Türkiye'de öğretmen istihdam politikası ve uygulaması
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 18521
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN KAZANCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1990
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 329
Özet
Araştırmanın bu son bölümünde, öğretmenlerin istihdam politikası ve uygulamasıyla ilgili çalışmanın kısa ve genel bir özeti yapılmış ve ortaya çıkan sorunlara ilişkin önerilerde bulunulmuştur. Özet Eğitim, insangücü ve istihdam arasında çok yakından bir ilişki olduğundan, bu üç kavram üzerinde önemle durulması gerek mektedir, çünkü bu kavramlar, bir ülkenin kalkınmasındaki temel taşları oluşturmaktadır. İyi bir eğitim olmadan nitelikli insangücü yetiştirmek mümkün değildir. Nitelikli insangücü olmadan da kalkınmak imkansızdır. Nitelikli insangücünden en fazla verimin elde edil mesi ise, istihdam şartlarının iyi olmasına bağlıdır, öğretmenler i nsangücünün bir boyutunu teşkil ettiğinden ve her alandaki insangücünü onlar yetiştirdiğinden, kendilerinin yetiştirilmesi ve istihdam sorunu da büyük bir önem arzetmektedir. ABD, ingiltere, Federal Almanya ve Japonya gibi kalkınmış ülkelere bakıldığında, bu ülkelerin genellikle yerinden yönetim ilkesiyle öğretmenlerin istihdam problemlerini büyük ölçüde çözdüğü görülmektedir. Bu ülkelerde görev yapan öğretmenlerin ekonomik, sosyal ve mesleki sorunlarının kendilerini rahatsız edecek seviyede olmadığını söylemek gerçek dışı değildir. Adı geçen ülkelerin bir çoğu, eğitimle ilgili politikalarını milli seviyede ve makro düzeyde oluştururken, uygulamaya yönelik konuları ve detayları yerel yönetimlere bırakmıştır. Ülkemizde 291294 süreleri getirilmiş ve 15 ekim 1978 tarihinden sonra, göreve başlayanlara da rotasyon uygulaması konulmuştur. Buna rağmen öğretmenlerin bölgeler ar ası dengeli dağılımı sağlanamamış, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde öğretmen açıkları meydana gelirken Batı bölgelerinde yığılmalar olmuştur. Ayrıca, öğretmen dağılımını dengede tutmak amacıyla getirilen rotasyon uygulaması hakkında şikayetler çoğalmış ve rotasyon çeşitli yollardan delinerek işlerliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Zaten Bakanlık ta, 1990 yılının Ağustos ayında çıkardığı yeni bir yönetmelikle, öğretmenlerin atama ve yer değiştirme ilkelerini yeniden düzenleme ihtiyacını hissetmiştir. Ancak, bu yeni yönetmeliğin uygulama sonuçları henüz ortada olmadığından bir değerlendirme yapmak ta şimdilik mümkün değildir. Diğer yandan öğretmenlerin işe alınması, 1985 yılına kadar sınavsız olmaktaydı. Bu tarihe kadar gerekli şartları taşıyan öğretmen adayları, istek ve ihtiyaç üzerine sınavsız olarak MEB eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfına dahil kadrolara atanabiliyorlardı. 1985 yılından itibaren ise, sınavla öğretmen istihdam edilmeye başlanmıştır. Bu uygulamana n temel amacı daha nitelikli öğretmenleri istihdam etmek içindir» Ancak, ilk olarak işe alınan öğretmen adaylarının istihdam edildikleri yerlere bakıldığında, bu yerlerin genlelikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olduğu görülmektedir. Bunun esas nedeni ise, bu bölgelerde öğretmen açığının fazla olmasıdır. Bu yerlerde öğretmen açığının fazla olması ise, yukarıda değinildiği gibi dengesiz dağılımdan kaynaklanmaktadır. Sebep ne olursa olsun stajyer öğretmenlerin genellikle bu bölgelerde