Kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 6530
- Danışmanlar: PROF. DR. ARİF NEMLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1989
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 302
Özet
ÖZET Klasik iktisatçıların, devletin ekonomik alana en az ' müdahale“ etmesi ve geleneksel faaliyetler dışına çıkma ması, yalnızca savunma ve iç güvenlik hizmetlerini yürüt mesi gerektiği görüşünün toplum ihtiyaçlarına cevap verme mesi üzerine, Kamu İktisâdi Teşebbüsleri, devletin klasik fonksiyonları yanında, özellikle 19. yüzyılda başlayan kapi talistleşme süreci ile hızlı gelişme sonucu boyutları büyü yen ekonomik yaşamı siyasi, sosyal ve ekonomik nedenlerle yönlendirmek ihtiyacıyla oluşturulmuşlardır. Kamu İktisadi Teşebbüslerinin hukuki ve iktisadi ol mak üzere iki tanımı yapılmış olmasına rağmen, henüz üze rinde fikir birliğine varılmış kesin bir tanım, mevcut de ğildir. Ancak, genel bir tanım vermek gerekirse sermaye sinin yarısından çoğuna kamunun sahip olduğu, özel (kişi sel) mal üreten, sosyal fayda sağlama amacına göre çalışan firmalardır, şeklinde tanımlanabilir. Ülkemizde KİT'ler piyasa mekanizmasının kalkınma i- çin gerekli tasarruf ve sermaye birikimini asğlayamaması, özel kesimin kadro, bilgi ve teknoloji yönünden yetersiz liğinin yanısıra kalkınma için zorunlu yatırımları gerçekleştirmek, yatırımları bütün ülke 'ye yaymak mal ve hizmet üretmek amacıyla kurulmuşlardır. Cumhuriyet öncesi kurulan kamu teşebbüsleri, askeri bazı ihtiyaçların karşılanmasına yönelik iken bu teşebbüs lerin kalkınma aracı olarak kullanılması Cumhuriyetdöneminde mümkün olabilmiştir. Bu tarihten sonra KİT'lerin gösterdikleri gelişim izlenen ekonomik politikalarla birlikte değişiklik göster miştir. Cumhuriyet yönetimi ilk olarak liberal iktisat politikası uygulamaya çalışmış fakat bunu başaramamıştır. Daha sonra devletçilik yönünde uygulamalara geçilmiş, zaman içinde değişen iktidarlarla birlikte ekonomik politikala- rıda değişikliklere uğramıştır. 1980' lere gelinceye kadar KİT'lerin sayısıda gide rek artmış buna paralel olarak, sorunlarıda büyümüştür. KİT'lerde oluşan hukuksal, denetsel, yönetsel sorunlar, iş gücü sorunları, üretimle, pazarlama ile f inansal yapıları ve yatırımlarıyla ilgili sorunların çözümü için yıllar bo yunca çeşitli öneriler yapılmış reorganizasyon programları geliştirilmiştir. Öyleki 1923-1964 yılları arasındaki dö nemde 8ad. yasal ”yeniden düzenleme“ yapılmışken, 1964-1978 yılları arasında on dolayında komisyon ve plan çalışması yapılmıştır. Ancak bu programlar ya uygulamaya konmamış, ya da uygulamaya konulmakla birlikte başarılı sonuçlar alı namamıştır. 1970 ' li yılların ikinci yarısından itibaren dünyada giderek daha çok tartışma konusu yapılan ekonomiye devle tin müdahalesinin kapsamı kavramının ve özelleştirme uygu lamalarının etkisi ile, liberal bir ekonomik politika iz lemeyi hedefleyen bir hükümetin işbaşında bulunması KİT'lerde reorganizasyona gidilmesi fikrini, KİT'lerde ö- zelleştlrmeye gidilmesi fikrine dönüştürmüştür. i Özelleştirme; geniş anlamıyla ”devletin iktisadi faaliyetlerinin azaltılması veya tamamen ortadan kaldı rılması“, dar anlamda ise; ”devletin iktisadi faaliyetleri ni gerçekleştiren KİT'lerin mülkiyetinin özel kesime devre dilmesidir“. ıxGünümüzde KİT'lerin özelleştirilmesinin gerekçesi I960' lı yıllarda başlayıp 1970 ' li yıllarda kendisini iyice hissetiren ekonomik bunalım ve ülkelerin pek çoğunda gö rülen büyüme hızlarmdaki düşüştür ^ Bu düşüşün gerekçesi ise kaynak kullanımındaki etkinsizliktir. Bu nedenle yeni özelleştirme akımları ile kamu kesiminin payının küçültül mesi, serbest kalan kaynakların liberal iktisat politikası kuralları çerçevesinde özel kesimce üretilecek, mal ve hiz metlere tahsisi amaçlanmaktadır. Bu