Kapitalistleşme sürecinde bir Osmanlı Anadolu kenti: Bursa, 1840-1914
An Ottoman Anatolian city under the process of capitalism: Bursa, 1840-1914
- Tez No: 191240
- Danışmanlar: PROF.DR. CAN HAMAMCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Kamu Yönetimi, Tarih, Şehircilik ve Bölge Planlama, Public Administration, History, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentleşme ve Çevre Sorunları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 256
Özet
Kaygalak, Sevilay, Kapitalistleşme Sürecinde Bir Osmanlı Anadolu Kenti: Bursa, 1840-1914,Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Can Hamamcı, 256 s.ÖZETMonografik nitelikteki bu araştırma, Türkiye'deki modern kentsel yaşantının örgütlenmesinetemel oluşturan 19. yüzyıldaki kentsel değişimi konu alıyor. Amacımız, bir Osmanlı kentininbu yüzyıldaki değişimini, toplumla kentsellik arasındaki diyalektik ilişki çerçevesindeçözümlemektir. Örnek olarak seçtiğimiz kent ise, Batı Anadolu'da, Marmara denizininyaklaşık olarak 35 km güneyinde yer alan Bursa'dır.14. yüzyıldan başlayarak Bursa'nın ticari ve ekonomik yaşamında ipek ve ipekli üretimi çokönemli bir yer tutmaktaydı. Kentin zenginliğinin kaynağında yer alan ipekçilik faaliyetleri,aynı zamanda, kentsel değişimin temel dinamiklerini de besleyip büyüten zemin oldu. Avrupakapitalizminin genişleyen hareketi, kentsel nüfus artışı ve buna bağlı olarak kent pazarınınbüyümesi, devletin mali krizi aşmak üzere başvurduğu iltizam, malikane gibi uygulamalarınkent yaşamında artan bir ticarileşmeye yol açması vb. içsel ve dışsal faktörler, bu değişiminbaşlıca kaynaklarıydı. Daha 17. yüzyılda bu sektördeki üretim ve emek süreçlerinde kapitalistbir mantığın uç verdiğini gösteren önemli gelişmeler olmuştu. Ancak değişimin yönünü?kapitalist? bir rotaya sokan dış dinamikti. 19. yüzyılda ham ipek üretimındeki sanayileşme,kapitalist mantığın (zorunlulukların da diyebiliriz) adım adım ilerleyerek kendini egemenkılmasının sonucuydu. Bu gelişmede sanayi devrimi sonrası Avrupa'nın artan ham ipekgereksinimi tetikleyici bir rol oynadı. Bu yüzyılda ham ipek üretimindeki fabrikalaşma,kentsel yapılı çevreye büyük zarar veren deprem ve yangınlar ile modern kenti kurmaamacındaki Tanzimat şehirciliği Bursa'yı köklü bir değişime uğrattı.Kentin çevresine konumlanmış endüstriyel bir üretimin gerçekleştiği fabrikaları, geniş caddeve hükümet binalarıyla yeniden yapılanan kent merkezi, dik açılı planda yapılmış mahallelerive demiryolu ile 19. yüzyılın ikinci yarısına gelindiğinde Bursa, geleneksel yapısını önemliölçüde korumakla beraber, sanayileşen modern bir kente özgü pek çok özelliği gösteriyordu.Ne var ki kentlilerin gündelik yaşamlarını sürdürdükleri maddi çerçevenin iyileştirilmesineyönelik değişimin hızı, kentin Avrupa ülkelerine ipek ipliği satan bir ihracat merkezinedönüşüyle ilintili değişmelerle karşılaştırıldığında oldukça gerideydi. Bu ise kenttekideğişimin bağımlı karakterinin sonucuydu.
Özet (Çeviri)
Kaygalak, Sevilay, An Ottoman-Anatolian City under the Process of Capitalism:Bursa, 1840-1914, Ph.D., Advisor: Prof. Can Hamamcı, 257 p.ABSTRACTThis monographical study focus on the urban change in the 19th century which forms thebasis of the organization of modern urban life in Turkey. It looks into Bursa, a WesternAnatolian city, situated about 35 km. south of the Sea of Marmara, and aims to underline thatchanges in this century were not merely an institutional or legal matter in relation to state?sadministrative processes. Rather they resulted from a more general socio-economic andpolitical transformation of the society. The social and spatial reorganization of the Bursaduring that time points to the relation between urban processes and society?s economic baseand superstructural elements.Thanks to silk, throughout the centuries, Bursa has been one of the most importantcommercial center of Ottoman Empire. Silk was not only the source of city?s wealth but alsothe ground raising the basic dynamics of the urban change. From 16th century on, theexpanding movement of European capitalism, ascents in the city?s population and increasingcommercialization of urban life by some fiscal devices which were put forward as thesolutions to the fiscal crisis of the state such as tax farms and lifetime tax farms have playedan important role in the change. Even in 17th century there were important happenings in theproduction and labor processes of Bursa?s silk industry which can be described as the nucleusof a capitalistic rationality. Throughout the centuries, this rationality by going forward step bystep, prepared the conditions of the industrialization which came on the scene in the 19thcentury. The rising demand of the Europe for raw silk following the Industrial Revolution,played an important role in this event. The city?s socio-spatial life was dropped at radicalchanges in this century due to the industrialization in the production of raw silk, somedisasters like earthquake and fires and reforms brought by the Tanzimat. Besides traditionalurban forms and functions, the spinning factories, modernization of transportation, appearanceof new public services and grid-iron residential quarters, and newly functional types ofbuildings created a dual structure on the urban fabric.This restructuring process of Bursa was because of a transition from an old mode ofproduction to a new and more advanced one. A capitalist urbanization phase started whichwas a product of internal and external factors together, but the ?capitalistic route of thechange? was determined by the external factor that is European capitalism.
Benzer Tezler
- Başlangıcından günümüze Türk sinemasına genel bir bakış ve yabancılaşma
A survey of Turkish cinema from beganning till today and alienation
TÜRKŞAN KARATEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Sanat Dalı
PROF. SAMİ ŞEKEROĞLU
- Osmanlı'nın son döneminde toplumsal değişim ve yeni siyasi arayışlar (1839-1914)
The Social change and new political seekings in the last phase on the Ottoman Empire (1839-1914)
BARIŞ ÖZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
SosyolojiEge ÜniversitesiGenel Sosyoloji ve Metodoloji Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ENGİN ÖNEN
- Kemal Tahir'de batılılaşma: Türk modernleşmesine farklı bir yaklaşım
Başlık çevirisi yok
ESAT PINARBAŞI
Doktora
Türkçe
2000
Kamu YönetimiSakarya ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM EROL KOZAK
- Yoksulluk Hukuku: Modernleşme sürecinde İngiltere-Osmanlı İmparatorluğu karşılaştırması
Poverty Law: Comparison between England and Ottoman Empire in process of modernization
KADİR YAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Hukukİstanbul Bilgi ÜniversitesiHukuk Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞEBNEM GÖKÇEOĞLU BALCI
- Osmanlı'dan günümüze Türkiye'nin kapitalistleşme ve kalkınma süreci
From Ottoman empire to contemporary times the process of development and capitalism in Turkey
PINAR ÖZTÜRK DEMİRÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Ekonomiİstanbul Üniversitesiİktisat Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖKHAN KARABULUT