Gezegenimsi bulutsu çekirdeklerindeki örten çift yıldızlar
Eclipsing binary nuclei at the center of planetary nebulae
- Tez No: 197376
- Danışmanlar: PROF.DR. CAFER İBANOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Astronomy and Space Sciences
- Anahtar Kelimeler: Gezegenimsi bulutsu çekirdekleri, Örten çiftyıldızlar, Tayfsal çift yıldızlar, Ortak zarf evrimi, Dikine hızlar, NGC6026, UU Sge, V477 Lyr, Planetary nebula nuclei, Eclipsing binary stars, Spectroscopic binary stars, Common envelope evolution, Radialvelocities, NGC 6026, UU Sge, V477 Lyr
- Yıl: 2006
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Astronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
ÖZETGEZEGENİMSİ BULUTSU ÇEKİRDEKLERİNDEKİÖRTEN ÇİFT YILDIZLARAFŞAR, MelikeDoktora Tezi, Astronomi ve Uzay Bilimleri BölümüTez Yöneticisi : Prof. Dr. Cafer İBANOĞLUAğustos 2006, 86 sayfaBu tezde, ortak zarf olayının en dolaysız gözlemsel kanıtı olan çiftçekirdekli gezegenimsi bulutsuların oluşumu incelenmiş, bu türsistemlerin keşfine ilişkin yapılmış olan dikine hız taraması sonuçları ileçift çekirdek olduğu bilenen Abell 63 gezegenimsi bulutsu çekirdeği UUSge ve Abell 46 gezegenimsi bulutsu çekirdeği V477 Lyr sistemlerininışık eğrisi çözümlerinden elde edilen sonuçlar tartışılmıştır.Ortak zarf evrimi ve çift gezegenimsi bulutsu çekirdeklerininoluşumu çift yıldız evriminin en önemli basamaklarındandır. Gözlenengezegenimsi bulutsu çekirdeklerinin %10'unun başlıca ışıkölçümyöntemiyle keşfedilen yakın çiftler oldukları bilinmektedir. Busistemlerin dönemleri birkaç saat ile birkaç gün arasında değişmektedir.Ortaya çıkan bu sonuçta seçim etkisi kadar kullanılan yötemler deetkilidir. Dönemleri daha uzun olan (örneğin â¼100 güne kadar) çiftçekirdeklerin keşfi için en etikili yöntem bu sistemlerin dikine hızdeğişimlerinin araştırıldığı bir dikine hız taraması olacaktır. Bu tezin ilkbölümünde güney yarıküreden seçilmiş bazı gezegenimsi bulutsuçekirdeklerinin dikine hız değişimleri üzerine çalışılmıştır. GözlemlerCerro Tololo Inter-American Gözlemevi'nde (CTIO) yapılmıştır. Uzun-yarık tayf verilerinin analizinden seçilen sistemlerin â¼%50'sinin değişendikine hızlara sahip olduğu bulunmuştur. Sistemlerden biri olan NGC6026 gezegenimsi bulutsu çekirdeğinin dönemi â¼0g.5281 olan tek çizgilibir tayfsal çift olduğu keşfedilmiştir.Gezegenimsi bulutsular ve merkez yıldızları ile ilgili bilgilerimizyıldız ve bulutsuya ilişkin temel parametrelerin belirlenmesindekizorluklarla sınırlandırılmıştır. Bununla birlikte, bir çift sistemin üyesiolan gezegenimsi bulutsu merkez yıldızları bu cisimlerin saltparametrelerinin en doğru şekilde belirlenmesinde mükemmel bir fırsatolarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tezde sunulan UU Sge ve V477 Lyrsistemlerinin ışıkölçüm gözlemleri TUG-TÜBİTAK UlusalGözlemevi'nde gerçekleştirilmiştir. V ve R süzgecinde yapılan CCDgözlemlerinden elde edilen ışık eğrilerinin eş zamanlı çözümlerinden busistemlere ilişkin salt parametreler belirlenmiştir. Sonuçlar her ikisistemde de soğuk bileşen yarıçaplarının aynı kütleli bir sıfır-yaşanakolundan beklenenden â¼2-2.5 kat daha büyük olduğunugöstermiştir. Büyük yarıçapların nedeni araştırılarak bileşenlerin üstkatmanlarının ortak zarf evresinin ardından henüz ısısal denge konumunageri dönemedikleri sonucuna varılmıştır. Ayrıca bu sistemler için önemlibir parametre olan yörünge erkesininin ortak zarfın atımındaki kullanımetkinliği parametresi αCE hesaplanmış ve bulunan değerlerin kuramsalçalışmalarla uyumlu olduğu görülmüştür. Bu hesaplamalar sonucunda,V477 Lyr çekirdek yıldızının bir He yıldızı olduğu önerilmştir.