şekilde ekonomide kay nakların daha etkin kullanılacağı, üretim artışının sağla nacağı ve büyümenin devam edeceği düşünülmektedir. Ülkemizde 1980' li yıllardan itibaren hareket nokta sı 24 Ocak 1980 kararları olmak üzere, KİT'lerin özel leştirilmesi ile ilgili bir seri yasal değişiklikler yapıl mıştır. Önce İDT'i düzenleyen yasa değiştirilmiş ve 233 sayılı ”Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname“ kabul edilmiştir. Daha sonra 2983 sayılı ”Ta sarrufların Teşviki ve Kamu Yatırımlarının Hızlandırılması Hakkında Kanun“ kabul edilmiştir., Yasanın 2. maddesinde //'bu kanun kamu iktisadi ku ruluşları ve İktisadi Devlet Teşekkülleri için hisse sene di çıkarılması ve işletme hakkı verilmesine dair hükümleri kapsar”demektedir. Bir süre sonra 3291 sayılı“..... Kamu iktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi Hakkında Kanun”ile KİT'ler ve bağlı kuruluşların tamamen veya kıs men satılması, kiralanması, işletme hakkı verilmesi, devre dilmesi, tasfiyesi imkan dahiline girmiştir. Bu arada çay ve tütün tekelinin kaldırılması ile ilgili yasalar da yürürlüğe girmiştir. 1986 yılı programında ise, KİT'lerin hisse senetle ri satışı yoluyla halka açılması ve işletme haklarının devri konularında -gerekli çalışmalar sürdürülecektir, denilmektedir. xHükümet, bu bağlamda 32 KÎT'nin özelleştirilmesi imkanlarxnx araştırmak üzere bir Ana Plan hazırlanması işi ni, Amerikan Morgan Guaranty Bank 'a vermiştir. Ayrıca seçilen 4 Türk kuruluşu ile birlikte özelleştirme Ana Plan çalışması hazırlanarak 1986 yılında hükümete sunulmuştur. Çalışmada KİT'ler özelleştirmeye uygunluk açısından sınıf landırılmış, özelleştirmenin temel ilkeleri, Türkiye'ye en uygun amaçları bazılarına öncelik verilmesi yoluyla sıra lanmıştır. Bu tarihten sonra özelleştirme çalışmalarına hız verilmiştir. Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesindeki kamu teşeb büsleri direkt satış yoluyla özelleştirilmiş fakat özel leştirmeler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Teletaş ise hisse senetlerinin halka arzı kapsamın daki ilk satışı olmuş, daha sonra halka arz yönteminden de vazgeçilerek blok satışlara yönelinmiştir. Bu yöndeki uygulamalar 1988 ve 1989 yıllarında büyük hız kazanmıştır. Verilen bu Örnekler dar anlamda özelleştirmeye yönelik o- lup, geniş anlamda işletme hakkının devredilmesi yanında Gelir Ortaklığı Senetleri çıkarılması yönünde uygulamalar görülmektedir. ! Halihazırda KİT'lerin özelleştlrimesine Bakanlar Ku rulu, müessese, bağlı ortaklık, işletme ve işletme biriminin özelleştirilmesine Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı Kurulu (TKKOK ibaresi Yüksek Planlama Kurulu YPK, olarak değiştirilmiştir.) karar vermektedir. İcra birimi ise Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresidir. Bu kuruluşlar çalışmalarını sürdürmektedirler. xı
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesi ve iş kaybı tazminatı
Başlık çevirisi yok
CUMA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURİ ÇELİK
- Kamu İktisadi Teşebbüslerinin özelleştirilmesi ve SEK Süt Endüstrisi A.Ş. Edirne Havsa işletmesi incelemesi
Başlık çevirisi yok
GÜLŞAHİDAN DURUCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiPersonel Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL DURAK ATAAY
- Kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesi ve istihdam üzerine etkisi
Privatization of the state economic enterprises and its impact on employment
AHMET GÜNEY
- Kamu iktisadi teşebbüslerinin özelleştirilmesinde insan kaynakları sorununun incelenmesi ve Türkiye Gübre Sanayii A. Ş. için bir model önerisi
A Research on human resource's problem related with privatization of state economic enterprises and a model proposal for Turkish Fertilizer Industry Cö. Inc.
ZİYA GÜNER