Türk sendikacılık hareketinde bir sendikal olgu olarak Hak-İş
Hak-Iş as a trade union event in Turkish trade union movement
- Tez No: 190885
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ERDİNÇ YAZICI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri, Labour Economics and Industrial Relations
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çalışma Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 228
Özet
18. yüzyıldan beri özellikle sanayileşmiş toplumların sosyo-politik yapısınıetkileyen önemli gelişmelerden birisi işçi sendikacılığı hareketleri olmuştur.Değişik ülkelerin koşullarına göre farklılıklar arz eden sendikacılık hareketi kimiülkelerde doğrudan, kiminde ise dolaylı olarak siyasal yaşamla iç içedir.Bununla birlikte, sendikacılık hareketleri ile siyasal ve sosyal yapı arasındakietkileşmeler karşılıklıdır.Buharlı makinanın icadı ile ilk önce İngiltere'de görülen Sanayi Devrimi,sendikacılığın da önce bu ülkede doğması sonucunu getirmiştir. İngilizsendikacılığı, işçi haklarını elde edebilmek için uzun yıllar süren çetinmücadeleler vermiştir. Bu durum İngiltere'de sendikal mücadelenin politikmücadele ile birlikte gelişmesine yol açmıştır.ABD'de yeraltı ve yerüstü kaynaklarının bolluğu, toprakların genişliği gibinedenlerle yüksek olan refah seviyesi, Amerikan sendikacılığının çatışmacıolmayan ve politik yaşamdan görece uzak bir tarzda şekillenmesi sonucunudoğurmuştur.Sosyal, ekonomik, siyasal ve tarihsel yapısı ve gelişiminde Batıülkelerinden büyük farklılıklar arz etmesine bağlı olarak sanayileşmesi deoldukça yeni olan Türkiye'de sendikacılık ve işçi hareketleri de çok geçbaşlamıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru sendikal nitelikli olmayan birliklerinikurmaya başlayan işçiler özellikle 1908'de II. Meşrutiyetin ilanı ile birlikteseslerini yükseltme imkanı elde etmişlerdir. Kurtuluş Savaşı döneminde ve1925 tarihli Takrir-i Sükun Yasası'na kadar çeşitli biçimlerde sesini duyurmayaçalışan Türk İşçi hareketi bu yasanın getirdiği baskı ortamından itibaren 1950'liyıllara kadar ciddi bir etkinlik gösterememiştir. 1950'li yıllarla birlikte hızlanansanayileşme hamleleri işçi kitlesinin büyümesiyle birlikte sendikacılıkhareketlerinin de gelişmesine yol açmış, 1952'de Amerikan sendikacılığının etkialanın da kurulan Türk-lş, ilk işçi konfederasyonu olmuştur. Türk-lş, Amerikangeleneğine uygun olarak sendikacılığı bir ücret ve sözleşme sendikacılığı olarakalgılamış, siyasi olarak da partiler üstü ve pragmatik bir tutum takına gelmiştir.1961 Anayasası ile başlayan dönemde sosyal devlet ilkesininbenimsenmesi, sosyal politikalarla temel hak ve özgürlüklerin geliştirilmesi işçihareketini de etkilemiş, sanayileşme ve kentleşmenin de hızlanmasıyla işçihareketinde sol bir söylem güçlenmeye başlamıştır. 1961'de TİP'in, 1967'deDİSK'in kurulması ile birlikte işçi sendikacılığı ve işçi mücadelesi, siyasalmücadele ile İçice yürütülmeye çalışılmıştır. DİSK, Türk-İş'ten farklı olarak sınıfsendikacılığı anlayışını benimsemiş, mücadelesinde de sol partilerle işbirliği vedayanışma yolunu tercih etmiştir.1970li yılların ortalarında Türkiye'de yaşanmaya başlanan iç kargaşaortamında sendikal alanda da önemli bir bölünmüşlük yaşanmış, bu arada 1976yılında Hak-İş kurulmuştur. Türk-İş ve DİSK ile diğer küçük konfederasyonlardanayrılan yanlarını koruyarak örgütlenmesini 1980'li yıllara kadar sürdüren Hak-İşbu devreden sonra sesini yükseltmeye başlamıştır. İlk yıllarında İslamisendikacılık modeli geliştireceği beklentisine yol açan Hak-İş, özellikle 1990'Iıyıllarla birlikte sivil toplum, katılımcı ve çoğulcu demokrasi, devletin yenidenyapılanması gibi konu ve kavramlar çerçevesinde fikir üretmeye ve kamuoyuoluşturmaya çalışmıştır. Türk-İş'in, yalnızca üyesi olan işçilerin ücret vesözleşmesi için mücadele etme anlayışını ve ABD etkisi taşımasını eleştirirkenDİSK'in de sınıf çatışmasına dayalı sınıf sendikacılığı ilkesini reddeden Hak-İş,yerli - milli değerlerden beslenen ve çatışma yerine temelde uzlaşma vehoşgörüyü tercih eden bir mücadele tarzını seçmiştir. Hak-İş'e özgünlüğünüveren bir özelliği de sendikacılığı sivil toplum alanına ait bir olgu olarak elealması, bu bağlamda siyasal, toplumsal, ekonomik ve eğitsel birçok alanda fikirüretme, proje geliştirme çabası olmuştur.