Özet (Çeviri)
IXABSTRACTECLIPSING BINARY NUCLEI AT THE CENTER OFPLANETARY NEBULAEAFSAR, MelikePh.D. in, Astronomy and Space Science DepartmentSupervisor: Prof. Dr. Cafer IBANOGLUAugust 2006, 86 pagesIn this thesis, binary nuclei of planetary nebulae which are the mostdirect evidence of the formation of common envelope phenomena havebeen studied. The results of a radial velocity survey to detect newspectrocopic binary nuclei and the light curve solutions of knowneclipsing binary nuclei UU Sge the nucleus of the planetary nebula Abell63 and V477 Lyr the nucleus of the planetary nebula Abell 46 have beendiscussed.The formation of binary planetary nebula nuclei through commonenvelope interaction is one of the most crucial stages of binary starevolution. Up to date, it has been reported that at least â¼10% of planetarynebula nuclei are very close binaries, which have periods changing fromhours to few days. These objects have been discovered as binariesbecause of their periodic photometric variability. It is obvious that moreeffective methods are needed to discover binary nuclei with longerperiods such as up to â¼100 days and the best method is that the radial-velocity survey to search for radial velocity variations of such systems. Inthis thesis, the radial velocity survey results for the selected southern-hemisphere planetary nebula nuclei are presented. Long-slit spectralobservations, carried out at Cerro Tololo Inter-American Observatory(CTIO), are described. From the analysis of these spectra, about 50% ofthe selected targets have been found as radial velocity variables. Theperiodogram algorithms have led to the discovery of a new spectroscopicbinary, the nucleus of planetary nebula NGC 6026, which is found tohave a period of â¼0d.5281.Our knowledge of planetary nebulae and their central stars is highlyconstrained by the difficulties in determining of the stellar and nebularparameters. However, the central stars of the planetary nebula which arealso members of eclipsing binary systems provide an excellentopportunity to drive accurate absolute parameters of these objects. Forthe purpose of determining such parameters, the photometric results ofUU Sge and V477 Lyr systems are presented in this thesis. The V and R- band CCD photometry have been obtained at TUBITAK TurkishNational Observatory. The absolute parameters for the members of thesystems have been derived from the simultaneous light curve solution.The results of the analyses have revealed that the cool secondarycomponents of both UU Sge and V477 Lyr are approximately 2-2.5times larger than the expected radii of zero-age main sequence stars withcomparable masses. By searching the reason for the extraordinarydimensions of these companions we have come to a conclusion that theirsurfaces may still be out of thermal equilibrium from the commonenvelope interaction. An important parameter that determines theoutcome of a common envelope interaction is the efficiency of thedeposition of orbital energy into envelope ejection, αCE. This efficiencyparameter has also been investigated and its values have been found to beconsistent with those of theoretical models. By using the results of theefficiency parameter, a presence of a helium core for the V477 Lyrsystem have been suggested.
Benzer Tezler
- Gezegenimsi bulutsu çekirdeklerindeki çift yıldızlar
Binary stars in planetarynebula nuclei
MELİKE AFŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Astronomi ve Uzay BilimleriEge ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER İBANOĞLU
- Kuzey Yarıküreden seçilen gezegenimsi bulutsu ve adaylarının tayfsal incelenmesi
Spectral investigations of planetary nebulae and candidates selected from the Northern Hemisphere
UTKAN TEMİZ
Doktora
Türkçe
2022
Astronomi ve Uzay BilimleriÇukurova ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI MUSTAFA KANDIRMAZ
PROF. DR. NAZIM AKSAKER
- Galaktik 12 gezegenimsi bulutsunun element bolluklarının belirlenmesi
Determination of elemental abundances in Galactic 12 planetary nebulae
ÇİĞDEM PELİN TUNÇBİLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Astronomi ve Uzay BilimleriÇukurova ÜniversitesiAstronomi ve Astrofizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYSUN AKYÜZ
- Post-AGB yıldızlarında kimyasal bolluklar
Chemical abundances of post-AGB stars
GİZEM ŞEHİTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Astronomi ve Uzay BilimleriEge ÜniversitesiAstronomi ve Uzay Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP BOZKURT
- G W Vir (PG1159-035=DOV) yıldızları
G W Vir (PG1159-035=DOV) stars
D. ÖZLEM HÜRKAL
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Astronomi ve Uzay BilimleriEge ÜniversitesiAstronomi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. CAN AKAN