istihdam edil meleri, eğitimde imkan ve fırsat: eşitliği ilkesini bu bölgelerin aleyhine bozmaktadır. Zaten ÖSYS sonuçlarına bakıldığında bu gerçeği görmek her zaman mümkündür.293 Bütün bu uygulamalar ile öğretmen arzında önemli, mesafeler alınmışsa da, çıkışları itibariyle kaynak birliğinin olmaması ve bunun yanında ucu?: ve acil önlemlerle değişik kaynaklardan öğretmen arzının çoğaltılmaya çalışılması bu kez de nitelik sorununun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Diğer yandan 1970' li yıllarda siyasi yaklaşımlarla uygulamaya konulan“YAYKUR”,“Mektupla öğretim”ve özellikle de“Hızlandırılmış Eğitim”programlarıyla binlerce öğretmenin yetiştirilmesi ve istihdam edilmesi, bu nitelik sorununun büyümesine yol açan başka uygulamalar olmuştur. Bütün bu sorunları ortadan kaldırmak için öğretmen yetiştiren kurumlar, 20 Temmuz 1982 tarih ve 41 sayılı KHK ile üniversitelere bağlanmış ve böylece bu konuda kaynak birliği sağlanmıştır. Ancak, nitelik tartışmaları hâlâ bitmiş değildir. Bunun yanında ücretli öğretmenlik, vekil öğretmenlik uygulamaları ile bazı branşlardaki öğretmen ihtiyacını gidermek için değişik kaynaklardan öğretmen sağlama çalışmaları devam etmektedir. Yeterli sayı ve nitelikte öğretmen yetiştirilmesinin yanında, Türkiye'de öğretmen istihdamını etkileyen bir etmen de öğretmenlerin atama ve yer değiştirmeleridir. Bilindiği üzere öğretmenlerin atama ve yer değiştirmeleri çıkarılan yönetmeliklerle yapılmaktadır. Ülkemizde bu konuda sık sık yönetmelikler çıkarılmış ve uygulamaya konulmuştur. Bu yönetmelikler incelendiği zaman, genellikle temel amacın ülke çapında öğretmen dağılımını dengede tutmak olduğu görülmektedir. Bu temel amaca hizmet etmek için eldeki en son verileri oluşturan ve 1990 yılının Ağustos ayına kadar yürürlükte kalan 1984 yılı yönetmeliği de bu maksatla çıkarılmıştır. Adı geçen yönetmelikle ülke 5 hizmet bölgesine ayrılmış, her bölgede belirli çalışma294 süreleri getirilmiş ve 15 ekim 1978 tarihinden sonra, göreve başlayanlara da rotasyon uygulaması konulmuştur. Buna rağmen öğretmenlerin bölgeler ar ası dengeli dağılımı sağlanamamış, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde öğretmen açıkları meydana gelirken Batı bölgelerinde yığılmalar olmuştur. Ayrıca, öğretmen dağılımını dengede tutmak amacıyla getirilen rotasyon uygulaması hakkında şikayetler çoğalmış ve rotasyon çeşitli yollardan delinerek işlerliğini büyük ölçüde yitirmiştir. Zaten Bakanlık ta, 1990 yılının Ağustos ayında çıkardığı yeni bir yönetmelikle, öğretmenlerin atama ve yer değiştirme ilkelerini yeniden düzenleme ihtiyacını hissetmiştir. Ancak, bu yeni yönetmeliğin uygulama sonuçları henüz ortada olmadığından bir değerlendirme yapmak ta şimdilik mümkün değildir. Diğer yandan öğretmenlerin işe alınması, 1985 yılına kadar sınavsız olmaktaydı. Bu tarihe kadar gerekli şartları taşıyan öğretmen adayları, istek ve ihtiyaç üzerine sınavsız olarak MEB eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfına dahil kadrolara atanabiliyorlardı. 