seven Sleepers Cave in Turkey
AYŞE UĞURELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ÖCAL OĞUZ
- Yedi uyurlar kıssası odağından postmodern Türk romanına yeni tarihselci yaklaşım
A new historicist approach to the postmodern Turkish novel from the focus on the parable of the seven sleepers
ZEHRA NUR CANPOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSiirt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ULAŞ BİNGÖL
- Cüneyd Orhon'un eser icra anlayışı: Yedi farklı saz eseri icrasının analizi
Cüneyd Orhon's approach to interpreting works: Analysis of the performance of seven different instrumental pieces
ECEM AYTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikYıldız Teknik ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASLIHAN ERUZUN ÖZEL
- Toplumsal bellekte Hz. Fatma
Hadrat Fatma in social memory
ZEYNEP EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Halk Bilimi (Folklor)Kastamonu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLTEN KÜÇÜKBASMACI
- Kazak ve Kırgız destanlarında aile
Family in Kazakh and Kyrgyz epics
ZEYNEP NUR ZEYBEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEYFULLAH YILDIRIM