Bey Böyrek anlatılarının kahramanın yolculuğu açısından incelenmesi
The analysis of Bey Böyrek narratives acording to the Hero's Journey
- Tez No: 186876
- Danışmanlar: PROF.DR. M. ÖCAL OĞUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Psikoloji, Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Psychology, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Halk anlatılarının çok renkliliğinin altında yatan benzerlik birçok folklorteorisinin temel problemi olmuştur. Bu çalışma da aynı problem üzerine yoğunlaşanbir bakış açısının ürünüdür. Çalışmanın hareket noktası, Joseph Campbell'ınKahramanın Sonsuz Yolculuğu adlı eserinde, birçok coğrafyadan alınan mit vemasal örneğine uyguladığı yöntem ve kuramsal düşüncedir. Campbell eserinde, halkanlatılarındaki kahramanın macerasının, geçiş ayinlerinde sunulan ayrılma-erginlenme-dönüş biçimindeki formülün büyütülmüşü olduğu görüşündedir. Tezde,bu görüş 20. yüzyılda Anadolu'dan derlenmiş Bey Böyrek anlatılarının dört varyantıile bu anlatılara kaynaklık etmiş, XV. yüzyılda yazıya geçirildiği düşünülen DedeKorkut Kitabı'ndaki ?Bay Büre Beg Oğlı Bamsı Beyrek Boyı? adlı anlatıyauygulanmıştır.Tezin kök düşüncesi, evren tasarımı ve evrendeki sosuz devinimin,kahramanın anlatı boyunca başından geçen maceraya model oluşturmasıdır. BamsıBeyrek ve Bey Böyrek, tıpkı dünyanın güneş etrafındaki hareketi gibi, anlatınınsonunda dönüşüme uğramış olarak, maceraya başladığı yere geri döner. Bu maceradairesel bir çizgi üzerinde gerçekleşir. Tezde evrensel devinim, yeryüzündekierginlenme ayinlerine model oluşturan, dünyanın erginlenmesi olarakdüşünülmüştür. Türk kültüründe bu modelin tekrarı olan uygulama ve düşüncelerede örnekler verilmiştir. Macera aynı zamanda, ergenliğe geçiş ritüellerinde, birşaman adayının sırra ererek şamanlığa kabul edilmesinde, şaman ayinlerinde vetasavvuf yoluna giren bir sâlikin kâmil insan olmasında geçirilen süreçlerle deörtüşmektedir.Kahramanın eylemleri, erginlenme ayinlerinin yapısında yer alan evrenselformülle birlikte okunmuştur. Yola Çıkış, büyümenin işaretiyken Erginlenme,sınavlarla dolu zorlu bir geçiş sürecidir, Geri Dönüş ise erginlenen, dönüşenkahramanın eski hayatını terkederek erişkinlerin toplumuna girmesini ve yenidendoğuşunu simgeler. Bu üç temel süreçte kahramanın karşılaştığı ve halkanlatılarında sıklıkla tekrar eden durum ve kişiler, kalıntısı oldukları arkaik düşünceve inançlar çerçevesinde arketipler olarak değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The similarities in folk narratives can be observed in many cultures. Thus,this has been a main issue of many folklore theories. This study can also be regardedwithin the same context. Our study based on the method of Joseph Campbell whichhe applied on some myths and folk tales taken from different geographies. Hecollected his work in his well known book named ?The Hero with A TousandFaces?. Campbell, in his book, has the idea that the adventure of the hero in the folknarratives is an extensive form of the formula stated as ?leaving-initiation- return?presented in the initiation rituals. In this thesis, this method has been applied on thefour variants of Bey Boyrek narratives and the narrative named ?Bay Büre Beg OğlıBamsı Beyrek Boyı? in the Dede Korkut Book.Throughout the narrative, the adventures of the hero form a definitestructure. This dissertation argues that this structure is interrelated to the structureand the eternal movement of the universe. Bamsı Beyrek and Bey Böyrek, just asthe earth?s motion around the sun, return to the starting point of the adventure,having been transformed in the end of the narrative. In the thesis, universalmovement has been thought to be initiation of the world which forms a model forthe initiation rituals in the world. Samples for this model can be found also inTurkish culture. The adventure has similarities with the processes in the rituals oftransition to the adolescence, in the acceptance of a shaman candidate to theShamanism after reaching spiritual perfection, in shaman ceremonies and being amature person who selects the way of Sufism as well.Acts of the main character has been read with the universal formula whichtake part in the structure of initiation ceremonies. Where ?Leaving Home? is a signof growing, ?initiation ? is a hard transition process. On the other hand ?ComingBack? is a sign of transformed character?s abandoning his old life and joining theadults? community and his renaissance. In these three basic processes, the situationsand person that the hero meets and frequently repeat in the folk narratives have beenconsidered as archetype.
Benzer Tezler
- 'Bey Böyrek hikâyesinin üç el yazması' -Mısır, Türk Dil Kurumu ve İstanbul Üniversitesi nüshaları- (İnceleme-metin)
'Three manuscript of the story of Bey Böyrek' -versions of Egypt, İstanbul University and Turkish Language Institution- (Analysis-text)
NESLİHAN DELİCE
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Ankara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Bamsı Beyrek Destanı üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma (İnceleme-metin)
A comparative investigation on the epic of Bamsi Beyrek (Analysis-text)
MEHMET ALPTEKİN
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Âşık Günay Yıldız'ın hikâyelerinin epizot ve motiflerinin incelenmesi
Investigating motifs and episodes of lover Gunay Yildiz's tales
SİBEL KARADENİZ YAĞMUR
Doktora
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENSAR ASLAN
- Bamsı Beyrek Hikayesi'nin Türkiye varyantları üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma
A comparative study on Turkey variants of ''Bamsı Beyrek story''
MUSA ÇİMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLAVER DÜZGÜN
- Akut borik asit uygulanan sıçanlarda testis, karaciğer, böbrek ve beyin dokuları üzerinde gözlenen histopatolojik değişimler
Histopathological changes observed on testicular, liver, kidney and brain tissues in the rats administrated acute boric acid
DURSUN FİGEN EMEKSİZ AYRANCI
Doktora
Türkçe
2005
BiyolojiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ÜNAL ÖZELMAS