1985 yılından itibaren ise, sınavla öğretmen istihdam edilmeye başlanmıştır. Bu uygulamana n temel amacı daha nitelikli öğretmenleri istihdam etmek içindir» Ancak, ilk olarak işe alınan öğretmen adaylarının istihdam edildikleri yerlere bakıldığında, bu yerlerin genlelikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olduğu görülmektedir. Bunun esas nedeni ise, bu bölgelerde öğretmen açığının fazla olmasıdır. Bu yerlerde öğretmen açığının fazla olması ise, yukarıda değinildiği gibi dengesiz dağılımdan kaynaklanmaktadır. Sebep ne olursa olsun stajyer öğretmenlerin genellikle bu bölgelerde istihdam edil meleri, eğitimde imkan ve fırsat: eşitliği ilkesini bu bölgelerin aleyhine bozmaktadır. Zaten ÖSYS sonuçlarına bakıldığında bu gerçeği görmek her zaman mümkündür.295 öğretmenlerin istihdamına olumsuz: yönde etkileyen bir etmen de onların ekonomik ve sosyal sorunlarıdır, öğretmenlerin bu sorunlara, bir türlü çözülememiştir, özellikle 1980' li yıllarda ağırlaşan hayat.şartları karşısında öğretmenler büyük bir geçim sıkıntısı içerisine düşmüşlerdir. Aldıkları maaş ancak ev kiralarını karşılayacak düzeydedir. Ek ders ücretleri oldukça yetersizdir. Zaten bundan da her öğretmen yararlanamamaktadır. Bazı branşlardaki kaliteli ve tecrübeli öğretmenler özel okul, dershane ve kurumların cazip imkanları karşısında buralara geçmektedirler, özellikle mesleki ve teknik dersleri öğretmenleri ile yabancı dil öğretmenlerinin kaçışı ön i enememek tedir. Bu öğretmenleri okullarda tutmak için mesleki ve teknik dersleri öğretmenlerine 1990 yılının başından itibaren % 2-8 oranında özel hizmet tazminatı verilmeye başlanmıştır. Yabancı dil öğretmenlerine ise, kamu personeline ödenmekte olan yabancı dil özel hizmet tazminatından 1 Temmuz 1990 tarihinden itibaren sınava girmeksizin yararlanabilme imkanı getirilmiştir, öte yandan kalkınmada öncelikli bir çok ili içine alan Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde görev yapan öğretmenlerin durumu daha da farklıdır. Bu bölgelerin ekonomik ve sosyal yönden gelişmemiş olması öğretmenlerin çalışma şartlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca can güvenliğinin olmaması da öğretmenleri oldukça tedirgin etmektedir. Dolayısıyla bütün bu olumsuz şartlar, öğretmenlerin bir an önce bu bölgelerden kaçmasına neden olmaktadır. Bu kaçışı önlemek ve öğretmenlerin bu bölgelerde istihdamını sağlamak için kalkınmada öncelikli illerde zaman zaman çeşitli teşvik tedbirleri getirilmiş, öğretmenlerin maaş ve vergilerin deki bazı düzenlemeler ile hayat şartlarının iyileştirilmesi sağlanmaya çal. i şu Imıştır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türkiye'de öğretmen istihdamı politikaları
Teacher employment policies in Turkey
ABBAS EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TARIK SOYDAN
- Milli eğitim sisteminde esnek istihdam politikaları bağlamında sözleşmeli öğretmenlik
Contracted teachers in the context of flexible employment policies in the national education system
ZEHRA ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TARIK SOYDAN
- Güney Kore'de okul müdürlerinin seçilmesi ve yetiştirilmesi
Selection and training of school principals in South Korea
NURULLAH SAKİN GÜZEL
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN BAKİOĞLU
- Hizmet öncesi öğretmen eğitiminin mezun istihdam edilebilirlik göstergeleri ve yeterlikler açısından değerlendirilmesi
Evaluation of pre-service teacher training in terms of graduate employability indicators and qualifications
ÇİĞDEM ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERUDUN SEZGİN
- Üstün yeteneklilerin eğitimine yönelik görüş ve politikaların incelenmesi
A study of the views and policies on gifted education
FARUK LEVENT
Doktora
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEN BAKİOĞLU