Özet (Çeviri)
Trade unionism has been one of the factors that affected socio-politicalstructure of the society since the eighteenth century. Trade union movementsmay change from society to society and they interact with political life eitherdirectly or indirectly. The relationship betvveen social and political structures isalso mutual.Trade union fırst appeared in Engiand after invention of the“StreamEngine”that led to industrial revolution. Union movements show differences inaccordance with social, economic, historical and political development of thecountries. To illustrate, trade unions in Engiand and USA have differentstructures. Unlike United States vvhere trade unions stayed away from politicalstruggle and conflict, unions in the United Kingdom developed with politicalstruggle.Unions in Turkey have a different character from those of these tvvocountries because of the late industrialization. Turkish vvorkers establishedsome union-like organizations tovvards the end of the nineteenth century butthese organizations vvere not completely unions.After the declaration of the Second Constitutional Period, theseorganizations gained some union characteristics and began to raise their voices.Unions vvere closed dovvn or supressed with Takrir-i Sükun (Marshall Law) of1925 and didn't develop until the 1950s. After the 1950s, development policiescaused increase in the number of vvorkers; thus, the development of the unions.Türk-İş was the fırst eslablished union confederation and it was affectedtremendously by the American unions. İn parallel vvith American approach,Türk-İş has chosen labor and contract unionship. İt perceived itself above thepolitical parties. Therefore, Türk-İş has follovved a pragmatic path.The adaptation of the social state principles, the improvement of socialand political life, together with fundamentel rights in 1961, Turkish constitutionaffected union movements that adopted a leftist discourse. The İncrea.sing trendin industrialization and urbanization after that time also contributed to thisprocess. After the establishment of the Turkish Labor Party (TİP) in 1961 andthe Revolutionary Labor Unions Confederation (DİSK) in 1967, unionmovements became a political movement. Different from Türk-lş, DİSK preferreda“social class unionism”and cooperated with leftist parties.The domestic crisis that occured in mid 1970s caused a serious problemsand a separation in the politics of the unions. Hak-lş was established in thatperiod (1976). Hak-İş "protected its unique aspect and organized until 1980s. İtwas expected that Hak-İş would develop an İslamic model of unionization.Together with this fact, it began to contribute to civil society, participatory andpluralist dembcracy by producing ideas and creating public agenda. Hak-lşadopted a union model based on national and moral values, consensus andcooperation by refusing the Türk-lş model that based on wage and contract andeconomic, social class model of the DİSK. Another aspect that contributes to theuniqueness of the Hak-İş is that it accepts unionism as a part of civil society andit also tries to produce social, political, economic and educational projects andideas.
Benzer Tezler
- Türkiye'de sendikacılık hareketi (Hak-İş örneği)
The Labor unionism movement in Turkey (For example: Hak-İş)
ALİ ÇİFTÇİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriKırıkkale ÜniversitesiDOÇ. DR. ÖMER ÇAHA
- Türk ve Türkmen sendikacılığının toplumsal kökenleri (İki farklı temelde yapılanmış sendikacılığın mukayeseli değerlendirilmesi)
Başlık çevirisi yok
AKMYRAT ANNAYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriGazi ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ERDİNÇ YAZICI
- Sendika üyeliğinin güvencesi
Assurance of union membership
UĞUR SAĞSÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
HukukKTO Karatay ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YALÇIN BOSTANCI
- Sendikaların doğuşu; Türkiye ve Batı Avrupa ülkeleri karşılaştırması
Appraising of trade unions; Compirison Western Europe states and Turkey
NURAY TALU
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Kamu YönetimiGaziosmanpaşa ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET ÖZKİRAZ
- The Beginnings of trade unionism in Turkey the period: 1946-1963
Türkiye'de sendikacılığın başlangıcı 1946-1963 dönemi
FERHAT ÜNALAN
Yüksek Lisans
İngilizce
1998
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. SİBEL KALAYCIOĞLU